Ο “Σύμβουλος Επιχειρήσεων” ξεκινάει στην έντυπη έκδοση μια νέα σελίδα αφιερωμένη στον πρωτογενή τομέα και την ανάπτυξη, η οποία και αναπαράγεται στην ηλεκτρονική έκδοση. Σήμερα φιλοξενούμενος ο Θανάσης Πετρόπουλος, Πρόεδρος του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Πελοποννήσου & Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, ο οποίος μιλάει για προβλήματα αιχμής που ταλανίζουν τον πρωτογενή τομέα και τα κενά που πρέπει να καλυφθούν, δίνοντας ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες ειδήσεις.
Συνέντευξη στον Γιώργο Ηλιόπουλο
Kάνοντας μια αποτίμηση, πιστεύετε ότι η Αχαΐα έχει την θέση που της αξίζει στην αγροτική παραγωγή της χώρας; Διαθέτει αυτό που λέμε brand name ή υπολείπεται έναντι άλλων περιοχών;
Απαντώ ευθέως στο ερώτημά σας: σαφώς όχι.
Και δίνω αυτή την απάντηση κύριε Ηλιόπουλε, γιατί εάν δούμε τους αριθμούς και την ανθρωπογεγραφία του νομού, θα διαπιστώσουμε ότι παρά τη μακράν σχέση της περιοχής με τη γεωργία δεν έχει τη θέση που της αρμόζει στο αγροτικό γίγνεσθαι της χώρας . Η καλλιέργεια και το εμπόριο της σταφίδας στα πρώτα χρόνια της συγκρότησης του Ελληνικού κράτους, έδωσαν στην περιοχή πλούτο και ανάπτυξη. Κοιτάξτε γύρω σας στην Πάτρα και στο Αίγιο, όλα τα νεοκλασικά κτήρια είναι δημιουργήματα σταφιδεμπόρων εκείνης της εποχής, κοιτάξτε και στο λιμάνι, ποτά και τρόφιμα εξάγονται.
Όσον αφορά τον άνθρωπο, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία στην Αχαΐα υπάρχουν καταγεγραμμένες 22.500 γεωργικές εκμεταλλεύσεις στις οποίες 43.000 πολίτες είναι κάτοχοι και μέλη νοικοκυριών που εργάζονται σε αυτές. Ενώ εάν σε αυτούς προστεθούν οι εποχιακοί εργάτες γης και οι απασχολούμενοι στα πλαίσια της αλληλοβοήθειας των γεωργών, ο αριθμός των απασχολούμενων στην πρωτογενή παραγωγή με άμεσο ή έμμεσο τρόπο υπερβαίνει τους 91.000 εργαζόμενους ανά έτος.
Στην Αχαΐα υπάρχει μια σημαντική παραγωγή γεωργικών προϊόντων από αυτά ξεχωρίζω, το ελαιόλαδο με ετήσια παραγωγή που υπερβαίνει τους 14.000 τόνους/έτος και με μοναδικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, χωρίς να έχει το brand name που του αξίζει, το κρασί με ετήσια παραγωγή γλεύκους 24.000 τόνων, το αιγοπρόβειο γάλα με ετήσια παραγωγή 33.000 τόνων, τα κηπευτικά και τις πατάτες που καλλιεργούνται σε έκταση 12.000 στρεμμάτων. Στην οικονομία της περιοχής θα πρέπει να προστεθεί και η συνεισφορά των 200 και πλέον μεταποιητικών επιχειρήσεων γεωργικών προϊόντων. Κοντολογίς, η γεωργική μας παραγωγή είναι πολύ σημαντική για την εθνική μας οικονομία.
Σε σχέση με το δεύτερο ερώτημά σας, η Αχαΐα διαθέτει brand name σε δυο μόνο γεωργικά προϊόντα, στη φέτα Καλαβρύτων και στη σταφίδα, και οφείλεται αποκλειστικά στις άοκνες προσπάθειές των δύο συνεταιρισμών: των Καλαβρύτων και της Παναιγιάλειος Ένωσης Συνεταιρισμών.
Ακούγεται κατά καιρούς ότι ο πρωτογενής τομέας «αποτελεί το μοχλό ανάπτυξης της οικονομίας». Είναι τελικά έτσι και εάν ναι υπήρξαν πολιτικές ενίσχυσης του;
Ο γεωργικός τομέας και η ανάπτυξη της υπαίθρου αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την ευημερία και το μέλλον της χώρας μας. Είμαι από αυτούς που υποστηρίζουν ότι η Ελληνική Γεωργία μπορεί να παράγει πλούτο, και στον πρωτογενή τομέα της χώρας μας υπάρχουν τεράστια περιθώρια ανάπτυξης. Η ελληνική γεωργία δεν έχει προσφέρει στην Εθνική Οικονομία αυτά που μπορεί.
Ενδεικτικό αυτού, είναι πως μόλις την περσινή χρονιά καταφέραμε τα ισορροπήσουμε τις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων με τις εισαγωγές. Τα προηγούμενα χρόνια οι εισαγωγές των γεωργικών προϊόντων ήταν περισσότερες από τις εξαγωγές. Χώρες με μικρότερη έκταση και με χειρότερες κλιματικές συνθήκες από εμάς, παρουσιάζουν εντυπωσιακά αποτελέσματα, αναφέρομαι στο Ολλανδικό γεωργικό θαύμα, της οποίας οι γεωργικές εξαγωγές υπερβαίνουν τα 90δις € όταν στην Ελλάδα με δυσκολία προσεγγίζουν τα 6δις€.
Οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν στη χώρα μας, στηρίχθηκαν αποκλειστικά στις επιλογές της Ευρωπαϊκής Ένωσης που υλοποιείται μέσω της ΚΑΠ και δυστυχώς δεν υπήρξε εθνική στρατηγική για τη γεωργία. Στην Ελλάδα οι Κοινοτικές ενισχύσεις δεν κατευθύνονται στην αναβάθμιση της γεωργικής εκμετάλλευσης αλλά στην αντιμετώπιση των καθημερινών αναγκών στων γεωργικών νοικοκυριών. Οι άμεσες ενισχύσεις την τρέχουσα προγραμματική περίοδο είναι 15δις€ όταν για αναπτυξιακές επενδύσεις στη γεωργία διατίθενται μόνο 5δις€. Μήπως ήρθε η εποχή να αντιστραφεί αυτή η αναλογία; Να δίδονται περισσότερα για επενδύσεις και λιγότερα για επιδοτήσεις; Σιγουρά το πολιτικό κόστος είναι τεράστιο και δεν γνωρίζω ένα υπάρχει το πολιτικό θάρρος.
Η Ελληνική γεωργία εάν θέλει να γίνει ανταγωνιστική πρέπει να αλλάξει και μαζί της να αλλάξουν κουλτούρα και οι Έλληνες αγρότες. Υπάρχουν οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες που εμποδίζουν τους αγρότες μας να υιοθετήσουν νέες αντιλήψεις, να δημιουργήσουν συνεργατικά σχήματα, να εντάξουν τη γεωργία της καινοτομίας στις γεωργικές τους πρακτικές, όμως δεν έχουν άλλη επιλογή, πρέπει να αλλάξουν. Παράλληλα ο σχεδιασμός θα πρέπει να περιλαμβάνει όλο τον αγροδιατροφικό τομέα, από την παραγωγή του προϊόντος, τη συσκευασία, τη διακίνηση και την εμπορία. Όλα τα στάδια είναι αλληλένδετα μεταξύ τους και εάν σπάσει ένας κρίκος της αλυσίδας καταστρέφονται όλοι. Θα πρέπει επιτέλους να σχεδιάζουμε από το χωράφι για το ράφι.
Πολύς λόγος έχει γίνει τελευταία για στροφή στον πρωτογενή τομέα από νέους ανθρώπους. Εκτιμάτε ότι έχουν δοθεί τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία για ένα τέτοιο ξεκίνημα ή πρόκειται απλά για εξαγγελίες χωρίς ουσιαστική στήριξη;
Την τελευταία δεκαετία, τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης, παρουσιάστηκε έντονο ενδιαφέρον των νέων της πατρίδας μας για επαγγελματική ενασχόληση με τη γεωργία. Πολλοί από αυτούς αξιοποίησαν το πρόγραμμα «Νέων Γεωργών» που προβλέπει χορήγηση οικονομικής ενίσχυσης για την π΄ρωτη τους εγκατάσταση. Ενδεικτικά αναφέρω ότι, το 2009 είχαν υποβληθεί στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας 915 αιτήσεις Νέων Αγροτών, το 2016 διπλασιάστηκαν, υπεβλήθησαν 1820 αιτήσεις. Υπάρχουν δύο κατηγορίες νέων που αποφασίζουν να γίνουν αγρότες: αυτοί που επιλέγουν συνειδητά και αυτοί που το επιλέγουν από ανάγκη. Επηρεασμένοι από ιστορίες επιτυχημένων Αγροτών που είδαν το φως της δημοσιότητας, ανάμεναν ότι θα μπορέσουν εύκολα να αποκομίσουν κέρδος. Το επάγγελμα του αγρότη δεν είναι εύκολο, απαιτεί σωματικό κόπο και στις περισσότερες των περιπτώσεων γίνεται κάτω από δύσκολες συνθήκες. Είναι επάγγελμα της υπαίθρου, ο αγρότης και η παραγωγή του είναι εκτεθειμένοι στις καιρικές μεταβολές. Γι’ αυτό και πολλοί το εγκαταλείπουν.
Τα δημοφιλέστερα χρηματοδοτικά εργαλεία που μπορεί να αξιοποιήσει ένας νέος για την ενασχόληση του με τη γεωργία, είναι το Πρόγραμμα Νέων Αγροτών που του δίνει πριμ πρώτης εγκατάστασης και το πρόγραμμα των Σχέδιων Βελτίωσης που τον υποστηρίζει για να εκσυγχρονίσει τη γεωργική του εκμετάλλευση.
Παράλληλα υπάρχει και το πρόγραμμα Leader που αποσκοπεί στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη της ζωής στην ύπαιθρο, υποστηρίζοντας την μεταποίηση, τη δημιουργία μικρών επιχειρήσεων, τον αγροτουρισμό, και μικρά δημόσια έργα για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης .
Η κρίση άλλαξε σημαντικά τις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων, σύμφωνα με τις στατιστικές. Υπήρξαν κάποια προϊόντα που ήταν στην αφάνεια και επανήλθαν στο προσκήνιο επειδή αφενός ήταν οικονομικά αφετέρου είχαν πλούσια διατροφική αξία;
Θα μου επιτρέψετε να ανασκευάσω μερικώς το ερώτημά σας, σε ποια πρέπει να είναι η κατεύθυνση στην παραγωγή τροφίμων.
Υπάρχουν δυο κρίσιμα ζητήματα για όσους ασχολούνται με την παραγωγή τροφίμων.
Το πρώτο ζήτημα αφορά την άνιση κατανομή της τροφής στο κόσμο. Στο Βόρειο ημισφαίριο είμαστε αντιμέτωποι με την παχυσαρκία, στο Νότιο ημισφαίριο με την πείνα. Αρά ο πρώτος στόχος μας σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, είναι η επισιτιστική ασφάλεια με τη δίκαιη διαχείριση της τροφής, την παραγωγή υγιεινών τροφίμων και τον περιορισμό της σπατάλης τους.
Το δεύτερο ζήτημα αφορά τα νέα διατροφικά πρότυπα που υιοθετούν οι Έλληνες. Αλλάξαν διατροφικές συνήθειες γιατί στράφηκαν σε οικονομικές λύσεις αλλά και γιατί επηρεάστηκαν και από τα δυτικά διατροφικά πρότυπα.
Η οικονομική κρίση περιόρισε την κατανάλωση ακριβής εισαγόμενης τροφής αλλά και την κατανάλωση ποιοτικών τροφίμων που παράγει η εγχώρια παραγωγή, όπως τα βιολογικά . Τα βιολογικά προϊόντα είναι σίγουρα καλύτερα αλλά και ακριβότερα, μπορεί ο Έλληνας εργαζόμενος των 600€ να τα έχει καθημερινά στο πιάτο του;
Ο Δυτικός τρόπος διατροφής έστρεψε πολλούς στη χορτοφαγία. Παράλληλα η Δύση ανακάλυψε τα super foods και μαζί με αυτούς και εμείς.
Προέκυψαν νέες ανάγκες διατροφής και νέες ευκαιρίες. Τα αρωματικά φυτά, η καλλιέργεια υπερ – τροφών και περισσότερων λαχανικών μας υποχρεώνουν να αναπροσαρμόσουμε τις καλλιέργειες μας στη ζήτηση της αγοράς.
Ποιος ο ρόλος του ΓΕΩΤΕΕ στη νέα εποχή; Ποιες οι προκλήσεις, οι προσδοκίες και τα προβλήματα που θα κληθείτε να αντιμετωπίσετε;
Η περίοδος που διανύουμε είναι ιδιαίτερα σημαντική για την Ελληνική Γεωργία. Υπάρχουν πολλές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία.
Καταρχάς είμαστε υποχρεωμένοι να ξεπεράσουμε τις παθογένειες της δημόσιας διοίκησης, να απλοποιήσουμε τις διαδικασίες ώστε να ενισχυθεί η επιχειρηματικότητα και μαζί με αυτή και το αγροτικό επιχειρείν, να αδράξουμε την ευκαιρία για την εισαγωγή της καινοτομίας και της έξυπνης γεωργίας στο χωράφι.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι σε εξέλιξη η διαπραγμάτευση της Νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, και το Green Deal που είσαγε πρόσφατα η νέα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε παγκόσμιο επίπεδο κυριαρχούν οι κοινές προσπάθειες για τη μετρίαση των επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής και οι συμφωνίες με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Η Αμερική επιβάλει δασμούς στα Ευρωπαϊκά προϊόντα, συμπιέζοντας τις τιμές τους, αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι και οι χαμηλές τιμές παραγωγού στην πώληση του ελαιόλαδου.
Το ΓΕΩΤΤΕ είναι ο θεσμοθετημένος σύμβουλος της πολιτείας για ένα ευρύ πλέγμα θεμάτων που αφορούν, τη χάραξη της αγροτικής πολιτικής, την προστασία των δασικών και θαλάσσιων οικοσυστημάτων, τον ορυκτό πλούτο.
Η δράσεις και παρεμβάσεις μας βασίζονται στην αρχή πως η οικονομική ανάπτυξη στον πρωτογενή τομέα με την προστασία του περιβάλλοντος, δεν είναι έννοιες ανταγωνίστηκες αλλά ίσες και συμπληρωματικές.
Στις πρώτες προτεραιότητές μας είναι η συνεργασία με τους άλλους επιστημονικούς φορείς και τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα περιοχής για τη διατύπωση αναπτυξιακών προτάσεων.
Παράλληλα σκοπεύουμε να είμαστε αρωγοί σε δράσεις κοινωνικής ευαισθησίας και ανθρωπιάς όπως αυτή για τα αδέσποτα ζώα, του Πανελλήνιου Κτηνιατρικού Συλλόγου.
Παρακολουθούμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις έρευνες στο Ιόνιο για την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Σίγουρα το οικονομικό όφελος μια επιτυχής εξόρυξης θα είναι σημαντικό για τη χώρας μας, και θα δώσει την ευκαιρία σε πολλούς επιστήμονες να εργαστούν. Θα πρέπει όμως να ληφθεί υπόψη, το γενικότερο ισοζύγιο από την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων μεταξύ των ενδεχόμενων απωλειών σε σημαντικούς τομείς της οικονομίας (αλιεία – τουρισμός) και της προστασίας της θαλάσσιας πανίδας και χλωρίδας.
