Η κρίση άλλαξε ριζωμένες νοοτροπίες δεκαετιών στον αγροτικό τομέα
Του Γιώργου Ηλιόπουλου
Τον συναντήσαμε στο γραφείο του, μερικές εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση των δημοσίων προσκλήσεων για τα αγροτικά προγράμματα. Ο αντιπεριφερειάρχης Αγροτικής Ανάπτυξης Θεόδωρος Βασιλόπουλος δεν έκρυψε την ικανοποίησή του για την ανταπόκριση που έτυχαν. Και στη συνέντευξή του στον «Σύμβουλο Επιχειρήσεων» μίλησε εφ’ όλης της ύλης για τα κρίσιμα προβλήματα του αγροτικού τομέα. Θεωρεί ότι έχουν γίνει ουσιαστικά βήματα για την ανάπτυξή του, ότι πλέον ο πρωτογενής τομέας έχει βρει την θέση που του αξίζει και κυρίως ότι λανθασμένες αντιλήψεις για εύκολο κέρδος χωρίς ποιότητα στο προϊόν, έχουν πλέον εκλείψει.
Πρόσφατα ολοκληρώθηκαν οι προσκλήσεις για τα προγράμματα της Περιφέρειας που αφορούν τον αγροτικό τομέα. Υπήρξε ανταπόκριση; Προσέτρεξαν ομάδες παραγωγών να τα εκμεταλλευτούν; Ποια εικόνα έχετε για την απορροφητικότητα;
Η ΚΑΠ 20014-2020 προβλέπει διάφορα μέτρα. Πέρα από τις επιδοτήσεις που παίρνουν οι αγρότες υπάρχουν διάφορες άλλες μορφές ενίσχυση μέσω προγραμμάτων όπως είναι το Leader, τα «Σχέδια Βελτίωσης», τα προγράμματα νέων αγροτών. Όλα αυτά είχαν σχεδόν 100% απορροφητικότητα . Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, όπως στα «Σχέδια Βελτίωσης» και στο Leader, είχαμε και επιλαχόντες γιατί δεν έφτασαν τα χρήματα.
Ήταν πρώτη φορά στην ιστορία των Κοινών Αγροτικών Πολιτικών που είχαμε πλήρη απορρόφηση των προγραμμάτων.
Σε τοπικό επίπεδο πως πήγαμε;
Είχαμε 100% απορροφητικότητα. Όποιο πρόγραμμα και εάν τρέξαμε χρειάστηκε να γίνουν υπερδεσμεύσεις και μεταφορές από άλλες περιφέρειες στη δική μας για να καλύψουμε τη ζήτηση.
Ποιο θεωρείτε ότι είναι το καλύτερο πρόγραμμα για το νέο αγρότη;
Το πρόγραμμα « Πριμ Πρώτης Εγκατάστασης» και τα «Σχέδια Βελτίωσης». Με το τελευταίο μπορείς να αγοράσεις τον δικό του ελκυστήρα ή να κάνεις μια εγκατάσταση θερμοκηπίου, μια σταβλική εγκατάσταση ή καινοτομίες. Δευτερεύοντα είναι τα Leader, δηλαδή να αξιοποιήσει κάποιος τα προϊόντα του και να δώσει σε αυτά υπεραξία. Κάποια είναι 100% επιδοτούμενα και άλλα 60%.
Πιστεύετε όλα τα προγράμματα που έχουν κατά καιρούς βγει θα κάνουν τη εκκίνηση στον αγροτικό τομέα;
Τα προηγούμενα χρόνια κάποια από αυτά. Τώρα με την Κοινή Αγροτική Πολιτική πιστεύω ξεκάθαρα ότι είναι αυτά που δίνουν οξυγόνο στον αγροτικό κόσμο. Ένας νέος αγρότης δεν πάει πλέον απλά να πάρει τα λεφτά. Θέλει ουσιαστικά να μείνει στο επάγγελμα. Και αυτό φαίνεται από τα τελευταία στοιχεία. Από την άλλη ένας αγρότης και ιδιαίτερα ένας νέος αγρότης θα πρέπει να κάνει μια πολύ καλή γεωργική επιχείρηση, να γίνει επαγγελματίας, δηλαδή να καταρτιστεί όπως πρέπει και να παρακολουθεί σεμινάρια. Κυρίως όμως να μπει σε ομάδες παραγωγών για να καταλάβει την αξία των προγραμμάτων. Αυτά τα χρήματα που δίνουμε είναι για να δώσουμε μια υπεραξία στο προϊόν και να βελτιώσουμε την καθημερινότητα του αγρότη σε ότι αφορά τη χρήση νέων τεχνολογιών και να φτιάξουμε κόστος παραγωγής ώστε να δώσει προστιθέμενη αξία στη δική του.
Είχαν περισσέψει χρήματα από προηγούμενα προγράμματα;
Η προηγούμενη ΚΑΠ είχε απορροφηθεί, όμως από το 2014 και μετά που υπήρξαν γύρω στις 29 με 30 δράσεις. Τα περισσότερα έχουν εκτελεστεί και κάποια θα ανοίξουν το επόμενο διάστημα. Κυρίως θα αφορούν την άρδευση αγροτικών επιχειρήσεων . Σε σχέση με το Leader, να σας πω ότι χρήματα από άλλες δράσεις τα μεταφέραμε σε αυτό, διότι είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον πρόγραμμα και καλύφθηκε σημαντικά. Έτσι πέρα από την υπερδέσμευση είχαμε και μεταφορά από άλλα προγράμματα.
Από τα παραπάνω να συμπεράνουμε ότι υπάρχει ζωηρό ενδιαφέρον για τον αγροτικό τομέα;
Σαφέστατα ναι. Υπάρχει δίψα. Και επειδή ασχολούμαι χρόνια με τον αγροτικό τομέα, διότι πέρα από παραγωγός είμαι και τεχνολόγος γεωπόνος με εξειδίκευση στη βιολογική γεωργία, διαπιστώνω ότι και ως πρώην πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Νέων Αγροτών της χώρας, πρέπει να γίνει σχεδιασμός στον αγροτικό τομέα, δηλαδή σχέδιο δεκαετίας. Δηλαδή να ξέρουμε τι είδος καλλιέργειας θα κάνουμε και να κατευθύνουμε τους αγρότες προς αυτό, ανά καλλιέργειες και ανά περιοχή. Θα πρέπει να περάσουμε το μήνυμα στους αγρότες ότι για να κερδίσουν χρήματα θα πρέπει να στοχεύσουν στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα. Εάν γίνει σχεδιασμός και ήδη το Υπουργείο το κάνει μαζί με τις Περιφέρειες, θα έχουμε ουσιαστική ανάπτυξη. Τα προγράμματα είναι καλά όμως θα πρέπει να φέρνουμε και προγράμματα κατάρτισης και εκπαίδευσης. Είναι το άλφα και το ωμέγα για έναν αγρότη να ξέρει ότι το επάγγελμα που πάει να κάνει θα πρέπει να το αγαπήσει. Και να έχει την κατάλληλη κουλτούρα. Έτσι θα μπορέσουμε να κάνουμε ουσιαστικά βήματα.
Άραγε έχει ξεκαθαριστεί ποιο είναι το αγροτικό προφίλ της Αχαΐα ή ο εκάστοτε αγρότης πηγαίνει μόνος του και καλλιεργεί χωρίς να δίνει λόγο πουθενά κάνοντας ό,τι αυτός νομίζει;
Είμαστε ένας νομός που είχε δώσει πραγματικά σημασία στον αγροτικό τομέα. Και αυτό το λέω γιατί υπάρχουν σοβαρές κτηνοτροφικές μονάδες, υπάρχει η ΕΑΣ, ο Συνεταιρισμός των Καλαβρύτων, ο Συνεταιρισμός της σταφίδας στο Αίγιο, έχουμε σοβαρά οινοποιεία και ΠΟΠ προϊόντα και γίνονται σοβαρές προσπάθειες και στο λάδι και το μέλι. Όλα αυτά λοιπόν δείχνουν ότι υπάρχει καλός προσανατολισμός και υπάρχουν σοβαρά παραδείγματα σε αυτό. Βλέπουμε ότι γίνονται προσπάθειες εξαγωγών από την Αχαΐα τυποποιημένων προϊόντων και μάλιστα πολύ σοβαρές. Το ίδιο βλέπουμε και με τη συμβολαιακή γεωργία στη Δυτική Αχαΐα, όπου ολόκληρες εκτάσεις πατάτας και οπωροκηπευτικών καλλιεργούνται με το συγκεκριμένο τρόπο. Και αντίστοιχα διαπιστώνουμε ότι είναι πολύ δυνατά στο ράφι. Αυτό δείχνει το ζήλο που υπάρχει. Χρειάζονται όμως οι παραγωγοί βοήθεια και θέλω να επισημάνω ότι εγώ είμαι Αντιπεριφερειάρχης όλης της Δυτ. Ελλάδος και επιδιώκω να βοηθήσω τους παραγωγούς να κάνουν γρήγορα βήματα. Κάποιοι παραγωγοί μάλιστα στην Αχαΐα είναι πιο μπροστά σε σχέση με συναδέλφους τους από άλλους νομούς. Σε σύγκριση με την Ηλεία και την Αιτωλοακαρνανία διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν εκεί προιόντα όμως η παραγωγή δεν γίνεται με οργανωμένο τρόπο.
Πιστεύετε ότι η Δυτική Αχαΐα και η Αχαΐα ειδικότερα έχει αποκτήσει την ταυτότητα ή αλλιώς το brand name που της αξίζει σε διάφορα προϊόντα;
Σαφέστατα, όπως για παράδειγμα στο κρασί και κάποιους τύπους κρασιών, μεταξύ αυτών η Μαυροδάφνη, τη σταφίδα, τη φέτα, στα μέλια και σε καινοτόμα προϊόντα έχει αποκτήσει. Φαίνεται στο ράφι αυτό γιατί έχουμε αποκτήσει σημαντική δυναμική εξαγωγών. Μπορούμε όμως να δυναμώσουμε σε άλλους τομείς. Όπως είναι το λάδι, τα λεμόνια και γενικότερα τα εσπεριδοειδή, τις ελιές καλαμών. Θα μπορούσαμε να δυναμώσουμε τις εξαγωγές και σε αυτά τα είδη. Παρότι έχουμε πολύ καλούς βιοκαλλιεργητές, παραμένουμε πίσω. Σημειώστε ότι η λαϊκή αγορά της Τρίτης, στο στάδιο της Παναχαϊκής, είναι από τις καλύτερες. Θεωρώ οι παραγωγοί θα πρέπει να συμμετέχουν σε ομάδες για να δυναμώσουν τη φωνή τους.
Με ποιο τρόπο μπορείτε να τους βοηθήσετε;
Ήδη κοιτάμε με το Δήμο Πατρέων να φτιάξουμε μια καινούργια αγορά ειδικά για αγρότες εδώ στην Πάτρα. Να μπορέσουν να γνωρίσουν τον καταναλωτή και σιγά-σιγά να γίνουν πιο εξωστρεφείς, δηλαδή να πάμε και στην υπόλοιπη χώρα. Η λαϊκή αυτή είναι το επόμενο βήμα μας. Θα είναι στεγασμένη και θα απευθύνεται μόνο σε παραγωγούς και όχι σε εμπόρους. Είναι ένα σχέδιο που το δουλεύουμε.
Δεν μένουμε όμως εκεί. Στόχος μας είναι τα δημοπρατήρια προϊόντων, ένας θεσμός που λειτουργεί εδώ και χρόνια στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το πρώτο δημοπρατήριο στη χώρα επιδιώκουμε να γίνει στη Δυτική Ελλάδα και είναι δικός μου προσωπικός στόχος. Εκεί ο παραγωγός θα πηγαίνει τα προϊόντα του, κυρίως τα οπωροκηπευτικά που είναι νωπά και ευπαθή προϊόντα και θα τα αγοράζει ο χονδρέμπορος. Όλα αυτά με διαφανείς διαδικασίες. Έτσι εξασφαλίζονται κατώτερες τιμές και θα είναι βιώσιμος ο παραγωγός, μιας και θα υπάρχει κατώτερη τιμή αγοράς.
Όλα αυτά αποτελούν ένα καλό υπόβαθρο για εξαγωγές. Η περιοχή της Δυτικής Ελλάδας σε τι ρυθμούς εξαγωγών κινείται;
Είχαμε αύξηση στις εξαγωγές συνολικά και στη χώρα και στην περιοχή. Υπήρξαν προϊόντα που βοήθησαν σημαντικά, μεταξύ αυτών η σταφίδα και το ελαιόλαδο. Τα αμπέλια είχαν καλή πορεία, όπως επίσης και τα εσπεριδοειδή. Το πρόσημο ήταν θετικό. Και αυτό είναι και το όπλο μας. Δεν αφήνουμε τους αγρότες να κάνουν εξαγωγές μόνοι τους. Επιδιώκουμε τις συμπράξεις. Δηλαδή οι να δίνουν οι αγρότες τα προϊόντα τους στους εμπόρους για εξαγωγή. Είμαστε στο να κάνουμε περισσότερες εξαγωγές και να προτιμούνται τα ντόπια προϊόντα για να κερδίζουμε περισσότερα.
Ένας νέος στην ηλικία των 24 ετών που θέλει να ασχοληθεί με τον αγροτικό τομέα, έχει πιστεύετε τα κατάλληλα εργαλεία βοήθειας;
Μιλάμε για δύο κατηγορίες νέων αγροτών. Η πρώτη είναι όσοι ήταν αγρότες, έφυγαν και πήγαν στα μεγάλα αστικά κέντρα και τώρα επιστρέφουν και πάλι πίσω. Υπάρχει μια δεύτερη κατηγορία και είναι ο κόσμος που από την απελπισία στράφηκε στον αγροτικό τομέα, κάτι που είναι όμως εξαιρετικά δύσκολο να κάνουν. Στόχος μας ως Περιφερειακή Αρχή είναι να κάνουμε καλές ομάδες παραγωγών ώστε αυτός που θα έρθει για πρώτη φορά στον αγροτικό χώρο να βρει μια πρώτη μαγιά. Μια οργάνωση και μια χρηματοδότηση, τον χώρο, τον αγρό για να κάνει τα πρώτα του πατήματα. Πριν πολλά χρόνια δεν υπήρχε κάποιος να μας καθοδηγήσει. Σήμερα όμως υπάρχουν τα κατάλληλα εργαλεία. Το πιο πρόσφατο είναι το site που σκοπεύουμε να δημιουργήσουμε, το Farmer Gate, το οποίο θα κατευθύνει τον κάθε αγρότη όχι μόνο της Αχαΐας και της Ελλάδος, αλλά και της Ευρώπης για τον τρόπο που κάθε προϊόν θα προσαρμόζεται ανά περιοχή. Ουσιαστικά θα υπάρχουν βίντεο, κοστολόγια, τρόποι για να κάνει κάποιος εξαγωγές και θα είναι ένα ουσιαστικό εργαλείο για τον αγρότη.
Πιστεύετε η κρίση επαναπροσδιόρισε πράγματα στον αγροτικό τομέα;
Σίγουρα. Η κρίση να ξέρετε βοήθησε μόνο τον αγροτικό τομέα. Μπορεί να μη βοήθησε την εκπαίδευση, τη δημόσια διοίκηση ή την υγεία, όμως βοήθησε τον αγροτικό κόσμο. Γιατί όλη αυτή τη δεκαετία ξεκαθαρίστηκαν σημαντικά πράγματα. Κάποιοι προσπαθούσαν με τα ψέμματα και τις επιδοτήσεις να ζήσουν. Ομως τελικά η κρίση βοήθησε τους αγρότες να σκεφτούν διαφορετικά. Ειδικότερα, να συνεργαστούν και να σκεφτεί με ποιο τρόπο θα πουλήσει το προϊόν του. Έχει φύγει η έννοια της επιδότησης με την παλιά έννοια. Τώρα τις επιδοτήσεις τις λαμβάνει και τις ρίχνει την παραγωγή του. Συνεπώς, ναι, η κρίση βοήθησε τον αγροτικό κόσμο.
Βοήθησε όμως στο να δημιουργηθούν ποιοτικά προϊόντα; Διότι αυτό είναι το ζητούμενο στον αγροτικό τομέα.
Σαφώς και βοήθησε διότι πλέον ένας αγρότης στοχεύει πλέον να χαρακτηρίσει τα προϊόντα του βιολογικά. Και ζητάει οι υπηρεσίες να κάνουν τους σχετικούς ελέγχους. Αυτό βοηθάει την αναβάθμιση των προϊόντων μας.
Ακούγαμε κατά καιρούς την άποψη ότι ο πρωτογενής τομέας είναι μοχλός ανάπτυξης; Ήταν άραγε αληθινό ή μια ακόμα άποψη χωρίς αντίκρισμα στην κοινωνία;
Η πλειονότητα έβλεπε τον πρωτογενή και τον αγροτικό τομέα ως κάτι κατώτερο. Είναι όμως το αντίθετο. Ο πρωτογενής τομέας είναι εκείνος που θα φέρει την ανάπτυξη. Στόχος να έχουμε προϊόντα, να κάνουμε εξαγωγές για να φέρουμε εισόδημα στον τόπο μας. Αρχίζει σιγά-σιγά ο κόσμος και το καταλαβαίνει. Βλέπουμε ότι υπάρχει σεβασμός στο επάγγελμα του αγρότη. Ο πρωτογενής τομέας είναι η βαριά μας βιομηχανία.
