Του καθ. Γιάννη Ματσούκα*
Πρόσφατα συνάδελφος διακεκριμένη ερευνήτρια Χημείας μου προώθησε άρθρο στο Nature Medicine του 2015 για τον SARS με την επισήμανση ότι η δημοσίευση του δεν έπρεπε να επιτραπεί από τους εκδότες του έγκριτου περιοδικού. Ο τίτλος του άρθρου ήταν αποκαλυπτικός όπως και το περιεχόμενό του. Ήταν μια προειδοποίηση και αναφερόταν στην επερχόμενη απειλή για την ανθρώπινη ζωή και τον πλανήτη από τους κορωνοϊούς.
Η απάντησή μου μετά προσεκτική ανάγνωση του άρθρου ήταν ότι οι συγγραφείς, όλοι διακεκριμένοι ερευνητές σε κορυφαία παγκοσμίως Πανεπιστήμια όπως το Harvard, πραγματοποίησαν μια σημαντική εργαστηριακή έρευνα η οποία αποτελούσε συμβολή στην Επιστήμη και θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη αποτελεσματικής θεραπείας για συγκεκριμένα στελέχη κορωνοϊών που σχετίζονται με ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος.
Η μελέτη στο Nature Medicine του 2015 ανέφερε ότι ο κορωνοϊός, που είχε εντοπισθεί για πρώτη φορά σε νυχτερίδες της Κίνας, είχε τροποποιηθεί και ήταν σε θέση να προσβάλλει και ανθρώπινα κύτταρα. Οι ερευνητές δημιούργησαν έναν χιμαιρικό ιό, συνδυάζοντας την επιφανειακή πρωτεΐνη ενός κορωνοϊού με τη ραχοκοκαλιά ενός τροποποιημένου ιού SARS . Ο εργαστηριακά κατασκευασμένος υβριδικός χιμαιρικός ιός ήταν σε θέση να μολύνει ανθρώπινα πνευμονικά κύτταρα και να προκαλέσει ασθένεια σε ποντίκια με ελάχιστη όμως θνησιμότητα. Πολλοί ισχυρίζονται ότι ο χιμαιρικός κορωνοϊός τροποποιήθηκε γενετικά στο εργαστήριο ώστε να είναι εξαιρετικά μεταδοτικός και θανατηφόρος η ακόμη ότι δραπέτευσε από αυτό. Σίγουρα και στα πιο ασφαλή εργαστήρια μπορούν να συμβούν ατυχήματα. Ωστόσο η εδραιωμένη επιστημονική άποψη είναι ότι ο ιός COVID 19 είναι αποτέλεσμα φυσικής εξέλιξης.
Η φυσική εξέλιξη καταδείχθηκε σε πρόσφατη δημοσίευση στο Nature Medicine στις 17 Μαρτίου 2020 από ερευνητές κορυφαίων Πανεπιστημίων στις ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και Αυστραλία. Η μελέτη με τίτλο »The Proximal Origin of SARS-Cov-2» αποδεικνύει ότι ο κορωνοϊός SARS-Cov-19 δεν είναι αποτέλεσμα γενετικής τροποποίησης με προσχεδιασμένο στόχο αλλά αποτέλεσμα φυσικής εξέλιξης. Στην πραγματικότητα διαφέρει ουσιαστικά από τους ήδη γνωστούς κορωνοϊούς της εποχικής γρίπης και μοιάζει περισσότερο με τους ιούς που βρίσκονται σε νυχτερίδες και παγκολίνους, θηλαστικά γνωστά και ως μυρμηγκοφάγοι, που ζουν στην Ασία και στην Αφρική. Κινέζοι ερευνητές εκτίμησαν ότι ο παγκολίνος, δημοφιλές είδος διατροφής στις δύο ηπείρους, ενδέχεται να μετέδωσε στον άνθρωπο τον νέο κορωνοϊό άλλοι όμως επιστήμονες διατηρούν επιφυλάξεις αναμένοντας περισσότερα στοιχεία.
Οι κορωναϊοί δεν μας είναι άγνωστοι. Είναι μια μεγάλη οικογένεια ιών. Υπάρχουν περίπου 50 στελέχη, επτά από τα οποία μπορούν να μολύνουν τον άνθρωπο. Κορωνoϊοί σαν και αυτόν που έχει προκαλέσει περισσότερους από 15.000 θανάτους ανά τον κόσμο τους τελευταίους μήνες, ανέκαθεν ανιχνεύονταν στις νυχτερίδες σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία και η μελέτη των στα εργαστήρια ήταν αναπόφευκτη. Η αλυσίδα και διαδρομή του κορωνοϊού από τις νυχτερίδες στον άνθρωπο είναι δύσκολο να ιχνηλατηθεί όπως και μεταλλάξεις του DNA που όμως τώρα τις γνωρίζουμε σύμφωνα με το άρθρο.
Η κυρίαρχη άποψη, που έχει αποδειχθεί και με το πρόσφατο άρθρο, είναι ότι ο κορωνοϊός δεν είναι αποτέλεσμα γενετικής τροποποίησης, που θα μπορούσε να αποτελέσει βιολογικό όπλο όπως πιστεύουν οι απανταχού της γης συνωμοσιολόγοι, αλλά είναι αποτέλεσμα φυσικής εξέλιξης. Αν ο νέος κορωνοϊός ήταν προϊόν γενετικής προέλευσης, επισημαίνουν οι ερευνητές στην νέα μελέτη θα εντοπίζαμε τις νέες γενετικές αλληλουχίες που είχαν εισαχθεί στο γονιδίωμα. Ωστόσο οι ερευνητές βλέπουν ότι τα τμήματα του γονιδιώματος του νέου κορωνοϊού που διαφέρει από την αλληλουχία του γονιδιώματος των νυχτερίδων, έχουν διασκορπισθεί στο DNA με τυχαίο τρόπο ακριβώς όπως θα συνέβαινε εφόσον ο ιός αποτελούσε προϊόν φυσικής εξέλιξης.
Γίνεται μεγάλη συζήτηση για το εάν θα πρέπει να γίνεται έλεγχος του κορωνοϊού στο γενικό πληθυσμό όπως γίνεται στην Νότιο Κορέα με ανίχνευση αντιγόνων ή αντισωμάτων, πράγμα ανέφικτο να το σηκώσει το Ελληνικό Δημόσιο Σύστημα Υγείας. Η άλλη άποψη, με την οποία πολλοί συμφωνούν είναι : Επιλέγω να μην εξεταστώ για τον SARS-Cov-19 και να μείνω σπίτι. Έχει την λογική, ότι πέραν της επιδημιολογικής καταγραφής του πληθυσμού που οπωσδήποτε είναι χρήσιμη, δεν προσφέρει θεραπεία. Αυτή έχει υποστηριχτεί με επιχειρήματα από πολλούς ερευνητές και ειδικούς. Η άποψη αυτή φαίνεται να αποτελεί την απάντηση για την ανάσχεση της διασποράς και την θεραπεία: Μένουμε σπίτι μας, αποφεύγουμε τον συνωστισμό, ακολουθούμε με ιερή ευλάβεια τις οδηγίες του Υπουργείου Υγείας και της Πολιτικής Προστασίας.
Η Γνώση και η Έρευνα είναι η Ασπίδα και το Απόλυτο Φάρμακο.
* Ο Καθηγητής Χημείας Γιάννης Ματσούκας είναι ιδρυτής του Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος »Ιατρική Χημεία», ένα Πρόγραμμα Αριστείας, Πρώην Πρόεδρος του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Πατρών και Επικεφαλής Διεθνούς Δικτύου Βιοϊατρικής Έρευνας. Είναι Διακεκριμένος Καθηγητής των Πανεπιστημίων Calgary, Καναδά και Victoria, Αυστραλίας με τα οποία έχει εκτεταμένη επιστημονική συνεργασία. Έχει τιμηθεί από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, από την Βουλή των Ελλήνων, από την Ακαδημία Αθηνών και από το Υπουργείο Παιδείας. Έχει πολυάριθμες βραβεύσεις για το ερευνητικό και εκπαιδευτικό του έργο και για την προσφορά του στην Παιδεία και Κοινωνία. Συνεργάζεται και έχει προσκαλέσει στην Ελλάδα στα ετήσια διεθνή Συνέδρια Ιατρικής Χημείας που οργανώνει ετησίως παγκοσμίου κύρους ερευνητές μεταξύ των οποίων έξι κάτοχοι Nobel. Από το Πρόγραμμα Ιατρική Χημεία του οποίου ήταν ο Εμπνευστής και Ιδρυτής έχουν αποφοιτήσει άνω των πεντακοσίων μεταπτυχιακων φοιτητών, πρεσβευτές σήμερα της χώρας μας σε όλο τον κόσμο. Οι χρηματοδοτήσεις της έρευνας του έδωσαν την δυνατότητα υποτροφιών σε εκατοντάδες μεταπτυχιακούς φοιτητές και σε πρωτοποριακή βιοϊατρική έρευνα αιχμής.
Δείτε σε pdf το πρωτότυπο το άρθρο στο Nature Medicine του 2015 για τον SARS
