Του Γιώργου Ηλιόπουλου
Ένα εκρηκτικό μείγμα οφειλών, αβεβαιότητας και έλλειψης ρευστότητας συνθέτει ο φετινός Σεπτέμβρης στο οικονομικό πεδίο και όλα τα μηνύματα συγκλίνουν ότι θα πρόκειται για έναν από τους πιο δύσκολους μήνες του 2020. Η περίοδος που ακολουθεί από το Σεπτέμβρη είναι εκείνη που θα διαφανούν οι ουσιαστικές οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, η οποία έπληξε όλο το φάσμα των επαγγελματικών δραστηριοτήτων.
Ο Σεπτέμβριος είναι ο μήνας κατά τον οποίο οι επιχειρήσεις καλούνται να πληρώσουν τις παγωμένες οφειλές του 2020 μαζί με τις οφειλές από το 2019, λόγω της υποβολής των φορολογικών δηλώσεων. Ο υπουργός Χρήστος Σταϊκούρας δεσμεύτηκε για επέκταση του μέτρου της αναστολής πληρωμής και για το επόμενο διάστημα, όμως μένει να δούμε εάν στην πράξη θα υλοποιηθεί και πόσο.
Επίσης από Σεπτέμβρη έχει ξεκινήσει η άρση των όποιων διευκολύνσεων είχαν θεσπιστεί για την τόνωση της επιχειρηματικότητας (μειωμένες εισφορές, επιδότηση ενοικίου), κάτι που σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις θα βρεθούν και πάλι στο προηγούμενο επιχειρηματικό περιβάλλον που επικρατούσε.
Ένας τρίτος παράγοντας σε τοπικό επίπεδο που κάνει ακόμη πιο επιβαρυμένη την κατάσταση είναι το τι θα γίνει με τον αριθμό των εισερχομένων πρωτοετών φοιτητών. Η Πάτρα επιβιώνει οικονομικά χάρη και στους 30.000 φοιτητές που την επιλέγουν για την φοίτησή τους, ωστόσο φέτος με τα μέτρα που έχουν θεσπιστεί για την πανδημία, δύσκολα μπορεί να προσδιορίσει κανείς πόσοι νέοι φοιτητές θα έρθουν και πόσοι θα παρακολουθήσουν τα μαθήματα από απόσταση.
Ο Σ.Ε., συνομιλώντας με τοπικούς οικονομικούς παράγοντες, κάνει μια πρώτη αποτίμηση του κλίματος που διαμορφώνεται και των συνθηκών που αναμένεται να επικρατήσουν τους επόμενους μήνες σε τοπικό επίπεδο.
Πλάτωνας Μαρλαφέκας: «Επικρατεί οικονομική αβεβαιότητα»
«Υπάρχει ένα γενικότερο μούδιασμα. Είναι όμως ένα θετικό μήνυμα ότι θα ξεκινήσει να εμφανίζεται ένα κύμα φοιτητών στην περιοχή μας, γιατί είχε υπάρξει η φήμη ότι θα ήταν λίγοι εκείνοι που έρχονταν στην περιοχή. Ένα ζήτημα όμως που θα πρέπει να λάβουμε υπόψη είναι ότι πολλοί επαγγελματίες που ασχολούνται με τον τουρισμό φέτος δεν εργάστηκαν, οπότε δεν πήραν χρήματα και αυτά τα ποσά θα λείψουν το επόμενο διάστημα από την αγορά. Σε συνδυασμό με την προηγούμενη περίοδο, κανείς πλέον επιχειρηματίες δεν ξέρει τι θα γίνει» αναφέρει ο Πλάτωνας Μαρλαφέκας, Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Αχαΐας.
Σε σχέση με τις οφειλές οι οποίες είχαν παγώσει, αλλά πλέον θα πρέπει να πληρωθούν από τους επιχειρηματίες, ο κ. Μαρλαφέκας παρατηρεί ότι: « έρχεται δύσκολη περίοδος, υπάρχουν αθροιστικά προβλήματα τα οποία κάνουν τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα».
Ως προς την τοπική οικονομία και τις επιπτώσεις από το μικρό αριθμό φοιτητών που ίσως έρθουν στην περιοχή, ο κ. Μαρλαφέκας υποστηρίζει ότι ο μεγαλύτερος φόβος που υπήρχε ήταν όλο το εξάμηνο να γίνει εξ’ αποστάσεως.
Το γεγονός ότι τα πανεπιστήμια θα ανοίξουν, θα δώσει μια ώθηση στην τοπική οικονομία, έστω και με απώλειες ως προς τον αριθμό εκείνων που θα έρθουν.
Και καταλήγοντας ο κ. Μαρλαφέκας αποκάλυψε ότι έρχεται πρόγραμμα ενίσχυσης τοπικών επιχειρήσεων από την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος.
«Ο εμπορικός κόσμος βλέπει να μην υπάρχει δύναμη και εκ των πραγμάτων αυτό εκπέμπει μια απαισιοδοξία. Δυστυχώς τα χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα φθάσουν στη χώρα μας αρχές του 2021. Μέχρι τότε θα πρέπει με δικά μας χρήματα να κάνουμε «κουμάντο». Ένα πρόγραμμα στη Δυτική Ελλάδα ενίσχυσης επιχειρήσεων θα υλοποιηθεί από την Περιφέρει και θα μπορέσει να βοηθήσει λίγο τα πράγματα. Γι’ αυτό το πρόγραμμα είμαστε σε φάση διαβούλευσης», καταλήγει ο κ. Μαρλαφέκας.
ΣΚΕΝΤΖΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Παναγιώτης Σκέντζος: «Οι τράπεζες αρνούνται τη ρευστότητα»
«Δυστυχώς είχαμε προβλέψει την εξέλιξη της κατάστασης, μέσω μελετών που είχαν δημοσιευθεί. Δηλαδή γνωρίζουμε πολύ καλά, ότι πάνω από 200.000 επιχειρήσεις δεν άνοιξαν λόγω του lock down. Μέσα στην περίοδο που διανύουμε κάποιες άνοιξαν δοκιμαστικά και έκλεισαν πάλι. Δεν είχαν τους τζίρους για να μπορέσουν να συνεχίσουν και πολλοί εργαζόμενοι έμειναν χωρίς δουλειά. Το κυριότερο, παρά τις ρυθμίσεις που γίνονται, είναι ότι ήρθε η εποχή που οι υποχρεώσεις που είχαν παραταθεί, ασφαλιστικές και φορολογικές, πρέπει να πληρωθούν. Γνωρίζουμε ότι ο Υπουργός Χρ. Σταϊκούρας εξήγγειλε μέτρα, όμως μέχρι να εφαρμοστούν, οι υποχρεώσεις των επιχειρήσεων θα πρέπει να πληρωθούν» σημειώνει ο Παναγιώτης Σκέντζος, Πρόεδρος της ΟΕΒΕΣΝΑ.
Και σημειώνει ότι στην παρούσα φάση μεγάλο ζήτημα γεννάται με την στάση των τραπεζών και τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων.
«Είναι ηθελημένη η στάση τους να μη χρηματοδοτούν τις επιχειρήσεις. Υπάρχει αδυναμία των τραπεζών να μη χρηματοδοτούν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ζητάμε δάνεια χαμηλότοκα και επιδοτούμενα. Δυστυχώς αυτό δεν το εξετάζουν καθόλου. Υπάρχει και η έλλειψη αναπτυξιακής τράπεζας, που πάντα είχαμε αυτή την εκκρεμότητα με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις να μην μπορούν αν κάνουν βήματα».
Γιώργος Παππάς: «Τα στοιχεία δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας»
Από την πλευρά του ο Γιώργος Παππάς, πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Δυτικής Ελλάδας, αναφέρει ότι: «Τα στοιχεία είναι αμείλικτα και δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας. Αυτό το λέω γιατί το πρωτογενές έλλειμμα 8,199 εκατ. ευρώ, έναντι στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 1,166 εκατ. ευρώ κατέγραψε ο προϋπολογισμός τον Ιούλιο. Προκύπτει επίσης τρύπα στα φορολογικά έσοδα ύψους 3,570 δισ. ευρώ και η διόγκωση των δαπανών κατά 4,599 δισ. ευρώ στο επτάμηνο Ιανουαρίου-Ιουλίου. Το κράτος δεν εισπράττει αλλά κάνει δαπάνες. Ο Τουρισμός δεν επιβεβαίωσε τις προσδοκίες. Αναμενόταν η είσπραξη συνολικά 20 δις για τη φετινή περίοδο και έχουν εισπραχθεί 5 δις, άρα υπάρχει μεγάλη πτώση στο 84%. Η απώλεια τζίρων στην εστίαση επίσης είναι γύρω στο 50%. Άρα με βάση όλα αυτά τα στοιχεία δεν προβλέπεται ευοίωνος ο Σεπτέμβριος-Οκτώβριος».
Εξηγεί ακόμη ότι μεγάλο αγκάθι για τους επιχειρηματίες αποτελεί η σώρευση παλαιότερων οφειλών.
«Έρχεται η ωρίμανση της εξόφλησης των υποχρεώσεων στο Δημόσιο. Αρχή γενομένης από το φόρο εισοδήματος στο τέλος Αυγούστου και τον ΕΝΦΙΑ που θα βγει τον επόμενο μήνα. Αυτά δημιουργούν μια δύσκολη κατάσταση. Δεν είναι καθόλου ευοίωνο το Φθινόπωρο. Όλες αυτές οι υποχρεώσεις προκύπτουν από τα κέρδη του 2019 που δεν υπήρχε πανδημία. Κάποιες επιχειρήσεις είχαν τότε κάποια κέρδη. Πώς όμως θα πληρώσουν αυτά τα κέρδη, τη στιγμή που δεν έχουν ρευστότητα; Για αυτό και λαμβάνονται ουσιαστικά μέτρα» εξηγεί ο κ. Παππάς.
Δεν παραλείπει επίσης να επισημάνει και τη διασύνδεση της υγειονομικής πλευράς της πανδημίας με την οικονομία, αφού «τα κρούσματα είναι αυξανόμενα, οπότε είναι πιθανό να οδηγηθούμε σε τοπικά lock down, κάτι που θα φέρει περαιτέρω κάμψη στη δραστηριότητα σε τοπικό επίπεδο».
Eπίσης εκείνο που κάνει την τοπική οικονομία ιδιαίτερα ευάλωτη είναι πόσο μεγάλος αριθμός φοιτητών αναμένεται να έρθει στην Πάτρα.
«Η εξεταστική θα γίνει εξ αποστάσεως απ ότι φαίνεται. Πολλοί φοιτητές δεν θα έρθουν στην Πάτρα. Άρα ο Σεπτέμβριος, που είναι ένας μήνας που πολλοί φοιτητές επέστρεφαν στα σπίτια τους χάνεται, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την τοπική οικονομία. Τον Οκτώβριο οι φοιτητές θα έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν εξ αποστάσεως τα μαθήματα. Ίσως το πρώτο εξάμηνο πολλοί να επιλέξουν να μην έρθουν στην Πάτρα, κάτι που σημαίνει απώλεια χιλιάδων φοιτητών» τονίζει ο κ. Παππάς.
Αναφερόμενος και στα προβλήματα της εστίασης που είναι ένας εξίσου σημαντικός κλάδος, ο κ. Παππάς τονίζει ότι «η εστίαση δεν έχει τη δυναμική του προηγούμενου διαστήματος λόγω πτώσης των τζίρων, πολλά ξενοδοχεία επίσης δεν άνοιξαν ή όσα άνοιξαν με τις απαιτήσεις που είχαν τεθεί λόγων κορωνοϊού, οπότε δεν είχαν τον ανάλογο κόσμο. Έιναι ένα εκρηκτικό μείγμα όλα αυτά σε οικονομικό επίπεδο».
Σε σχέση με τα μέτρα αναστολής, ο ίδιος εκτιμά ότι θα πρέπει να ληφθούν οικονομικά μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων που πλήττονται, ανάλογα με την απώλεια του τζίρου τους.
«Θα πρέπει να δοθεί το βάρος στις επιχειρήσεις εντάσεως εργασίας, δηλαδή ανάλογα με αυτές που απασχολούν προσωπικό», καταλήγει ο κ. Παππάς.
«Ένα εκρηκτικό οικονομικό μείγμα που δεν αφήνει κανένα περιθώριο αισιοδοξίας»
Για τις επιπτώσεις της πανδημίας στον εμπορικό κόσμο και το τι θα περιμένουμε από εδώ και πέρα, αναφέρθηκε ο Γιώργος Βαγενάς, Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εμπορικών Συλλόγων Πελοποννήσου.
«Ήταν η χειρότερη εκπτωτική περίοδος για τον εμπορικό κόσμο, που προσδοκούσε να έχει τη δυνατότητα ρευστότητας. Πολλά καταστήματα αναγκάστηκαν να κλείσουν για μια εβδομάδα έως και 15 ημέρες για να μαζέψουν τα έξοδα, γιατί δεν είχε νόημα να λειτουργούν. Γενικότερα η καταναλωτική δυνατότητα του κόσμου έχει πέσει στο ναδίρ. Είναι πάρα πολύ μεγάλος αριθμός ανθρώπων που έζησαν με 800 ευρώ για δύο μήνες και πάρα πολλοί εργαζόμενοι που ενώ τα προηγούμενα χρόνια εργάζονταν στα νησιά ως εποχιακοί, φέτος δεν το έκαναν και άρα δεν είχαν εισόδημα. Όλο αυτό είναι αλυσίδα. Επικρατεί επίσης φόβος για νέα μέτρα το επόμενο διάστημα που πλήττουν την αγορά» αναφέρει ο κ. Βαγενάς.
Ο ίδιος θεωρεί θετικά τα μέτρα που έχουν εξαγγελθεί και τονίζει ότι « ήταν αναγκαία μια γενναία ρύθμιση ώστε οι οφειλές να μπουν σε 120 δόσεις, αλλιώς θα είχαμε σοβαρά προβλήματα».
Πέρα όμως από τα οικονομικά μέτρα, ο ίδιος θεωρεί ότι θα πρέπει να υπάρξει ένας επαναπροσδιορισμός των τιμών των ενοικίων για επαγγελματικές μισθώσεις.
«Δεν μπορούν να βγουν τα έξοδα με τόσο υψηλά τα ενοίκια. Πρέπει να χρηματοδοτηθούν οι επιχειρήσεις, διότι είτε με την επιστρεπτέα προκαταβολή είτε την αποζημίωση ειδικού σκοπού δεν τονώνεται η μικρή επιχειρηματικότητα. Αυτό έγινε με ειδικές συνθήκες και δυστυχώς έμεναν απέξω όσοι πραγματικά χρειάζονταν τα χρήματα» εξηγεί ο κ. Βαγενάς. Σημειώνει επίσης οτι το κράτος θα πρέπει και αυτό να προχωρήσει σε επιδότηση του ενοικίου, κάτι που κατά κόρον έχει ζητήσει η Ομοσπονδία από την κεντρική εξουσία, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει εισακουστεί.
Σε σχέση με τις οικονομικές απώλειες των επιχειρήσεων, ο ίδιος εξετάζει το δυσμενές σενάριο πολλοί γονείς να μην παροτρύνουν τα παιδιά τους να εγγραφούν στο πανεπιστήμιο, κάτι που θα έχει επιπτώσεις και για το Πανεπιστήμιο της Πάτρας.
«Κάποιοι απλά θα εγγραφούν και θα παρακολουθούν τα μαθήματα εξ αποστάσεως είτε θα έρχονται μια δύο φορές το μήνα από άλλες περιοχές στην Πάτρα. Αυτό θα επιφέρει το τελειωτικό κτύπημα. Η Πάτρα ζει ουσιαστικά από τους φοιτητές. Η υπόλοιπη περιφέρει ζει από τον τουρισμό, άρα ειδικά στην πόλη της Πάτρας, που δεν έχει αγροτική παραγωγή, επιχειρήσεις, βιοτεχνίες μεγάλες, αντιλαμβάνεται κανείς ότι το πλήγμα θα είναι ανεπανόρθωτο. Συν το ότι η εστίαση αντιμετωπίζει ήδη σοβαρό πρόβλημα και δεν ξέρουμε πόσοι επιχειρηματίες ακόμη θα αντέξουν. Τα καφέ και τα εστιατόρια τους επόμενους μήνες δεν ξέρουν ποια δεδομένα θα αντιμετωπίσουν» καταλήγει ο κ. Βαγενάς.
Σπύρος Στεργίου: «Η απώλεια των φοιτητών θα είναι τελειωτικό κτύπημα».
Από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΣΚΕΑΝΑ Σπύρος Στεργίου για το ενδεχόμενο μη έλευσης φοιτητών στην περιοχή μας, ότι η απώλεια αυτή, ειδικά αυτή την περίοδο, θα δώσει τη χαριστική βολή στην εστίαση.
«Αυτή είναι η πηγή εσόδων της πόλης εδώ και 40 χρόνια. Η πόλη δεν εξασφαλίζει από πουθενά αλλού χρήματα. Από αυτά ζουν ο εστιάτορας, ο καφετζής και όλοι οι κλάδοι. Μας έλειψαν σημαντικά χρηματικά ποσά όλα αυτό το διάστημα και από εκεί και πέρα δεν υπάρχει κανένα περιθώριο να χάσουμε και αυτή την ευκαιρία».
Ως προς τον κλάδο της εστίασης, ο ίδιος τονίζει ότι επικρατεί μεγάλη ανησυχία πόσο θα συνεχιστεί η πανδημία και τι περιορισμοί είναι πιθανό να μπουν το επόμενο διάστημα. «Εκείνο που προβληματίζει τον κλάδο είναι πόσα καταστήματα θα παραμείνουν ανοικτά. Υπάρχουν πολλά καταστήματα που δεν έχουν μεγάλους χώρους και εάν μπουν περιορισμοί, τότε ουσιαστικά θα κλείσουν» αναφέρει ο κ. Στεργίου.
Εξηγεί επίσης ότι η κατανάλωση αναμένεται να περιοριστεί το επόμενο διάστημα, αφού όσοι ήταν εποχικοί υπάλληλοι σε τουριστικούς προορισμούς, φέτος δεν κατάφεραν να εργαστούν, κάτι που θα έχει αντίκτυπο συνολικά στην κατανάλωση τους επόμενους μήνες.
Κώστας Ζαφειρόπουλος: «Ο φόβος ήρθε και έμεινε».
Ο Κώστας Ζαφειρόπουλος πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Πατρών τονίζει οτι σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να επικρατεί αισιοδοξία για το μέλλον των καταστημάτων καθώς αυτή την περίοδο από την αγορά λείπουν πολλά χρήματα.
«Νομίζω ότι θα αντιμετωπίσουμε απίστευτα προβλήματα. Υπάρχει έλλειψη ρευστότητας λόγω και της χαμηλής κίνησης στις εκπτώσεις. Ο κόσμος έχει μια φοβία σε σχέση με το τι θα γίνει. Όποιοι έχουν κάποια χρήματα στην άκρη τα φυλάνε φοβούμενοι ότι θα αντιμετωπίσουν δυσκολία. Ο φόβος ήρθε και έμεινε».
Η πτώση των τζίρων σε σχέση με πέρυσι είναι κατά μέσο όρο 40 με 50% κατά μέρο όρο στα περισσότερα καταστήματα, ενώ σε ορισμένα καταστήματα ειδική κατηγορίας πλησιάζει το 60 ακόμα και 70% σε σχέση με το 2019. Η πτώση ξεκάθαρα αποδίδεται στην έλλειψη ρευστότητας των καταναλωτών και όχι στα περιοριστικά μέτρα για χρήση μάσκας εντός των καταστημάτων. Δεν είναι πάντως και λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η απουσία κοινωνικών εκδηλώσεων, όπως γάμοι, βαπτίσεις κλπ συνέτειναν στην πτώση της κατανάλωσης, αφού αποτελούσαν σημαντικά κοινωνικά γεγονότα που οδηγούσαν τους περισσότερους στο να προβούν σε αγορές από ένα ευρύ φάσμα καταστημάτων.
«Υπάρχει φοβία στο να προχωρήσει στην επιπλέον αγορά, ο καταναλωτής κάνει μόνο τα απαραίτητα» εξηγεί ο κ. Ζαφειρόπουλος.
Σε σχέση με την κίνηση το επόμενο διάστημα και την κατάσταση που θα διαμορφωθεί, ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου απεύχεται την πιθανότητα να μην έρθουν φοιτητές στην πόλη.
«Είναι ένα πρόβλημα για μια πόλη που διαθέτει 30.000 φοιτητές. Έστω και να οδηγηθούμε σε λιγότερους κατά 30% σε σχέση με πέρυσι και αυτό είναι ένα ζητούμενο για εμάς. Πιστεύω ότι εάν δεν είναι υποχρεωτική η παρακολούθηση, σίγουρα κάποιοι θα μείνουν σπίτι τους. Αυτό συμβαίνει και σε όλη την Ελλάδα και αυτό σημαίνει απώλεια εσόδων για όλη την πόλη. Ήδη μας έλειψαν τα χρήματα από τον τουρισμό και θα μας λείψουν τα χρήματα όσων πήγαιναν για εργασία σε τουριστικά μέρη και φέτος δεν θα το κάνουν. Είναι όλο αυτό το πλέγμα που διαμορφώνει δύσκολες συνθήκες» καταλήγει ο κ. Ζαφειρόπουλος.
Tέλος, ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου εκτιμά ότι θα πρέπει να ξεκινήσει ένας ουσιαστικός διάλογος για την ενίσχυση των ενοικίων των επιχειρήσεων, με αντίστοιχες ελαφρύνσεις για τους ιδιοκτήτες.
«Η πρόταση που έχει κατατεθεί είναι να υπάρξει μείωση 40% στα ενοίκια, όπως και την περίοδο της πρώτης πανδημίας, με αντίστοιχες ελαφρύνσεις για τους ιδιοκτήτες. Είναι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες που αναμένονται από το Φθινόπωρο» τονίζει ο κ. Ζαφειρόπουλος.
Ως προς τα χρηματοδοτικά πακέτα που έχουν κατά καιρούς εξαγγελθεί, ο κ. Ζαφειρόπουλος εμφανίζεται επιφυλακτικός και θεωρεί ότι έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος για την τόνωση της ρευστότητας των επιχειρήσεων.
«Η εξαγγελία γίνεται με πολύ μεγάλη καθυστέρηση. Πτώση επικρατεί ακόμη και στα σούπερ-μάρκετ. Την περίοδο του Μαρτίου έσπευσαν πολλοί να καταναλώσουν. Τώρα όμως που ομαλοποιήθηκε η κατάσταση παρατηρείται σημαντική πτώση και σε αυτής της κατηγορίας των καταστημάτων. Τα προηγούμενα προγράμματα δεν προσέφεραν και ουσιαστικά αποτελέσματα» αναφέρει ο κ. Ζαφειρόπουλος.
