Μια σειρά από δράσεις για την αντιμετώπιση της Covid 19 αναδείχτηκαν κατά τη συνεδρία
της Τετάρτης σε εκδήλωση της «Βραδιάς Ερευνητή 2020», στο πλαίσιο του 23ου Forum Ανάπτυξης. Και όπως διαφάνηκε ακόμα υπάρχουν όπλα που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της νόσου με συγκεκριμένα βήματα. Συντονιστής ήταν ο Κωνσταντίνος Πουλάς, αν. καθηγητής Βιοχημείας του Τμήματος Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών και στόχος να αναλυθεί ο ρόλος της ελληνικής ερευνητικής κοινότητας στην αντιμετώπιση της πανδημίας.
Κωνσταντίνος Πουλάς επικεφαλής Εργ. Μοριακής Βιολογίας & Ανοσολογίας, Παν/μιου Πατρών
«Αναλύσαμε σε βάθος την πανδημία»
O Κωνσταντίνος Πουλάς αν. Καθηγητής Βιοχημείας, επικεφαλής του Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας και Ανοσολογίας στο Τμήμα Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών μίλησε για τον πώς το πανεπιστημιακό εργαστήριο ρίχθηκε στη μάχη κατά του κορωνοϊού. Σε συνεργασία με εκλεκτούς επιστήμονες δημιουργήθηκε μια ομάδα με την ονομασία Coronovirus Greece που προχώρησε σε μετρήσεις, αφενός για να κατανοηθούν οι επιπτώσεις της πανδημίας, αφετέρου η στάση του κόσμου στον κορωνοϊό. Η πρώτη μελέτη που δημιουργήθηκε από την ομάδα ανέλυσε τις επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19 και των περιοριστικών μέτρων στην ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων. Απευθυνόταν σε γονείς παιδιών ηλικίας κάτω των 18 ετών και οι συμμετέχοντες γονείς ήταν 1.232. Το 35% των γονέων ανέφερε ότι η πανδημία και τα μέτρα περιορισμού επηρέασαν αρνητικά την ψυχική υγεία των παιδιών τους. Οι μεγαλύτερες ανησυχίες τους και οι δυσκολίες που αντιμετώπιζαν σε σχέση με τα παιδιά τους ήταν η κοινωνική απομόνωση, η αυξημένη χρήση υπολογιστών και παρακολούθησης τηλεόρασης, καθώς επίσης η ελάττωση της φυσικής δραστηριότητας και άσκησης. Είναι πάντως χαρακτηριστικό ότι στο ερώτημα αν σήμερα υπήρχε εμβόλιο για την αντιμετώπιση του ιού μόλις το 57% θα απαντούσε θετικά. Η μελέτη της ερευνητικής ομάδας δημοσιεύτηκε στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό «European Respiratory Journal» και παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την πανδημία COVID-19 και για τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με νοσηλεία και την αρνητική έκβαση της νόσου. Σε αυτήν αναλύθηκαν τα κλινικά χαρακτηριστικά περίπου 90.000 ασθενών από το Μεξικό. Οι σημαντικότεροι ανεξάρτητοι παράγοντες που καθόριζαν την πιθανότητα αρνητικής έκβασης ήταν η ηλικία και ο αριθμός των συνοδών νοσημάτων.
Βασίλης Γοργούλης, Καθηγητής-Διευθυντής στο Εργαστήριο Ιστολογίας- Εμβρυολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Ε.Κ.Π.Α
«Κατασκευάσαμε το πρώτο ελληνικό rapid test»
Ο κ. Βασίλης Γοργούλης, Καθηγητής-Διευθυντής στο Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Ε.Κ.Π.Α υπεύθυνος της δράσης greecevscorona.gr,(https:// greecevscorona.gr, μίλησε για τη συγκεκριμένη δράση.
Στόχοι είναι: • Ανάπτυξη και εφαρμογή εγχώριων μοριακών μεθόδων ανίχνευσης και αλληλούχιση του γονιδιώματος ιού SARS-CoV-2
• Ανάπτυξη εγχώριων ανοσολογικών μεθόδων ανίχνευσης των αντισωμάτων έναντι του ιού SARS-CoV-2
• Παραγωγή μονοκλωνικών αντισωμάτων έναντι του ιού SARS-CoV-2 για διαγνωστικούς και θεραπευτικούς σκοπούς. Τόνισε επίσης ότι σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα αναπτύχθηκαν και
εφαρμόστηκαν εγχώριες μοριακές μέθοδοι ανίχνευσης του ιού SARSCoV-2. Το τελευταίο δίμηνο αναλύθηκαν δεδομένα από 100.000 άτομα και έχει γίνει αλληλούχηση σε 400 γονιδιόματα. Στη συνέχεια αναπτύχθηκαν εγχώριες ανοσολογικές μέθοδοι αντισωμάτων έναντι του ιού SARS-CoV-2.
Το πιο σημαντικό έργο της δράσης όμως είναι η ανάπτυξη παραγωγής μονοκλωνικών αντισωμάτων έναντι του ιού SARS-CoV-2. Τα μονοκλωνικά αντισώματα αυτά έχουν διπλή δράση:
διαγνωστική και δημιουργίας θεραπευτικών ορών. Σε πρώτη φάση δημιουργήθηκαν 1500 υβριδόματα και με μια διαδικασία διαλογής κατέληξαν οι ερευνητές της ομάδας σε 8 αντισώματα και με βάση αυτά δημιουργήθηκε το πρώτο ελληνικό rapid test. Αποκάλυψε ότι παράχθηκε την περασμένη εβδομάδα και ότι είναι σε εξέλιξη συζήτηση με την ελληνική πολιτεία για τη μαζική διάθεσή του το επόμενο διάστημα. Σημείωσε ότι ένα αξιόπιστο rapid test δίνει το πλεονέκτημα ανίχνευσης του πάσχοντα από κορωνοϊό σε δέκα μόλις λεπτά.
Κωνσταντία Ζαρκογιάννη, PhD, MSc, ΕΔΙΠ στο ΕΚΠΑ
«Ανίχνευση με διαδικτυακή εφαρμογή»
Η Κωνσταντία Ζαρκογιάννη, PhD, MSc, ΕΔΙΠ στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΜΠ, μίλησε για την ανάπτυξη ενός «ευφυούς συστήματος υποστήριξης αποφάσεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας Covid-19».
Με το σύστημα αυτό, που ονομάζεται Smarty for Covid, στόχος είναι η ανίχνευση ύποπτων κρουσμάτων κορωνοϊού. Επίσης διευκολύνεται η τηλε-παρακολούθηση ασθενών με Covid-19
κα δίνεται η δυνατότητα παραγωγής σημάτων συναγερμού σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Όπως εξήγησε η κ. Ζαρκογιάννη, πρόκειται ουσιαστικά για μια διαδικτυακή εφαρμογή η οποία είναι προσβάσιμη από οποιαδήποτε συσκευή. Με την είσοδο του ο χρήστης απαντάει σε κάποιες ερωτήσεις. Για παράδειγμα θα ερωτηθεί εάν έχει κάποια συμπτώματα, εάν έχει υποβληθεί σε τεστ κ.ά. Στη συνέχεια γίνονται καταγραφές, φωνής, βήχα και αναπνοής στο χρήστη και αυτό είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της εφαρμογής. Όλα αυτά τα δεδομένα αναλύονται με μεθόδους τεχνητής νοημοσύνης και εξάγονται συμπεράσματα για την εμφάνιση της νόσου
και την εξέλιξή της. Δίνεται μάλιστα αναφορά στον χρήστη για την κατάσταση της υγείας του και εάν το σύστημα κρίνει ότι υπάρχει πιθανότητα ο χρήστης να έχει προσβληθεί από
κορωνοϊό, τον παραπέμπει στις αρμόδιες αρχές του ΕΟΔΥ. «Δεν είμαστε διαγνωστικό κέντρο.
Απλά υποστηρίζουμε αποφάσεις και προσπαθούμε να ανιχνεύσουμε τα ύποπτα κρούσματα και παρπέμπουμε τον χρήστη στις κλινικές οδηγίες του ΕΟΔΥ» σημείωσε με έμφαση η
κ. Ζαρκογιάννη.
Χρήστος Ουζούνης, Καθηγητής ΑΠΘ και CSO DNASequence SRL
Μεταγονιδιακή ανίχνευση DNA
Ο Χρήστος Ουζούνης, Καθηγητής ΑΠΘ και CSO DNA Sequence SRL αναφέρθηκε στην
«ανάπτυξη δεξιοτήτων για την ανίχνευση Covid 19 σε τεχνητά περιβάλλοντα». Όπως σημείωσε ο κ. Ουζούνης, η μεταγονιδιωματική τεχνολογία επιτρέπει την ανίχνευση DNA σε ποικίλα περιβάλλοντα. Και μέχρι σήμερα έχει υπάρξει τεράστια πρόοδος της κατανόησης της βιοποικιλότητας και των οργανισμών που συμμετέχουν σε φυσικά περιβάλλοντα.
Μια νέα προσέγγιση είναι η μεταγονιδιωματική σε τεχνητά περιβάλλοντα με την οποία
πλέον η επιστήμη έχει καταφέρει να κατανοεί πολύ λιγότερα στο πώς ανταποκρίνεται η μικροβιακή χλωρίδα στην ανθρωπόσφαιρα και σε παθογόνους παράγοντες.
Γίνεται μια παγκόσμια προσπάθεια εντοπισμού, αρχικά σε συγκοινωνίες και στη συνέχεια σε αστικά περιβάλλοντα. Οι πρώτες δειγματοληψίες έγιναν το καλοκαίρι του 2019, σε
διάφορους χώρους. Τόνισε ότι η μεταγονιδιωματική επιτρέπει την ανίχνευση DNA σε ποικίλα περιβάλλοντα και με αγνώστους παράγοντες.
Σέργιος Κατσαρός, εταιρεία BIOPIX-T
Φορητή συσκευή ανίχνευσης Covid
Ο Σέργιος Κατσαρός, της εταιρείας BIOPIXT, παρουσίασε την ΙRIS, μια φορητή συσκευή μοριακής ανίχνευσης κορωνοϊού. Το Iris είναι μια φορητή συσκευή για την εκτέλεση μοριακών αναλύσεων που δημιουργήθηκε με τη χρήση της τεχνολογίας τρισδιάστατης εκτύπωσης (3D printing). Η
συσκευή είναι έξυπνη, μπορεί δηλαδή να λειτουργήσει μέσω κινητού τηλεφώνου και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ταχεία ανίχνευση DNA που προέρχεται από ιούς και βακτήρια ή ακόμα και από μεταλλάξεις στον άνθρωπο. Η συσκευή κατασκευάζεται από ηλεκτρονικά στοιχεία και μεταδίδει τα δεδομένα σε συσκευή Αndroid. Η μέθοδος που χρησιμοποιείται ονομάζεται LAMP και είναι μια ισοθερμική αντίδραση που πολλαπλασιάζει το DNA που αναζητείται ώστε να είναι στη
συνέχεια ανιχνεύσιμο. Ουσιαστικά η LAMP είναι η πιο αξιόπιστη ισοθερμική μέθοδος σε
σχέση με οποιαδήποτε άλλη και μάλιστα έχει δοκιμαστεί ακόμα και στο διάστημα το 2017
και χαρακτηρίζεται ως μια μοριακή μέθοδος που θα δοκιμάζεται και στο μέλλον.
Δημήτρης Κουτσιούλης, Καθηγητής ΙΤΕ, υπεύθυνος της εταιρείας EnzyQuest
Ένζυμα που ανιχνεύουν την Covid
Ο Δημήτρης Κουτσιούλης, Καθηγητής ΙΤΕ, υπεύθυνος της εταιρείας EnzyQuest, μίλησε
για την ανάπτυξη ενζύμων και κιτ μοριακής διάγνωσης του SARSCoV2.
Η εταιρεία ιδρύθηκε το 2019 από επιστήμονες προερχόμενους από το Ινστιτούτο Έρευνα
και Τεχνολογίας όπως επίσης και από στελέχη του τομέα καινοτομίας και της μεταφοράς
τεχνολογίας. Η εταιρεία εδρεύει στο Επιστημονικό Πάρκο της Κρήτης και ήταν η πρώτη που κινήθηκε άμεσα για την παραγωγή ενζύμων που είναι απαραίτητα για τη μοριακή
διάγνωση του Sars -CoV-2 στοχεύοντας στην εξασφάλιση εγχώριας επάρκειας. Τα ένζυμα
παράγονται με την τεχνική RTqPCR που χρησιμοποιείται στα εξειδικευμένα ιατρικά εργαστήρια παγκοσμίως. Επίσης δραστηριοποιείται η EnzyQuest στην ανάπτυξη ενζύμων μιας
εναλλακτικής μεθόδου μοριακής ανίχνευσης. Απώτερος σκοπός είναι η χρήση τεχνικών
βιοπληροφορικής και τεχνικής νοημοσύνης για ανάπτυξη καινοτόμων ενζύμων με εφαρμογές σε δύσκολα δείγματα προς μοριακή διάγνωση.
Μάρκος Πετούσης, επ. Καθηγητής Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο
Ασπίδες προστασίας που σώζουν
Από το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο επ. καθ. Μάρκος Πετούσης, του Εργαστηρίου
Μηχανολογίας Ακριβείας, Αντίστροφης Μηχανικής και Εμβιομηχανικής, ανέδειξε τη συμβολή της Ελληνικής 3D-Printing κοινότητας στην αντιμετώπιση της πανδημίας.
Όπως σημείωσε στην εισαγωγή του, ο κ. Πετούσης, η πανδημία αιφνιδίασε την παγκόσμια κοινότητα, η οποία κατάφερε να αντιδράσει. Έτσι σε μικρό χρονικό διάστημα δημιουργήθηκε στη παγκόσμια κοινότητα η ανάγκη για ιατρικά αναλώσιμα και ατομικά μέσα προστασίας. Τότε η τρισδιάστατη εκτύπωση κάλυψε αυτή την ανάγκη με εθελοντική πρωτοβουλία μηχανικών του ιδιωτικού τομέα. Ακολούθως στο εργαστήριο κατασκευάστηκαν ασπίδες προστασίας με τρισδιάστατη εκτύπωση και όπως εξήγησε ο κ. Πετούσης τα πρώτα δείγματα δόθηκαν σε νοσοκομεία του Ηρακλείου και υπήρξε μια θετική αντίδραση από τους γιατρούς. Τα υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό και κυρίως όταν πληροφορήθηκαν ότι θα μπορούσαν να παραχθούν τέτοιες
μάσκες με γρήγορο τρόπο.
Δημήτρης Κουρέτας, Παν/μιο Θεσσαλίας
«Η νηστεία που σώζει ζωές»
Ο Δημήτρης Κουρέτας, από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, στην παρουσίασή
του τόνισε ότι η ομάδα του ξεκίνησε να έχει συνεργασία με μια κλινική-νηστείας
όπου βοηθάει όσους θέλουν να χάσουν κιλά και να αλλάξουν μεταβολισμό.
Πρόκειται για την κλινική Μπούχινκερ έξω από τη λίμνη της Κοστάντιας που βρίσκεται στις βόρειες παρυφές των Άλπεων μεταξύ Γερμανίας, Ελβετίας και Αυστρίας. Στόχος ήταν η μελέτη της νηστείας στον αντιοξειδωτικού μηχανισμό. Κατά την έρευνα φάνηκε ότι οι ασθενείς με Covid παρουσίαζαν κατακρήμνιση στον αντιοξειδωτικό μηχανισμό. Με τη συγκεκριμένη νηστεία όμως ο αντιοξειδωτικός μηχανισμός παρουσίαζε ενίσχυση και κατ’ επέκταση παρουσιαζόταν αύξηση σε διάφορα μοριακά μονοπάτια. Συνεπώς όσοι έκαναν νηστεία είχαν αύξηση σε παράγοντες που ήταν κρίσιμοι για τον Covid στο μηχανισμό αυτό. Κατά τον κ. Κουρέτα, μια λελογισμένη νηστεία σε συνδυασμό με διατροφή που περιλαμβάνει πολλά φυλώδη λαχανικά, γαλακτομικά όπως γιαούρτι και δημητριακά ολικής άλεσης «φτιάχνουν ένα μοτίβο διατροφής που βοηθάει πολύ στην ενίσχυση του αντιοξειδωτικού μηχανισμού που έχει σχέση με την εξέλιξη της νόσου».
Σταματία Λαΐδου, ερευνήτρια ΙΝΕΒ/ΕΚΕΤΑ
«Εξέταση 2.500 δειγμάτων ημερησίως»
Τέλος η Σταματία Λαΐδου, Βιολόγος, Υποψήφια Διδάκτωρ ΑΠΘ, ερευνήτρια ΙΝΕΒ / ΕΚΕΤΑ, παρουσίασε τις δράσεις του Ινστιτούτου. Πρόκειται για Ινστιτούτο το οποίο εξετάζει 2.500 δείγματα ημερησίως και συνολικά μέχρι σήμερα έχουν εξεταστεί 43.767 δείγματα στο πλαίσιο σύμβασης που έγινε με τον ΕΟΔΥ. Το Ινστιτούτο συμμετέχει ενεργά στην εμβληματική δράση για την αντιμετώπιση του ιού SARSCoV2. Διεξάγει επιδημιολογική μελέτη στην Ελλάδα μέσω εκτεταμένων εξετάσεων ανίχνευσης ιού και αντισωμάτων, αλληλούχισης ιικών γονιδιωμάτων και γενετικής ανάλυσης ασθενών. Ακολουθεί πάντα το τρίπτυχο: κοινωνική προσφορά-έρευνα- διάγνωση σε μια προσπάθεια να βοηθήσει την ελληνική κοινωνία από την πανδημία.
