Του Παναγιώτη Γιαλένιου, εκδότη του «Σύμβουλου Επιχειρήσεων»
Έχουμε αναφερθεί πολλές φορές σε στοιχεία που επιβεβαιώνουν ότι οι επιπτώσεις της covid-19, που επί ένα σχεδόν έτος έχει παραλύσει την παγκόσμια οικονομία, διαμορφώνουν τις συνθήκες για ένα διαφορετικό μοντέλο οικονομικής λειτουργίας, με άμεσο αντίκτυπο και στην πολιτική λειτουργία. Καθοριστικό ρόλο σε αυτές τις εξελίξεις έχουν οι νέες τεχνολογίες και οι διαφορετικές καταναλωτικές συνήθειες, που λόγω της πανδημίας απέκτησαν μαζικά χαρακτηριστικά και επεκτάθηκαν σε όλο σχεδόν το ηλικιακό φάσμα, ενώ πριν από αυτήν αφορούσαν πρωτίστως την νέα γενιά.
Έρχεται «τσουνάμι»
Σε ότι αφορά τις νέες τεχνολογίες έχουμε σημειώσει πολλές φορές ότι ο ρόλος τους στο νέο οικονομικό μοντέλο, που εγκαθιδρύεται σε παγκόσμια κλίμακα, δεν είναι τωρινός εν μέσω πανδημίας. Τα μηνύματά τους έχουν δοθεί με ισχυρό τρόπο την τελευταία δεκαετία, με την πανδημία να λειτουργεί κυρίως με την μορφή του «συμπιεσμένου ελατηρίου». Η πολιτική λειτουργία επηρεάζεται καθοριστικά από τις νέες τεχνολογίες και φυσικά από την covid-19. Τείνει πλέον περισσότερο σε μια μορφή τεχνοκρατίας (όρος που πρωτοσυναντάμε την δεκαετία του 1930 και που διαφοροποιείται ως έννοια τις επόμενες περιόδους και τα τελευταία χρόνια τον βλέπουμε όλο και πιο συχνά στην επικαιρότητα. Σχετικό άρθρο στην γειτονική στήλη) Ειδικότερα όμως για τις νέες καταναλωτικές συνήθειες, σε μια παγκόσμια οικονομία που στηρίζεται κυρίως στην κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών (υπερβαίνουσα κατά πολύ τις πραγματικές ανθρώπινες ανάγκες εν μέσω οξύτατων κοινωνικών ανισοτήτων και εις βάρος κυρίως του περιβάλλοντος), η covid -19 επιτάχυνε κατά πολύ τις εξελίξεις.
Ενδεικτικά τα στοιχεία μιας παγκόσμιας έρευνας αγοράς της Euromonitor International που κωδικοποιεί όπως παρακάτω τα ευρήματά της, για τις νέες νέες παγκόσμιες καταναλωτικές τάσεις που διαμορφώνει για το 2021 η πανδημία (Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ). 1. Οι καταναλωτές αναζητούν προϊόντα και επιβραβεύουν επιχειρήσεις που επιδεικνύουν κοινωνική ευαισθησία, εάν δηλαδή η εταιρεία παίρνει στη διάρκεια της πανδημίας μέτρα για να προστατεύσει την υγεία των καταναλωτών και των εργαζομένων της, καθώς και εάν «επιστρέφει» μέρος των κερδών της σε σκοπούς που σχετίζονται με την αντιμετώπιση της πανδημίας. 2. Οι καταναλωτές επιδιώκουν να ψωνίζουν με άνεση, κάτι που σημαίνει εύχρηστα ηλεκτρονικά καταστήματα, ικανά να μπορούν να τα αξιοποιήσουν και καταναλωτές λιγότερο εξοικειωμένοι με την τεχνολογία. Μία από τις προτεινόμενες λύσεις είναι η επικοινωνία με κάμερα υπαλλήλων που βρίσκονται εντός του καταστήματος με καταναλωτές που βρίσκονται μπροστά στον υπολογιστή τους (τέτοιες εφαρμογές είδαμε και στην Ελλάδα).
3. Οι καταναλωτές, πάλι για λόγους ασφάλειας, επιθυμούν κάποιες υπηρεσίες να τους παρέχονται σε εξωτερικούς χώρους. 4. Οι καταναλωτές θέλουν να ψωνίζουν στα φυσικά καταστήματα, αλλά με ασφάλεια. Στην ουσία πρόκειται για τη λειτουργία ταυτόχρονα του φυσικού και του ψηφιακού καναλιού, εκεί όπου μπερδεύεται η πραγματικότητα με την ψηφιακή πραγματικότητα και έχουμε τη λεγόμενη «phygital reality». 5. Οι καταναλωτές, λόγω της συνέχισης της τηλεργασίας σε μεγάλο βαθμό, έχουν ανάγκες διαφορετικές μέσα στο 24ωρο. Για τον λόγο αυτό ευνοείται η ανάπτυξη εφαρμογών για γυμναστική στο σπίτι, ενώ προτείνεται σε επιχειρήσεις τροφίμων και εστίασης να μετατρέψουν κάποια από τα φυσικά καταστήματά τους σε σημεία παραλαβής προϊόντων που θα έχουν παραγγείλει οι καταναλωτές και τα οποία θα λειτουργούν σε 24ωρη βάση. 6. Οι καταναλωτές χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τούτο σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις θα πρέπει να εστιάσουν ακόμη περισσότερο στο μάρκετινγκ και στις προσωποποιημένες προσφορές μέσω κινητού τηλεφώνου. 7. Οι καταναλωτές έχουν εμμονή με την απολύμανση και για αυτό αναζητούν προϊόντα για την απολύμανση επιφανειών και του αέρα. Επίσης, θα επιζητούν ολοένα και περισσότερο τις ανέπαφες συναλλαγές. Το 44% παγκοσμίως δήλωσε ότι θα προτιμούσε να παραλάβει μια παραγγελία από ρομπότ ή μέσω drone.
8. Οι καταναλωτές θα προτιμούν προϊόντα που θα τους κάνουν να νιώθουν πιο ευχάριστα. 9. Ανήσυχοι για την οικονομική τους κατάσταση, αναμένεται ότι θα στραφούν σε προϊόντα πιο οικονομικά, όπως είναι τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. 10. Η συνέχιση της τηλεργασίας δημιουργεί ανάγκες για τη διαμόρφωση χώρων εργασίας που ακόμη και μέσα στο σπίτι θα διασφαλίζουν επικοινωνία με τους συναδέλφους που θα προσομοιάζει με αυτή της φυσικής παρουσίας. Τα παραπάνω και για την χώρα μας δεν αποτελούν πλέον προϊόν επιστημονικής φαντασίας αλλά πραγματικότητα. Σε αυτές τις εξελίξεις βλέπουμε βέβαια να ανταποκρίνονται με γοργούς ρυθμούς μεγάλα πολυκαταστήματα με αλυσίδες σε ολόκληρη τη χώρα, που διαρκώς θα επεκτείνονται καθώς και νέοι παγκόσμιοι «παίκτες» (όπως για παράδειγμα η Αmazon, που έχει βάλει τελευταία και τη χώρα μας στο στόχαστρο και «απειλεί» παραδοσιακούς μεγάλους ομίλους στην εγχώρια αγορά σε μεγάλο φάσμα δραστηριοτήτων τους. Οι μικροί της αγοράς –ιδίως το λιανεμπόριο και οι συνδεδεμένες με αυτό μικρές μεταποιητικές επιχειρήσεις, δείχνoυν αυτή τη στιγμή ανήμποροι να ακολουθήσουν.
Η εικόνα που φαίνεται στα στοιχεία του ΓΕΜΗ σε ότι αφορά «άνοιγμα-κλείσιμο» επιχειρήσεων είναι πλασματική και οφείλεται κυρίως στις επιδοματικές προσδοκίες και επίσης σε ευκαιριακές επενδυτικές λύσεις απόγνωσης (που αυτό αφορά κυρίως νέα μικρά καταστήματα εστίασης). Σύντομα να αναμένουμε μαζικά λουκέτα σε αυτόν το χώρο. Μόνη ελπίδα έστω και στο «και πέντε», οι συνέργειες, που θα οδηγήσουν τις μικρές ιδίως εμπορικές επιχειρήσεις να αποκτήσουν συλλογικά την εικόνα ενός πολυκαταστήματος, με ενιαία στρατηγική, οικονομίες κλίμακος και κυρίως κοινά και ευέλικτα τεχνολογικά εργαλεία, όπως ένα ισχυρό κοινό e-shop και κοινή κέντρο διανομής (delivery) αγαθών. Η μέχρι τώρα λανθασμένη χρήση σημαντικών κονδυλίων που έχουν διατεθεί για την δημιουργία Ανοικτών Κέντρων Εμπορίου αλλά και η (κατά τη γνώμη μας αδιέξοδη) πολιτική μεμονωμένης επιδότησης (5000 €) για δημιουργία e-shop σε κάθε μικρή επιχείρηση, αντί για γενναία στήριξη συλλογικών αντίστοιχων εγχειρημάτων με προοπτική, δεν δείχνουν ικανές πρακτικές να αντιστρέψουν την κατάσταση. Χρειάζονται όσο είναι καιρός γενναίες αποφάσεις μήπως προλάβουμε το «τσουνάμι»
