του Ελευθέριου Τζιόλα , εκδότη του ηλεκτρονικού περιοδικού «Δίαυλος».
To κείμενο δημοσιεύθηκε στο 270 τεύχος (Μαρτίου) στο πλαίσιο αφιερώματος για την Επανάσταση του 1821
Νικόλαος ΓΥΖΗΣ (1842 – 1901) Μετά την καταστροφή των Ψαρών, π. 1896-1898.
1. Το 1821 ήταν Επανάσταση.
Επανάσταση ένοπλη. Επταετούς διάρκειας, σε γεωγραφικό εύρος πολύ μεγαλύτερο από τα σημερινά όρια της Ελλάδας, με αφάνταστη πυκνότητα πολεμικής δράσης και τεράστιο τίμημα αίματος[1].
Επανάσταση των Ελλήνων απέναντι σε μια Αυτοκρατορία, την Οθωμανική.
Επανάσταση Νίκης και ήττας του Κατακτητή. Οι αυτοκρατορίες δεν αποδέχονται εύκολα τις ήττες τους από Επαναστάτες και με κάθε τρόπο επιχειρούν να πάρουν πίσω ότι η Επανάσταση των σκλαβωμένων κατέκτησε.
Η Τουρκία στην πραγματικότητα δεν έχει αποδεχτεί ακόμα την ήττα της (όπως το επιβεβαιώνει και η επεκτατική, επιθετική της στρατηγική απέναντι στη Ελλάδα).
Η Επανάσταση έφερε την Απελευθέρωση, την ίδρυση του πρώτου Ελληνικού Εθνικού Κράτους[2] και του πρώτου απελευθερωμένου από τους Τούρκους τμήματος της Βαλκανικής, που συγκροτήθηκε σε εθνικό κράτος.[3]
Το 1821 κατέκτησε του στόχους του πραγματώνοντας μια Επανάσταση όχι μόνο απέναντι στην κυρίαρχη και στρατιωτικά υπέρτερη οθωμανική αυτοκρατορία, αλλά και απέναντι στις αντιλήψεις και τις στάσεις της υποτέλειας και του μεροληπτικού συμβιβασμού με τον κατακτητή.
2. 1821 -Η Επανάσταση δεν έσβηνε, διαρκούσε. Άλλαζε τα δεδομένα και τους συσχετισμούς.
Το 1821 ήταν Επανάσταση που και στις πιο δύσκολες, οριακές της στιγμές, ακόμα και των εμφύλιων σπαραγμών, δεν έσβησε. Ζούσε και συνέχιζε.
Το 1821 ήταν Επανάσταση διαρκείας, η Ελληνική εθνική-κοινωνική ατμομηχανή της Ιστορίας.
Η Επανάσταση άλλαξε τα δεδομένα και τους συσχετισμούς. Αυτή υποχρέωσε τους ισχυρούς της εποχής, τις τρείς Μεγάλες Δυνάμεις, Αγγλία, Ρωσία και Γαλλία, να αλλάξουν θέση, να λάβουν θέση, να αναγνωρίσουν τα πεπραγμένα της και τους στόχους της και να οδηγηθούν στην αναγνώριση ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους.
Eugenie DELACROIX : The battle o Giaour and Hasan.
3. Το 1821 ήταν Επανάσταση. Εθνικός χαρακτήρας, Κοινωνική συμμαχία, Ένοπλη δράση.
Για να είναι και να πραγματοποιηθεί, ως Επανάσταση, είχε τους Πρωτομάρτυρες της, τους Εθνεγέρτες[4], τους Οργανωτές[5], τους Αποστόλους της.
Για να είναι και να πραγματοποιηθεί, ως Επανάσταση, είχε τους Ηγέτες και τους Ήρωες της, το Σχέδιο και το Όραμα της, παρά τα όποια κενά και τις ασάφειες και μια αναγκαία Ενότητα Μάχης και Κοινωνικής Συμμαχίας προσδιορισμένη από τις συνθήκες εκείνης της εποχής.
Μίας κοινωνικής συμμαχίας, με τοπικισμούς, ασυνέχειες και εσωτερικές συγκρούσεις, αλλά και ενεργητική βούληση για την ολοκλήρωση της απελευθερωτικής αποστολής. Κοινωνική συμμαχία της ανερχόμενης ελληνικής αστικής τάξης (έμποροι, τεχνίτες, μικροπαραγωγοί) με τα λαϊκά στρώματα της εποχής ιδιαίτερα των ορεινών και ημιορεινών περιοχών, με σημαντικούς εμπνευσμένους λόγιους, με το αναπτυγμένο δυναμικό της ελληνικής ναυτοσύνης και μεγάλης μερίδας κυρίως του τοπικού κλήρου. Ένοπλο τμήμα αυτής της συμμαχίας αποτέλεσαν οι Κλέφτες και οι Αρματωλοί, ιδιαίτερα των απροσκύνητων και όσων έσπασαν τα δεσμά με την δυναστική οθωμανική διοίκηση, το οποίο στην πορεία του Αγώνα, παρά τις εσωτερικές ομαδοποιήσεις και τις μεταπτώσεις του από τις εξελίξεις, δυνάμωσε και τελικά κράτησε σταθερά τον Αγώνα μέχρι τέλους.[6] Οι δυνάμεις που είχαν συγκροτήσει την οικονομική και διοικητική δύναμη σε σύνδεση και συνεργασία με την οθωμανική διοίκηση (κοτζαμπάσηδες και πρόκριτοι) αποτέλεσαν σε σημαντικό βαθμό δυνάμεις αντίστασης και επιφυλάξεων προς την Επανάσταση. Αυτό, σε συνδυασμό και με φιλοδοξίες εξουσίας προσωποποιημένων ομάδων, ήταν το κοινωνικό υπόστρωμα των κοινωνικών ανταγωνισμών και συχνά ακραίων συγκρούσεων καθ΄ όλη την περίοδο της Επανάστασης.
Ο Κωνσταντίνος Κανάρης
Οι ανερχόμενες αστικές δυνάμεις, ως επί το πλείστον στα εμπορικά κέντρα της Ευρώπης, της Ανατολής αλλά και της Ελλάδας, με ηγεσία εθνικής συνείδησης διατυπώνει μαχητικά, μαζί τελικά και με τα υποδουλωμένα λαϊκά στρώματα, το ιστορικό αίτημα δημιουργίας ανεξάρτητης εθνικής εστίας, Ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους με την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού, με την Απελευθέρωση του Γένους. [7]
Το 1821 ήταν η Επανάσταση των Ελλήνων για Ελευθερία και Πατρίδα.[8]
4. Η ταυτότητα της Επανάστασης.
Το 1821 ήταν Επανάσταση με ταυτότητα Ελληνική, μέσα από μια σύνθεση ιδεών, φρονημάτων και στάσεων που οφείλουμε να έχουμε υπόψη μας, και για την ερμηνεία της και τη διαδρομή της, αλλά και ως Δίδαγμα για τον τρόπο σύλληψης, σύνθεσης και ανάδειξης των εγερτήριων ενοποιητικών αναγεννητικών προγραμμάτων για το Έθνος και την Κοινωνία.
Ήταν Ελληνική: με ρίζες της τις ρίζες του ελληνικού έθνους από την αρχαιότητα, με καθοριστική την επιρροή από τις ιδέες της Γαλλικής (1789) και της Αμερικάνικης Επανάστασης (1776), με σταθερή την αναφορά στην ορθόδοξη χριστιανική πίστη, με τον φιλελεύθερο άνεμο των εννοιών του έθνους και της δημοκρατίας, με διαχρονική ψυχοπαιδαγωγική λειτουργία και ενωτική διαμόρφωση χαρακτήρων από τα έθιμα, τις παραδόσεις, το δημοτικό τραγούδι και την ελληνική γλώσσα.[9]
5. Οι ιδέες του Έθνους, της Πατρίδας, της Δημοκρατίας και ο Διαφωτισμός. Η στροφή προς τη Δύση.
Κληρονομιά κεφαλαιώδους σημασίας της Επανάστασης του 1821 που καθόρισε και καθορίζει, έχοντας κατά κάποιο τρόπο αξονική θέση ορίζουσας της Χώρας είναι η απόφασή της να συνδέσει τη ζωή, τη διαδρομή της, τις τύχες της με τη Δύση κι όχι με την ομόδοξη Ρωσία. Πράγματι, η Ρωσία, η μεγάλη ομόδοξη δύναμη του Βορρά που επί μακρόν συγκρούονταν με την οθωμανική αυτοκρατορία, ήταν αγαπητή στον μέσο Έλληνα (παρά και τις πρόσφατες αιματηρές απογοητεύσεις, -Ορλωφικά 1970 -74, ή την πρόταση τριών υποτελών ηγεμονιών αντί ανεξάρτητου κράτους,- 1826).
Γιαυτό, η εξέλιξη αυτή, – η στροφή και η σύνδεση με τη Δύση -, σηματοδοτεί μια καίρια ρήξη με το ως τότε παρελθόν.
Συντελείται, τότε, ταυτόχρονα μια κρίσιμη αναδιάταξη κριτηρίων προσανατολισμού. Ενώ μέχρι τότε το θρησκευτικό κριτήριο αποτελούσε κριτήριο προσανατολισμού και πρωταρχικής επιλογής, η Επανάσταση καθορίζει ότι για τη δημιουργία και οργάνωση Ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους πρέπει να επικρατήσουν και να εφαρμοσθούν οι ιδέες και οι φιλελεύθερες αρχές του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και της Αμερικανικής και Γαλλικής Επανάστασης ως οι μόνες που μπορούσαν να διαμορφώσουν ελεύθερα, ευνομούμενα και σύγχρονα έθνη -κράτη.
Πρόκειται, εδώ, για την επικράτηση των απόψεων και της ατμόσφαιρας εκείνων των επαναστατών και λογίων που έλκουν την ιδεολογική τους καταγωγή από το Ρήγα και στη συνέχεια, εκ των ενόντων, συνθέτουν την ηγεσία της ανερχόμενης αστικής τάξης, όπως παραπάνω περιγράφηκε.[10]
Επικράτηση, η οποία δεν μπορεί να θεωρηθεί οριστική, -και δεν ήταν οριστική-, αφού υπήρχαν δυνάμεις και λογικές οπισθοδρόμησης ή/και διαφοροποίησης με σκοπό την υπεράσπιση κεκτημένων, συμφερόντων και ρόλων εξουσίας, ή επιδίωξη νέων στα πλαίσια του νέου κράτους. Ενώ ταυτόχρονα, η άποψη για την ύπαρξη ενός μονάρχη- ηγέτη επικεφαλής του απελευθερωμένου έθνους ήταν πολύ ισχυρή.
6. Το Φιλελληνικό κίνημα.
Σημαντική ήταν η υποστήριξη προς την Επανάσταση των Φιλελλήνων και του Φιλελληνικού κινήματος. Δεν υπήρξε χώρα της Ευρώπης από την οποία να μην προσήλθαν προσωπικότητες για συμμετοχή και μαχητική υποστήριξη του Αγώνα των Ελλήνων για Ανεξαρτησία. Ενώ σημαντική, από κάθε άποψη είναι και η συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, οι οποίες μόλις προ 45 ετών είχαν δημιουργήσει τον πρώτο πυρήνα του κράτους τους.
Σάμουελ Χάου (Samuel Gridley Howe), Αμερικανός, γιατρός-χειρουργός, λαμβάνει μέρος και στις πολεμικές αναμετρήσεις1827 και 1828, επονομαζόμενος Λαφαγιέτ της ΕλληνικήςΕπανάστασης,
Το Φιλελληνικό κίνημα προϊόν της αλληλοεπιρροής του ρομαντισμού, του κλασσικισμού (με την αναγεννησιακή προς την ελληνική αρχαιότητα έννοια/φύση του) και των φιλελεύθερων ιδεών τους έθνους, της πατρίδας και της δημοκρατίας έδωσε και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης και μετά, σε βάθος σχεδόν μιας 50ετίας ευεργετική ώθηση σε πολλούς τομείς (στρατιωτική οργάνωση, υποδομές, εκπαίδευση, οικονομική στήριξη και παραγωγή, εκδόσεις και τυπογραφική κλπ).[11] Ταυτόχρονα, καθοριστική σε ορισμένες περιπτώσεις είναι η επίδραση του στα τότε κέντρα εξουσίας, ιδιαίτερα στο Λονδίνο και το Παρίσι. Καθώς και στις εξελίξεις μείζονων θεμάτων της Επανάστασης, όπως οι διαμεσολαβήσεις για το διπλό δάνειο (1824, 1825), ή, η διαμόρφωση και διοίκηση των πρώτων συγκροτημένων ελληνικών στρατιωτικών και ναυτικών σωμάτων.
Προσωπικότητες του Φιλελληνικού κινήματος έχουν αναδειχθεί σε μορφές παραδειγμάτων για την αλληλεγγύη προς όλους τους αγωνιζόμενους Λαούς[12], [13].
Ο Λόρδος Βύρων.
Οι Φιλέλληνες που ήρθαν στην Ελλάδα και αγωνίσθηκαν ήταν περίπου 1200! Από αυτούς το ένα τρίτο σκοτώθηκε στις μάχες ή πέθανε από τις κακουχίες και τις ασθένειες του Αγώνα, με τη μάχη του Πέτα να αποτελεί ιστορικό θυσιαστήριο του άνθους των Φιλελλήνων.
7. Το Ελληνικό εθνικό κράτος. Προπύργιο απέναντι στον ασιατικό βαρβαρισμό. Οι Μεγάλες Δυνάμεις.
Το ελληνικό εθνικό κράτος ξαναβρίσκει, θα έλεγε κανείς, με έναν τρόπο ταγμένο από την Ιστορία και την Ανθρωπότητα, το νήμα της Αποστολής των Ελλήνων απέναντι στην ασιατική βαρβαρότητα σε όλες της τις μεταλλάξεις μέσα στον ιστορικό χρόνο (από τους Πέρσες μέχρι τους Τούρκους). Το νήμα του Πολιτισμού και του Δημιουργικού Πνεύματος της Ανθρωπότητας απέναντι στη δυναστευτική υποδούλωση στη σκληρή ασιατική απολυταρχία και το σκοταδισμό. Καθίσταται, πάλι, το σύνορο, το προπύργιο, το μέγα αμυντικό και ταυτόχρονα φωτεινό ανάχωμα απέναντι στην παντοειδή Βαρβαρότητα.
Ταυτόχρονα, η ίδρυση του, στο γεωπολιτικό σταυροδρόμι των τριών ηπείρων, συμπίπτει με μια περίοδο ανταγωνιστικών αντιπαραθέσεων των πέντε (5) αυτοκρατοριών για την επέκταση της επιρροής τους (Ρωσικής, Αυστριακής, Οθωμανικής, Γαλλικής, Βρετανικής). Καθώς, μάλιστα, προχωρά η Ελληνική Επανάσταση -χωρίς να ηττάται, όπως εύχονταν και έλπιζαν οι Δυνάμεις του status quo (Αυστρία, Οθωμανική αυτοκρατορία και την πρώτη περίοδο Βρετανία)-, ανακινείται και προβάλλει το Ανατολικό Ζήτημα, δηλαδή, της διαμάχης για τη διανομή της κλονισμένης Οθωμανικής αυτοκρατορίας.[14]
Από τις τέσσερις (4) ευρωπαϊκές Αυτοκρατορίες, εκείνες που είχαν συμφέρον να υποστηρίξουν τις ελληνικές διεκδικήσεις έναντι της Τουρκίας, ιδιαίτερα μάλιστα όταν έβλεπαν ότι η Επανάσταση ζει και προχωρά, ήταν η Βρετανία, η Ρωσία και η Γαλλία.
Η Βρετανία, ως ναυτική δύναμη, είχε τις περισσότερες δυνατότητες να επωφεληθεί από μια τέτοια υποστήριξη. Η Ρωσία είχε λιγότερες, και μπορούσε να ωφεληθεί περισσότερο στηρίζοντας τις γεωγραφικά πλησιέστερες σλαβικές χώρες εναντίον δύο προαιώνιων εχθρών της, της Αυστρίας και της Τουρκίας. Η υποστήριξη των ομόδοξων Ελλήνων είχε χαμηλότερη προτεραιότητα και ήταν εν μέρεις αποτέλεσμα και της ισχυρής ελληνικής παροικίας στη Ρωσία και στους μηχανισμούς της Αυτοκρατορίας της. Ενώ, διατηρούσε επιφυλάξεις έναντι του ελληνικού αλυτρωτισμού για την Κωνσταντινούπολη αφού η ίδια από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου (17ο αιώνα) είχε διαμορφώσει ως στρατηγικό της στόχο την αυτόνομη έξοδο της στη Μεσόγειο. Η Γαλλία είχε συμφέρον να υποστηρίζει τις ελληνικές διεκδικήσεις, αρκεί να μην ωφελούσαν υπέρμετρα τις άλλες δύο Δυνάμεις. Η Αυστρία, τέλος, μετά την υπέρ των οθωμανών ακαμψία της προσχώρησε σε μια παρόμοια στάση. Όμως, λίγο μετά (1826), χωρίς να ανήκει στην ομάδα των εγγυητριών Δυνάμεων, δεν είχε πολλές δυνατότητες επέμβασης στην Ελλάδα.
Η συσχέτιση μεγάλου μέρους των ελληνικών δυνάμεων (κι όχι μόνο του Α. Μαυροκορδάτου) με τη Βρετανία, η παραχώρηση των δύο δανείων (1824, 1825) από βρετανικούς οίκους και η στρατιωτική εμπλοκή έμπειρων στρατιωτικών στελεχών της Βρετανίας (Τσώρτς, Κόχραν, Άστιγξ κ.α.) αποτέλεσαν καθοριστικούς παράγοντες για την μεταφορά του κέντρου ισορροπίας προς τη Βρετανία, η οποία, έτσι κι αλλιώς, ενδιαφέρονταν δραστήρια για την περιοχή ως κυρίαρχη ναυτική δύναμη και ως ενδιάμεση περιοχή για τον έλεγχο του δρόμου προς τις Ινδίες.
Αναφέροντας τα δάνεια της επαναστατικής περιόδου πρέπει να πούμε ότι εκτός από τους
8. Ο Ιωάννης Καποδίστριας.
Η δολοφονία του πρώτου κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια αποτέλεσε βαρύτατο πλήγμα για την Ελλάδα, το οποίο απ΄ όσο βεβαιώνουν οι εξελίξεις που ακολούθησαν ποτέ πραγματικά δεν ξεπέρασε (τρίτος εμφύλιος, βασιλεία Όθωνα με Βαυαρούς αντιβασιλείς, έξωση Όθωνα, χρεωκοπία 1837 και 1844, διαμόρφωση κρατικών δομών, πελατειακό κράτος, κλπ). Επιπλέον, είναι καλά γνωστό κι από την πρόσφατη πείρα μας, ότι τα δάνεια (και οι χρεωκοπίες) αποτέλεσαν και αποτελούν μηχανισμούς αποφασιστικής πίεσης και παρέμβασης των ισχυρών δανειστριών χωρών στις υποθέσεις της Χώρας. Οι επτά (7) μέχρι σήμερα πτωχεύσεις (χρεωκοπίες) επιβεβαιώνουν πολύμορφα αυτή την άποψη.
Η δολοφονία του Καποδίστρια ήταν το βαρύτερο πλήγμα που υπέστη ποτέ η Πατρίδα, σε επίπεδο απώλειας ηγετικής προσωπικότητας, σε μια εξαιρετικά κρίσιμη φάση, κυριολεκτικά ιστορικής φύσεως, σαν εκείνη του 1828, όπου μετά την απελευθέρωση η συγκρότηση αποτελεσματικού, πραγματικού κράτους (στο σύνολο των δομών του) ήταν το καίριο ζήτημα. Καίριο ζήτημα που ουδείς άλλος θα μπορούσε να το αντιμετωπίσει πιο ολοκληρωμένα παρά μόνο ο Ιωάννης Καποδίστριας.
Η δολοφονία του Καποδίστρια (27 Σεπτεμβρίου/ 9 Οκτωβρίου 1831), παρά τα προσχήματα περί ύπαρξης και λειτουργίας συντάγματος το οποίο πάντως παγίδευσε ορισμένες πατριωτικές δυνάμεις ήταν το ωμό, σύνθετο αποτέλεσμα δύο στοιχείων: Από τη μια, της εχθρότητας της Γαλλίας (μετά το 1830) και της Βρετανίας, τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των οποίων στην Ανατολική Μεσόγειο εκτιμούσαν ότι κινδύνευαν από την προοπτική δημιουργίας ενός νέου και δυναμικού ναυτικού και εμπορικού κράτους που σχεδίαζε ο Καποδίστριας, χωρίς τον έλεγχό τους ή, χειρότερα, όπως εμμονικά πίστευαν, υπό την επιρροή της Ρωσίας. Και, από την άλλη, των φανατικών φατριασμών, των στενών οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων των κοζαμπάσηδων (όπου οι Μαυρομιχαλαίοι αποτελούσαν τους κλασσικότερους εκπροσώπους), των φαναριωτών (όπου ο Μαυροκορδάτος ήταν η αντιπροσωπευτικότερη περίπτωση) και των πλοιοκτητών κυρίως της Ύδρας (όπου ο Κουντουριώτης ήταν η »κεφαλή», υποστηριζόμενος και από το Μιαούλη που πριν από λίγο είχε ανατινάξει τον ελληνικό στόλο και την ναυαρχίδα »Ελλάς» -κορωνίδα του ελληνικού στόλου, τον Τομπάζη, τους Κριεζήδες κλπ).
9. Από το 1821 στο 2021. Ο Ελληνισμός -Φορέας και Μήνυμα.
Από το 1821 στο 2021. Το μήνυμα σήμερα, οι δράσεις μας σήμερα, πρέπει να έχουν φορέα τον Ελληνισμό. Όπως τότε, σε κάθε κέντρο δραστηριότητας των Ελλήνων (Κωνσταντινούπολη, Βιέννη, Βουδαπέστη, Βουκουρέστι, Τεργέστη, Πίζα, Μόσχα, Οδησσό, Σμύρνη, Ιάσιο), έτσι και σήμερα σε κάθε χώρα, σε κάθε κέντρο, παντού στον κόσμο, η δύναμη μας, ο φορέας είναι ο Ελληνισμός. Θα χρειαστεί όμως ένα Όραμα, ένα Σχέδιο με στόχους και προτεραιότητες.
Η ‘‘σφαγή” της Χίου, του Ρώσου ζωγράφου Χydakobe.
Η έννοια του Ελληνισμού, ως ιστορική, πολιτιστική, λειτουργική έννοια, βρίσκεται κοντύτερα σ΄ αυτό που το Ελληνικό Έθνος αποτυπώνει. Ενώ παρουσιάζει έλλειμμα στη συγκεκριμένη εδαφική και κρατική αναφορά, ωστόσο αποτελεί ένα ισχυρό συνδετικό ιστό σε πολλές χώρες και ταυτόχρονα ένα πνευματικό και αξιακό φορτίο υψηλής αξίας και αναγνωρισιμότητας. Η επικαιροποίηση και επαναφορά του Ελληνισμού, μέσα από μια γεωπολιτική και πολιτισμική θεώρηση και ένα ανάλογο Σχέδιο, στη σύγχρονη εποχή των Δικτύων και της Διαδικτύωσης , μπορεί να αξιοποιήσει τόσο την έννοια και την κατάκτηση του Κέντρου (δηλαδή, του Ελληνικού εθνικού κράτους), όσο και των γραμμών παγκόσμιας διασύνδεσης με περιφερειακούς Κόμβους (δηλαδή, εκεί όπου υπάρχει ζωντανή ή/και εν σπέρματι Ελληνική παρουσία). Επίσης πρέπει να αξιοποιήσει το ευρύτερο ευνοϊκό περιβάλλον στην αποδοχή και τις επιρροές του πολιτιστικού ελληνικού φορτίου και των δημιουργημάτων του.
Είναι σημαντικό να κατανοηθεί ο Ελληνισμός στην πνευματική του παραγωγή και τα υλικά του δημιουργήματα του. Η λογοτεχνία, το θέατρο, η ποίηση, η μουσική, ο χορός, το άσμα, τα ήθη, τα έθιμα, οι παραδόσεις, η γαστρονομία, η σχέση με τον Τόπο, τη Θάλασσα, τη Φύση, τον Άνθρωπο. Όμως ακόμα περισσότερο, να κατανοηθεί στα υλικά του δημιουργήματα, από Έλληνες δημιουργούς σε θέσεις που η ταυτότητά τους ήταν ή είναι Ελληνική: οι Ναοί, τα Θέατρα, τα Στάδια, οι Πόλεις, τα Αγάλματα, οι αρχαίοι Οικισμοί, τα Μνημεία, οι Οδοί, τα Δίκτυα, οι πάσης φύσεως αρχαίες, ελληνιστικές, βυζαντινές, νεοελληνικές (υπο)δομές.
Ο Ελληνισμός έχει το μοναδικό χαρακτηριστικό, ότι ενώ συγκροτεί τον πυρήνα του Ελληνικού έθνους, ταυτόχρονα, απλώνεται, διακλαδίζεται και αποτελεί βάση και εσώτερο στοιχείο της Οικουμενικότητας.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο δυτικός άνθρωπος, ιδιαίτερα μετά τον ύστερο Μεσαίωνα, εννόησε τον εαυτό του, την αποστολή του και διαμόρφωσε το πλαίσιο των κοινωνιών με βάση την Ελληνική οπτική και τις Ελληνικές αρχές (ακόμα και της κοινωνικής θέσμισης).
Ο παράγων Πολιτισμός, όπως σωστά διέγνωσε ο καθηγητής Samuel Huntigton στο κείμενό του : » Η Σύγκρουση των Πολιτισμών», θα παίξει σημαντικό ρόλο στις διεθνείς σχέσεις και στις εξελίξεις. Η αναμέτρηση Ισλάμ – Χριστιανισμού, για την οποία μίλησε, δείχνει να εγκαθίσταται στην ευρύτερη περιοχή με επιθετικό πρωταγωνιστή την νεο-οθωμανική Τουρκία. έχοντας πάντως ένα μέρος αλήθειας απ΄ όσα διαδραματίζονται στη Συρία, τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, ως προς το φανατικό Ισλάμ, αλλά ο πολιτισμός πρόκειται να αποτελέσει πεδίο σημαντικό στον σημερινό πολυπολικό κόσμο, πέρα από τον οικονομικό ανταγωνισμό, επηρεάζοντας σημαντικά την γεωπολιτική και τις σφαίρες επιρροής.
Σ΄ αυτόν τον κόσμο των Πολιτισμών, ο Ελληνισμός ως πολιτιστικό απόσταγμα και ως κάτοχος του πλέον προβεβλημένου πολιτισμικού brand name , μπορεί να διεκδικήσει και να αποκτήσει μια περίβλεπτη θέση.
10. Ο Ελληνισμός στο σύγχρονο Κόσμο. Ψηφιακή δικτύωση και Δράση.
Ο Ελληνισμός με Σχέδιο και εμπιστοσύνη στις Δυνάμεις του και με πίστη στο φορτίο του και στις δυνατότητες του μπορεί και πρέπει να περάσει στην αντεπίθεση. Στον σύγχρονο ψηφιακό κόσμο της διαδυκτίωσης, ο Ελληνισμός (ως Έθνος, Διασπορά και Δύναμη) έχει μέγα πλεονέκτημα. Οφείλουμε να εργασθούμε πάνω στο παρακάτω μοντέλο ισχύος, δημοκρατίας, ανάπτυξης και οικουμενικότητας : Μία παγκόσμια Πλατφόρμα (με εθνικό πολιτικό Σχέδιο & Τεχνική διασύνδεση), μ΄ ένα πυκνό δικτυακό πλέγμα σε όλο τον Κόσμο. Το εστιακό Κέντρο θα είναι η Ελλάδα (όπου και οι εσωτερικές επικοινωνίες & αλληλοκαλύψεις), οι περιφερειακοί ανά τον κόσμο Κόμβοι θα είναι στις χώρες- κέντρα δύναμης (με σκοπούς παρέμβασης, επιρροής και προβολής).
11. Το νέο δόγμα της Ελλάδας & του Ελληνισμού. Άμεσοι στόχοι και καθήκοντα.
Σημαντικά και άμεσα είναι τα παρακάτω:
– Να προασπίζουμε σταθερά και ανυποχώρητα την ακεραιότητα και την κυριαρχία της Χώρας, αντιμετωπίζοντας με κάθε μέσο και τρόπο την όποια σε βάρος της επιθετική επιβουλή και επεκτατική διεκδίκηση. Ο,τι κατακτήθηκε με αγώνες και αίμα του Ελληνικού Έθνους θα το υπερασπίσουμε αποφασιστικά.
– Το στρατιωτικό αμυντικό δόγμα »δεν διεκδικούμε τίποτα, δεν παραχωρούμε τίποτα » – εννοώντας ότι η εθνική κυριαρχία και η ελληνική επικράτεια είναι απαραβίαστες και αδιαπραγμάτευτες -, δεν ισχύει ως γεωπολιτικό- γεωστρατηγικό δόγμα. Το γεωπολιτικό –γεωστρατηγικό δόγμα πρέπει να συμπυκνωθεί ως εξής:
‘’Η Ελλάδα και ο Ελληνισμός ενδιαφέρονται, μεριμνούν και υπερασπίζονται κάθε τι Ελληνικό παντού, στη γεωγραφική περιοχή τους και τον Κόσμο’’.
– Διεκδικούμε παντού στον Κόσμο και προβάλλουμε, ιδιαίτερα στον άμεσο γεωπολιτικό μας χώρο, στον Εύξεινο, στη Μικρά Ασία, στην Κωνσταντινούπολη, στην Ανατολική Θράκη, στη Μεσόγειο, στα Βαλκάνια, στην Ευρώπη τη μητρότητα της Πολιτιστικής μας Δημιουργίας και Κληρονομίας, το ιστορικό πολύμορφο υλικό και πνευματικό αποτύπωμα, τα δημιουργήματα των Ελλήνων στην πορεία του χρόνου, όλα τα παραχθέντα αποτελέσματα των Ελλήνων.
– Ο Ελληνισμός της Μεσογείου έχει τον δικό του άξονα άμυνας, δράσης και δημιουργικών πρωτοβουλιών. Τον άξονα : Ελλάδας – Κύπρου.
Ο άξονας αυτός, όπου η Ελλάδα οφείλει να πρωτοπορεί, μπορεί και πρέπει να αποτελέσει το κλειδί για τη συγκρότηση και την υλοποίηση μιας νέας Δυτικής στρατηγικής στην ευρύτερη περιοχή με τη σταθερή συνεργατική σύμπραξη του Ισραήλ και της Αιγύπτου και την υποστήριξη της Γαλλίας, των ΗΠΑ και όλων των χωρών που βλέπουν ότι ο νεο-οθωμανικός τούρκικος επεκτατισμός και ο φανατικός ισλαμικός ριζοσπαστισμός πρέπει να αναχαιτισθούν.
Θεσσαλονίκη, 16 Μαρτίου 2021.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
[1] O φόρος αίματος για την Απελευθέρωση είναι ασύλληπτος και εν πολλοίς άγνωστος: 200.000 σκοτωμένοι αγωνιστές και 350.000 άμαχοι νεκροί!
[2] Το ελληνικό εθνικό κράτος που δημιουργήθηκε από την Επανάσταση του ΄21 έκλεινε μέσα στα πρώτα, στενά όρια του μόνο 760.000 Έλληνες. Η πρώτη οριογραμμή μολονότι γνωστή ως γραμμή Άρτας-Βόλου, άφηνε έξω τις δύο αυτές σημαντικές ελληνικές πόλεις, καθώς και τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη, εκτός από τις Κυκλάδες και τις Σποράδες. Ήταν, όμως, το πρώτο ελεύθερο Ελληνικό εθνικό κράτος στη νεώτερη ιστορία!!
[3] Η Ρουμανία έγινε ανεξάρτητη το 1877. Η Σερβία το 1878. Η Βουλγαρία αυτόνομη το 1878 και ανεξάρτητη το 1908. Η Αλβανία ανεξάρτητη το 1912. Τέλος, η Τουρκία, μετά τις ήττες και την διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, έγινε εθνικό κράτος το 1923.
[4] Ο εθνεγέρτης-εθναπόστολος Ρήγας Βελεστινλής, περιλαμβάνει, ως εσωτερικό ιδιαίτερο τμήμα στο Θούριο του τον όρκο των Πατριωτών, με τα εξής λόγια:
» Ὦ βασιλεῦ τοῦ κόσμου, ὁρκίζομαι σὲ σέ,
στὴν γνώμην τῶν τυράννων, νὰ μὴν ἐλθῶ ποτέ.
Μήτε νὰ τοὺς δουλεύσω, μήτε νὰ πλανηθῶ,
εἰς τὰ ταξίματά τους, γιὰ νὰ παραδοθῶ.
Ἐν ὅσῳ ζῶ στὸν κόσμον, ὁ μόνος μου σκοπός,
γιὰ νὰ τοὺς ἀφανίσω, θὲ νἆναι σταθερός.
Πιστὸς εἰς τὴν πατρίδα, συντρίβω τὸν ζυγόν,
ἀχώριστος γιὰ νἆμαι, ὑπὸ τὸν στρατηγόν.
Κι᾿ ἂν παραβῶ τὸν ὅρκον, ν᾿ ἀστράψ᾿ ὁ οὐρανός,
καὶ νὰ μὲ κατακάψῃ, νὰ γένω σὰν καπνός. »
[5] Ο όρκος της Φιλικής Εταιρείας περιλαμβάνει τους δύο ακρογωνιαίους λίθους: Πατρίδα και Ελευθερία. Η έμφαση, η ανυποχώρητη θέληση στο σκέλος της Ελευθερίας αποδόθηκε με το συγκλονιστικό, μοναδικό σύνθημα αγωνιζόμενου έθνους: Ελευθερία ή Θάνατος. Ο όρκος της Φιλικής Εταιρείας στο κλείσιμο του ήταν ως εξής;
»Τέλος πάντων ορκίζομαι εις Σέ, ω Ιερά Πατρίς!
Ορκίζομαι εις τας πολυχρονίους βασάνους Σου΄
Ορκίζομαι εις τα πικρά δάκρυα, τα οποία τόσους αιώνας έχυσαν τα ταλαίπωρα Τέκνα Σου’
Εις τα ίδιά μου δάκρυα, χυνόμενα εις ταύτην την στιγμή,
Και την μέλλουσαν Ελευθερίαν των Ομογενών μου, ότι αφιερώνομαι όλος εις Σέ!»
[6] Χαρακτηριστικά αυτή η συμμαχία του Αγώνα αποδίδεται στο λόγο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη προς τους μαθητές Γυμνασίου στην Πνύκα. Λέει ο αρχικαπετάνιος-αρχιστράτηγος Θ. Κολοκοτρώνης: » Εἰς αὐτὴν τὴν δυστυχισμένη κατάσταση μερικοὶ ἀπὸ τοὺς φυγάδες γραμματισμένους ἐμετάφραζαν καὶ ἔστελναν εἰς τὴν Ἑλλάδα βιβλία, καὶ εἰς αὐτοὺς πρέπει νὰ χρωστοῦμε εὐγνωμοσύνη, διότι εὐθὺς ὁποὺ κανένας ἄνθρωπος ἀπὸ τὸ λαὸ ἐμάνθανε τὰ κοινὰ γράμματα, ἐδιάβαζεν αὐτὰ τὰ βιβλία καὶ ἔβλεπε ποίους εἴχαμε προγόνους, τί ἔκαμεν ὁ Θεμιστοκλῆς, ὁ Ἀριστείδης καὶ ἄλλοι πολλοὶ παλαιοί μας, καὶ ἐβλέπαμε καὶ εἰς ποίαν κατάσταση εὑρισκόμεθα τότε. Ὅθεν μᾶς ἦλθεν εἰς τὸ νοῦ νὰ τοὺς μιμηθοῦμε καὶ νὰ γίνουμε εὐτυχέστεροι. Καὶ ἔτσι ἔγινε καὶ ἐπροόδευσεν ἡ Ἑταιρεία (εννοεί τη Φιλική Εταιρεία). Ὅταν ἀποφασίσαμε νὰ κάμωμε τὴν Ἐπανάσταση, δὲν ἐσυλλογισθήκαμε οὔτε πόσοι εἴμεθα, οὔτε πὼς δὲν ἔχομε ἄρματα, οὔτε ὅτι οἱ Τοῦρκοι ἐβαστοῦσαν τὰ κάστρα καὶ τὰς πόλεις, οὔτε κανένας φρόνιμος μᾶς εἶπε «ποῦ πᾶτε ἐδῶ νὰ πολεμήσετε μὲ σιταροκάραβα βατσέλα», ἀλλὰ ὡς μία βροχὴ ἔπεσε εἰς ὅλους μας ἡ ἐπιθυμία τῆς ἐλευθερίας μας, καὶ ὅλοι, καὶ ὁ κλῆρος μας καὶ οἱ προεστοὶ καὶ οἱ καπεταναῖοι καὶ οἱ πεπαιδευμένοι καὶ οἱ ἔμποροι, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ὅλοι ἐσυμφωνήσαμε εἰς αὐτὸ τὸ σκοπὸ καὶ ἐκάμαμε τὴν Ἐπανάσταση…»
[7] Ο Νίκος Σβορώνος αποδίδει με το δικό του κατηγορηματικό τρόπο αυτή την κατάσταση, αυτή τη δυναμική, νέα ιστορική πραγματικότητα. Γράφει: »Η εθνική ιδεολογία της πιο δυναμικής μερίδας της αστικής τάξης και των διανοουμένων που την εκφράζουν φτάνει στο τέλος του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου σε τέτοια ωριμότητα και καθαρότητα, ώστε να επιτρέψει στις δυνάμεις του έθνους (την αγροτιά με τα ένοπλα σώματα των κλεφτών, τα μικροαστικά στοιχεία των ναυτικών, των εμπόρων και των βιοτεχνών), να σπάσει τους δισταγμούς ή την εχθρότητα των ηγετικών συντηρητικών ομάδων και να παρασύρει ολόκληρο τον Ελληνισμό σε έναν κοινό απελευθερωτικό αγώνα.»
[8] Ο Αγώνας των Ελλήνων για Ελευθερία και Πατρίδα συνεχίσθηκε σκληρός και πολυμέτωπος, μέχρι το 1957 (απελευθερωτικός αγώνας για την αυτοδιάθεση-ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα).
Το 1821 ήταν η κορυφαία, επαναστατική στιγμή έναρξης αυτής της πολύχρονης μαχητικής πορείας.
Οι σταθμοί της:
1864 -ενσωμάτωση των Επτανήσων στην Ελλάδα με την ανάρρηση στο θρόνο του Γεωργίου Α΄,
1881 -ενσωμάτωση της Θεσσαλίας μετά από επιτυχείς διπλωματικές διαπραγματεύσεις,
1912 -1913 -σκληροί και νικηφόροι πόλεμοι των Ελλήνων (Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912 -13), ενσωμάτωση της Μακεδονίας, της Ηπείρου, της Κρήτης, της Σάμου, των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου,
1919 -ενσωμάτωση της Δυτικής Θράκης μετά τον νικηφόρο για τους Έλληνες Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, 1919 -Ανατολική Θράκη και παράλια της Μικράς Ασίας (Ιωνία -Σμύρνη, Κυδωνιές κλπ) προσγράφηκαν στην νικήτρια του πολέμου (Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος) Ελλάδα για να χαθούν τρία χρόνια αργότερα, το 1922, με τη Μικρασιατική Καταστροφή,
1947 -ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στη νικήτρια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου Ελλάδα. Τα πιθανά άλλα κέρδη της Ελλάδας, ως νικήτριας χώρας, αν όχι εδαφικά, οπωσδήποτε οικονομικά, παραγωγικά κλπ, χάθηκαν στην καταστροφική δίνη του εμφύλιου 1947 -49), του μονού εμφύλιου μετά το Β΄ Π. Πολέμου στη Δυτική Ευρώπη των νικητών.
[9] Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, μολονότι υποστράτηγος του ρωσικού στρατού, πρίγκιπας και υπασπιστής του τσάρου Αλεξάνδρου Α΄, ως αρχηγός πλέον της Φιλικής Εταιρείας (και πιθανόν και υπό την επήρεια του κινήματος των Δεκεμβριστών) στην προκήρυξη έναρξης του Αγώνα, στις 24 Φεβρουαρίου 1821 στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας, δείχνει καθαρά την επιρροή από τις δημοκρατικές ιδέες της Ευρώπης την οποία καθιστά σημείο αναφοράς σε συνάρτηση και με τη συνείδηση της ισχυρής ιστορικής σχέσης των αγωνιζόμενων Ελλήνων με τους Έλληνες πρόγονους τους, της Αρχαίας Ελλάδας.
Είναι πολύ χαρακτηριστικά τα σημεία αυτού του ιστορικού κειμένου (από την Προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη):
– Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος!
»…Ἡ Εὐρώπη προσηλώνουσα τοὺς ὀφθαλμούς της εἰς ἡμᾶς, ἀπορεῖ διὰ τὴν ἀκινησίαν μας· ἂς ἀντηχήσωσι λοιπὸν ὅλα τὰ ὄρη τῆς Ἑλλάδος ἀπὸ τὸν ἦχον τῆς πολεμικῆς μας σάλπιγγος καὶ αἱ κοιλάδες ἀπὸ τὴν τρομερὰν κλαγγὴν τῶν ἁρμάτων μας. Ἡ Εὐρώπη θέλει θαυμάσει τὰς ἀνδραγαθίας μας οἱ δὲ τύραννοι ἡμῶν τρέμοντες καὶ ὠχροὶ θέλουσι φύγῃ ἀπ᾿ ἔμπροσθέν μας.
Οἱ φωτισμένοι λαοὶ τῆς Εὐρώπης ἀσχολοῦνται εἰς τὴν ἀπόλαυσιν τῆς ἰδίας εὐδαιμονίας καὶ πλήρεις εὐγνωμοσύνης διὰ τὰς πρὸς αὐτοὺς τῶν προπατόρων μας εὐεργεσίας, ἐπιθυμοῦσι τὴν ἐλευθερίαν τῆς Ἑλλάδος.
Ἡμεῖς φαινόμενοι ἄξιoι τῆς προπατορικῆς ἀρετῆς καὶ τοῦ παρόντος αἰῶνος εἴμεθα εὐέλπιδες, νὰ ἐπιτύχωμεν τὴν ὑπεράσπισιν αὐτῶν καὶ εἰς βοήθειαν πολλοὶ ἐκ τούτων φιλελεύθεροι θέλουσιν ἔλθῃ, διὰ νὰ συναγωνισθῶσι μὲ ἡμᾶς…
… Ποία ἑλληνικὴ ψυχὴ θέλει ἀδιαφορήσῃ εἰς τὴν πρόσκλησιν τῆς Πατρίδος; Εἰς τὴν Ῥώμην ἕνας τοῦ Καίσαρος φίλος σείων τὴν αἱματωμένην χλαμύδα τοῦ τυράννου ἐγείρει τὸν λαόν. Τί θέλετε κάμῃ σεῖς ὦ Ἕλληνες, πρὸς τοὺς ὁποίους ἡ Πατρὶς γυμνὴ δεικνύει μὲν τὰς πληγάς της καὶ μὲ διακεκομμένην φωνὴν ἐπικαλεῖται τὴν βοήθειαν τῶν τέκνων της;..
… Ἂς καλέσωμεν λοιπὸν ἐκ νέου, ὦ ἀνδρεῖοι, καὶ μεγαλόψυχοι Ἕλληνες, τὴν ἐλευθερίαν εἰς τὴν κλασικὴν γῆν τῆς Ἑλλάδος. Ἂς συγκροτήσωμεν μάχην μεταξὺ τοῦ Μαραθῶνος καὶ τῶν Θερμοπυλῶν. Ἂς πολεμήσωμεν εἰς τοὺς τάφους τῶν Πατέρων μας, οἱ ὁποῖοι διὰ νὰ μᾶς ἀφήσωσιν ἐλευθέρους ἐπολέμησαν καὶ ἐπέθανον ἐκεῖ…
Εἰς τὰ ὅπλα λοιπόν, φίλοι, ἡ Πατρὶς μᾶς προσκαλεῖ!»
[10] Την 1η Ιανουαρίου 1822, στην Επίδαυρο, 59 αντιπρόσωποι -νόμιμοι παραστάται (κατά την χρησιμοποιούμενη ορολογία), που συγκροτούν την πρώτη Εθνοσυνέλευση (10 Πελοποννήσιοι, 8 Δυτικοελλαδίτες, 27 Ανατολικοελλαδίτες, 13 των Νησιών και 1 της Κάσου), κηρύσσουν κατά το πρότυπο της ανεξαρτησίας των Η.Π.Α., την Ανεξαρτησία του Ελληνικού Έθνους και ψηφίζουν το γενικό πολίτευμα της Ελλάδας, το πρώτο Σύνταγμα, τον »Οργανικό Νόμο», όπως τον ονόμασαν. Η κήρυξη της Ανεξαρτησίας:
» Το ελληνικόν έθνος, το υπό την φρικώδη οθωμανικήν δυναστείαν μη δυνάμενος να φέρη τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας, και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας, κηρύττει σήμερον δια των νομίμων Παραστατών του, εις Εθνικήν συνηγμένων Συνέλευσιν, ενώπιον Θεού και ανθρώπων, την πολιτικήν αυτού ύπαρξιν και ανεξαρτησίαν»!
[11] Ο σπουδαίος Έλληνας ιστορικός Απόστολος Βακαλόπουλος γράφει χαρακτηριστικά: »Ο φιλελληνισμός γίνεται ένα εύχυμο και δυνατό παρακλάδι του ρομαντισμού, ένα επί μέρους φιλολογικό και καλλιτεχνικό κίνημα, που στρέφει τους δημιουργούς του προς τις ελληνικές χώρες, προς τους αρχαίους αλλά και προς τους νέους Έλληνες. Όσο μάλιστα προχωρούμε προς την επαναστατημένη Ελλάδα, τόσο και περισσότερο πληρώνεται η έννοια της λέξης »Φιλέλληνας», που με το πέρασμα του χρόνου δηλώνει τη συνισταμένη όχι άνισων, αλλά δύο ίσων και ισόρροπων δυνάμεων, δηλαδή της εξ ίσου δυνατής αγάπης των ξένων όχι μόνο προς την αρχαία, αλλά και προς τη νέα Ελλάδα. Οι φιλέλληνες τώρα δεν ξεχωρίζουν πια το αρχαίο από το νέο, αλλά στρέφονται με φιλία και αγάπη, ακόμα και με αυτοθυσία, και προς τα δύο. Είναι οι πραγματικού Φιλέλληνες.»
[12] Ο Λόρδος Βύρων (George Gordon Byron, -Lord Byron). Τα χαράματα της 19ης Απριλίου 1824, Δευτέρα του Πάσχα, άφησε την τελευταία του πνοή στο Μεσολόγγι, σε ηλικία 36 ετών. Τα τελευταία του λόγια ήταν για την Ελλάδα: «Της έδωσα τον καιρό, την υγεία μου, την περιουσία μου, και τώρα της δίνω τη ζωή μου. Τι μπορούσα να κάνω περισσότερο;». Ενώ στο ποιητικό κύκνειο άσμα του με τίτλο’ Σήμερα συμπληρώνω τα τριάντα-έξη μου χρόνια…, έγραφε:
»…Αν τα νιάτα σου λυπάσαι, γιατί πλειο να ζεις;
Της τιμής εδώ ‘ναι ο τόπος, άξιος δείξου μαχητής,
ζήτα κι εύρε ανδρείου μνήμα, κι αν ζητήσεις θα το βρεις,
κοίτα γύρω, πιάσε θέση,
στάσου εκεί ν’ αναπαυθείς.»
(Μεσολόγγι, 22 Ιανουαρίου 1824)
[13] Σάμουελ Χάου (Samuel Gridley Howe), Αμερικανός, γιατρός-χειρουργός, λαμβάνει μέρος και στις πολεμικές αναμετρήσεις 1827 -χρόνος λιμού στην επαναστατημένη Ελλάδα και το 1828, επονομαζόμενος Λαφαγιέτ της Ελληνικής Επανάστασης, εν συνεχεία υποστηρίζει τους Γάλλους και Πολωνούς επαναστάτες. Γράφει από τις πολεμικές του εμπειρίες στην Πελοπόννησο: «Αυτό τον τρόπο ζωής τον συνηθίζει κανένας γρήγορα. ΄Εχω δυο μήνες τώρα να βγάλω τα ρούχα μου τη νύχτα και δεν έχω κρεβάτι, μόνο το πάτωμα και μια κουβέρτα κι εντούτοις κοιμάμαι καλύτερα από τότε που κοιμόμουν σε πουπουλένιο κρεβάτι με καθαρά σεντόνια. Το κεφάλι μου, με μόνο ένα μαντήλι ανάμεσα σε αυτό και την πέτρα, αισθάνεται το ίδιο άνετα, όπως τότε με το απαλό προσκέφαλο… Η αντοχή στην πείνα ήταν μια άλλη δοκιμασία των ελλήνων στρατιωτών. Στις καλές περιπτώσεις είχαν ελιές, σύκα, ψωμί. Σε άλλες χόρτα, σαλιγκάρια, κρέας γαϊδάρου, σφύκες ή μέναν μέρες νηστικοί… Έχω κάνει μήνες χωρίς τίποτα άλλο, παρά μόνο σαλιγκάρια του βουνού, ψημένες σφύκες, εβδομάδες χωρίς ψωμί, και μέρες χωρίς μπουκιά από οποιαδήποτε τροφή…»
[14] Ο ιστορικός Απόστολος Βακαλόπουλος γνώστης του Βαλκανικού και Ευρωμεσογειακού παίγνιου γράφει συγκεκριμένα: »Τα τρία αυτά χρόνια, 1821-23, κατά τα οποία οι πολιτικοί αγώνες περιορίζονται στις αντιθέσεις πολιτικών – στρατιωτικών, καθώς και έντονων τοπικών συμφερόντων, ήταν αρκετά για να προσελκύσουν την προσοχή της έμπειρης διπλωματίας των τριών Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής (Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, και να διαβλέψουν στον ελληνικό παράγοντα μια δύναμη, μέσω της οποίας θα μπορούσαν -η καθεμιά για λογαριασμό της- να ασκήσουν την επιρροή τους στην επίκαιρη εκείνη γωνιά της Ευρώπης, στο σταυροδρόμι των τριών ηπείρων. Ακριβώς ο ανταγωνισμός αυτών των δυνάμεων επηρεάζει αντίστοιχα και βαθμιαία τους πολιτικούς αγώνες και τους τοποθετεί από το 1824 κ.ε. μέσα στα ευρύτερα πλαίσια της ευρωπαϊκής πολιτικής και διπλωματικής διαπάλης και Ιστορίας.»
#pgnews
#ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
