Του Παναγιώτη Γιαλένιου, εκδότη του «Σύμβουλου Επιχειρήσεων»
Όλα όσα συνέβησαν τις τελευταίες ημέρες στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο με την ανακοίνωση της ίδρυσης της European Super League αλλά και τα διαλυτικά φαινόμενα που ακολούθησαν, αφορούν όχι μόνο το ποδόσφαιρο αλλά συνολικότερα τις αλλαγές που συντελούνται στην παγκόσμια κοινότητα, όπου ο λεγόμενος και «βασιλιάς των σπoρ» αντανακλά πολλές της πλευρές και όχι μόνο την αθλητική.
Εξελίξεις με πολλαπλή ανάγνωση
Τα γεγονότα λίγο-πολύ γνωστά. Ξημερώματα Δευτέρας έσκασε «βόμβα» μεγατόνων στον χάρτη των ποδοσφαιρικών διασυλλογικών διοργανώσεων. 12 ομάδες-κολοσσοί του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου από την Αγγλία, την Ισπανία και την Ιταλία υπέγραψαν για τη σύσταση της κλειστής European Super League. Μίλαν, Άρσεναλ, Ατλέτικο, Τσέλσι Μπαρτσελόνα, Ίντερ, Γιουβέντους, Λίβερπουλ, Μάντσεστερ Σίτι, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Ρεάλ και Τότεναμ είναι τα 12 ιδρυτικά μέλη της κλειστής Λίγκας, που μάλιστα έκαναν γνωστό ότι ξεκινούν τη δράση τον προσεχή Αύγουστο. Σε ανακοίνωσή τους εξήγησαν ότι « έχουν ως στόχο να βελτιώσουν την ποιότητα και την ένταση των υπαρχουσών ευρωπαϊκών διοργανώσεων κάθε σεζόν και της δημιουργίας ενός φορμάτ ώστε οι κορυφαίοι σύλλογοι και ποδοσφαιριστές να αγωνίζονται σε μόνιμη βάση».Κατά τους ιδρυτές του ESL αυτό έρχεται «σε έναν καιρό που η πανδημία επιτάχυνε την αστάθεια στο υπάρχουν οικονομικό ποδοσφαιρικό μοντέλο της Ευρώπη».
Ακολούθησε ένα διήμερο συγκλονιστικών αντιδράσεων σε αθλητικό και πολιτικό επίπεδο με κορυφαίες τις οργισμένες αντιδράσεις στο νέο εγχείρημα των μεγάλων κλαμπ των οπαδών τους. Δεν χρειάστηκαν παρά ώρες για να αρχίσει αυτό να φυλλοροεί και να δείχνει τελικά την προχειρότητα με την οποία στήθηκε.
Ταυτόχρονα ο άμεσα θιγόμενος θεσμός, η UEFA, που όλα τα προηγούμενα χρόνια έδειχνε να αψηφά τις ενδείξεις και να αποφεύγει τις αναγκαίες αλλαγές, έδρασε με οργανωμένο τρόπο αυτή τη φορά, σαν να γνώριζε τις εξελίξεις και ανακοίνωσε , τη νέα μορφή που θα πάρει το Champions League από τη σεζόν 2024/25. Οι βασικότερες αλλαγές:
- 36 από 32 ομάδες
- Κατάργηση ομίλων, ενιαία βαθμολογία
- 10 ματς μίνιμουμ για κάθε ομάδα, αντί για 6
- 10 ξεχωριστοί αντίπαλοι, κατάργηση του εντός-εκτός έδρας στον πρώτο γύρο
- Play-offs πριν από τους «16»
- 100 περισσότερα παιχνίδια
Από τη φάση των «16» και μετά, η εξέλιξη της διοργάνωσης θα είναι ίδια κι απαράλλακτη, όπως ισχύει από τη σεζόν 2003/04.
Φυσικά μετά την αποτυχία, προς το παρόν, του εγχειρήματος των 12 είναι βέβαιο ότι όλοι θα λειτουργήσουν την επόμενη περίοδο πιο σοφά και κυρίως θα βρουν πεδίο συμφωνίας στο καυτό ζήτημα της διαχείρισης και του διαμοιρασμού των τεράστιων οικονομικών πόρων που παίζονται γύρω από τον κορυφαίο ευρωπαϊκό ποδοσφαιρικό θεσμό. Να αναμένουμε λοιπόν σκληρό «μπραντ ντε φερ» το επόμενο διάστημα σε όλη αυτήν την εξέλιξη.
Όμως αυτές οι πραγματικά συγκλονιστικές εξελίξεις (που λόγω της πανδημίας δεν είχαν και την ακόμη μεγαλύτερη δυναμική που εμπεριέχουν και πέραν των ποδοσφαιρικών συνόρων),οφείλουν να μας προβληματίσουν γενικότερα ως κοινωνία. Σε αυτήν την κατεύθυνση ίσως συμβάλλουν ορισμένα θεωρητικά εφόδια που καταγράφουμε στη συνέχεια.
Κατά καιρούς λοιπόν έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρητικές θέσεις σχετικά με τα μεγάλα μαζικά αθλητικά γεγονότα και ειδικότερα το ποδόσφαιρο ως κοινωνικό φαινόμενο, που σε κάποιες εξ αυτών μπορούμε ίσως να αναζητήσουμε και τη δυναμική των παραπάνω εξελίξεων των τελευταίων ημερών.
Σε μια ενδιαφέρουσα σχετική διπλωματική εργασία του Δημήτρη Παρασκευόπουλου υπό τον τίτλο «Σκιαγραφώντας την ποδοσφαιρική, οπαδική πραγµατικότητα», όπου αξιοποιούνται σημαντικές πηγές, διαβάζουμε σχετικά:
Υπάρχουν τρεις βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις για τον χώρο του αθλητισµού. Πρόκειται για την ρεαλιστική θεωρία, την κριτική θεωρία της νέας αριστεράς και την παραδοσιακή – αστική θεωρία.
Η τελευταία από την πλευρά της τονίζει τον εθελοντικό και ελεύθερο χαρακτήρα των αθλητικών γεγονότων. Σύμφωνα με τη θέση των εκπροσώπων της κριτικής θεωρία της νέας αριστεράς, η έννοια της «πολιτικής» συνδέεται άµεσα µε τη αθλητική ζωή. Η σταθεροποίηση του καπιταλιστικού συστήµατος παραγωγής αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισµα των πολιτικών που υιοθετούνται αλλά και των µέτρων που εφαρµόζονται. Κατά την θεωρία αυτή επιτυγχάνεται µέσω του αθλητικού φαινοµένου ο αποπροσανατολισµός των µαζών αλλά και η απόρριψη των ταξικών αντιθέσεων. Τέλος σύµφωνα µε την ρεαλιστική θεωρία υπάρχει διαφοροποίηση σε σχέση µε τα προηγούµενα καθώς κατατίθεται η άποψη πως η σύνδεση µε το καπιταλιστικό σύστηµα παραγωγής δεν µπορεί να υπάρξει σε όλα τα αθλητικά πεδία. (Αυγερινός, 1989:172-173)**
∆ιαβάζοντας κανείς τις παραπάνω θεωρητικές θέσεις θα αντιλαµβανόταν πως η πρώτη θεωρητική προσέγγιση βρίσκεται πιο κοντά στις «θετικές λειτουργίες περί αθλητισµού». Ο αθλητισµός µε αυτή την προσέγγιση ενισχύει την άµιλλα, την συµφιλίωση, την ειρήνη, την επαφή µε άλλους λαούς, την καταπολέµηση ρατσιστικού και ξενοφοβικού φαινοµένου κλπ. Μέσα από αυτό όµως γεννιούνται ερωτήµατα σχετικά µε τα οικονοµικά δεδοµένα που παρατηρούνται στο χώρο του ποδοσφαίρου αλλά και γενικότερα σε αυτόν του αθλητισµού. Πέραν από το φαινόµενο του «γκρίζου καπιταλισµού1» που παρατηρείται στο χώρο του αθλητισµού, τα νόµιµα «έσοδα2» των ποδοσφαιρικών ανώνυµων εταιρειών και η δράση αυτών, οι επιχορηγήσεις µέσα από τον χώρο του οικονοµικού κεφαλαίου ευρύτερα διαστρεβλώνουν την συγκεκριµένη πραγµατικότητα (περί θετικών λειτουργιών) ενισχύοντας την άποψη της κριτικής θεωρίας.
Τα οικονοµικά συµφέροντα στο ποδόσφαιρο αναπτύσσονται µε δυσανάλογο τρόπο, στοιχείο που φαίνεται και µέσα από την διόγκωση του χάσµατος µεταξύ µεγάλων και µικρών (σε πλούτο) ποδοσφαιρικών οµάδων. «Ο ποδοσφαιριστής έχει γίνει εµπόρευµα που αγοράζεται και πουλιέται ανάλογα µε το κέφι των παραγόντων» (Μπροµ, Περελµάν, 1999: 23)***
Αξιοποιώντας από την πλευρά μας τα παραπάνω εργαλεία συμπερασματικά για τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών στο ποδόσφαιρο σημειώνουμε:
–To άθλημα, στα περισσότερα (αν όχι όλα) μεγάλα ποδοσφαιρικά κλαμπ της Ευρώπης έχει περιέλθει στα χέρια αμιγώς χρηματοοικονομικών συμφερόντων, που το αντιμετωπίζουν ως μια ακόμη φλέβα χρυσού για να αυξήσουν τα κέρδη τους.
–Ταυτόχρονα όμως το ποδόσφαιρο είναι ένα άθλημα που κινητοποιεί εκατομμύρια οπαδούς, που από μόνο του αποτελεί «ιδεολογία» για τους ίδιους με σημαίες και σύμβολα κάτω από τα οποία συγκεντρώνονται όλων των προελεύσεων φανατικοί και μη, μια σύνθεση που κατά κάποιο τρόπο δικαιολογεί την κριτική θέση του «αποπροσανατολισμού» και της κατάργησης των «ταξικών αντιθέσεων» που προαναφέραμε.
–Στις πρόχειρες τελικά, όπως φαίνεται, εκτιμήσεις των διοικήσεων των κορυφαίων ποδοσφαιρικών ομάδων της Ευρώπης για αντιμετώπισή του ως ένα ακόμη προϊόν αποκλειστικά κέρδους, υπήρξε άμεση αντίδραση μαζικά των οπαδών σε όλη την Ευρώπη,που λειτούργησαν διαλυτικά στις επιδιώξεις των διοικήσεων των ομάδων τους.
– Όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση, επειδή τις αποφάσεις των διοικήσεων των 12 καθοδήγησαν βασικά υπερεθνικά χρηματοοικονομικά κεφάλαια, προέκυψε και μεγάλη αντίδραση από τις πολιτικές δυνάμεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την αντίδραση και τις απειλές του Βρετανού Πρωθυπουργού. Σε μια χώρα μάλιστα που γέννησε το ποδόσφαιρο ως λαϊκό άθλημα σήμερα οι περισσότερες κορυφαίες της ομάδες ελέγχονται από ξενα funds. Καθόλου τυχαίο λοιπόν που στην ιδρυτική πρωτοβουλία των 12 οι εξι ομάδες ήταν από την Αγγλία.
Και μόνο τα παραπάνω φανερώνουν ότι πραγματικά βρισκόμαστε σε μια ιδιαίτερα μεταβατική περίοδο όπου και με τα νέα δεδομένα που έχει δημιουργήσει παγκοσμίως η πανδημία του κορωνοϊού επιχειρούνται κατακλυσμιαίες αλλαγές, που στρέφονται στον πυρήνα κραταιών ως τώρα δομών, όπως για παράδειγμα στο ποδόσφαιρο η UEFA και η FIFA. Tο ποδόσφαιρο ως καθρέπτης της κοινωνίας αντανακλά στο υψηλό του επίπεδο τις διεργασίες που γίνονται συνολικά σε αυτήν. Επομένως χωρίς να φοβόμαστε ότι θα κάνουμε ένα τολμηρό άλμα λογικής θεωρούμε ότι θα είναι συνεχείς το επόμενο διάστημα οι συγκρούσεις εντός κυρίαρχων οργανισμών που η λειτουργία τους αφορά την πλειοψηφία της παγκόσμιας κοινωνίας.
Το ποιος τελικά θα κυριαρχήσει δεν έχει κριθεί και ίσως η μαζική έως και αυθόρμητη αντίδραση των εκατομμυρίων οπαδών τις τελευταίες ημέρες αξίζει να μελετηθεί σοβαρά και πολυσχιδώς.
Παραπομπές
1 Σύµφωνα µε τον Γιάννη ∆ραγασάκη (2003)* σε συνθήκες γκρίζου καπιταλισµού το «οικονοµικό έγκληµα» αλλά και οι «πολιτικές διαπλοκές», δεν αποτελούν µόνο περιστασιακά φαινόµενα αλλά συστηµατικό τρόπο οργάνωσης της συσσώρευσης του κεφαλαίου.
2 Τα συγκεκριµένα έσοδα προκύπτουν µέσα από την πώληση παικτών, την πώληση τηλεοπτικών δικαιωµάτων, τις χορηγίες από οργανισµούς στοιχηµατισµού (Ο.Π.Α.Π σε ελληνικό επίπεδο), την πώληση εισιτηρίων
*∆ραγασάκης Γ., «Ο γκρίζος καπιταλισµός του ποδοσφαίρου», εφηµερίδα
Κυριακάτικη Αυγή, 09/03/2003.
Αυγερινός Θ., 1989**. Κοινωνιολογία του Αθλητισµού: Θεώρηση Αθλητικών Γεγονότων, Οργάνωση του Αθλητισµού, Βία και Αθλητισµός. Θεσσαλονίκη: Σάλτο.
Μπροµ, Ζ. Περελµάν, Μ***. (Παντελάκης, Σ. µτφ.) 1999. Ποδόσφαιρο: Μια συγκινησιακή πανούκλα. Αθήνα: Μαύρη Λίστα.
#pgnews
#e-ΑΠΟΨΕΙΣ
