Γράφει ο Φώτης Δημητρόπουλος, Φιλόλογος
Ο συμπολίτης δικηγόρος και ακούραστος ερευνητής της τοπικής ιστορίας Χρήστος Αθ.Μούλιας, εκόσμησε και διεκόσμησε με μια ακόμα σοβαρή και απόλυτα τεκμηριωμένη μελέτη του την πατρινή βιβλιογραφία. Παρέδωσε στη δημοσιότητα την «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΎ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΑΤΡΩΝ, 1835-2000». Πρόκειται για ένα καλαίσθητο δίτομο έργο (560 σελίδων συνολικά) προϊόν πολυετούς μόχθου αλλά και της αποδεδειγμένα ιδιαίτερης αγάπης του συγγραφέα τόσο προς την ιστορική έρευνα –της πόλης μας κυρίως- όσο και της αγάπης του για το λειτούργημά του ως θεράποντος του Δικαίου.
Και ομολογώ ότι ο Χρ. Μούλιας με ξάφνιασε ευχάριστα γιατί δεν πραγματεύτηκε απλώς και «συντεχνιακά» την Ιστορία του Δικηγορικού συλλόγου Πατρών, απευθυνόμενος στον περίγυρο των συναδέλφων του και μόνον, αλλά προκάλεσε τους ιστορικούς, ιστοριογράφους και γενικά τους εραστές της ιστορικής έρευνας για την εξέλιξη της Πάτρας από συστάσεως του Ελληνικού κράτους μέχρι του 2000, για περαιτέρω μελέτη και έρευνα κοινωνικών φαινομένων καταστάσεων και γεγονότων στην πόλη μας, προσφέροντας ένα πλήθος ιστορικών δεδομένων τα οποία άντλησε από τις σχεδόν άγνωστες πηγές, για την ακαδημαϊκή ιστοριογραφία, των δικαστηρίων, των δικαστικών υποθέσεων, των δικογραφιών των προσωπικοτήτων δικηγόρων δικαστών αντιδίκων κτλ….
Γιατί είναι βέβαιο ότι από τη Γενική Ιστορία πολλές φορές απουσιάζουν χαρακτηριστικά δεδομένα της μικροιστορίας που, και επεξηγούν και συντελούν στην βαθύτερη κατανόηση σπουδαιότερων και αξιολογότερων γεγονότων του παρελθόντος. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο ιστορικός ευθύς εξ αρχής έχει επιλέξει όσα έχουν επισημανθεί ως σημαντικά και αξιομνημόνευτα (και ασφαλώς δεν μπορεί να αποφευχθεί ο υποκειμενισμός) και έχει προσπεράσει άλλα πολλά απαρατήρητα ενώ η έρευνα έχει δείξει ότι τέτοιες πράξεις που εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται ότι έχουν μεγάλη σημασία αλλ’ όταν ιδωθούν σε ύστερο χρόνο και από διαφορετική σκοπιά φωτίζουν τη θεώρηση των εκτιμηθέντων ως σπουδαίων ή και μερικές φορές φτάνουν στην αναθεώρησή τους. Ισχύει φυσικά με την Ιστορία ότι και με τις άλλες επιστήμες. Ασταμάτητη έρευνα.
Και εδώ ακριβώς πρέπει να εξάρουμε τη συμβολή του Χρ. Μούλια στην ιστορική έρευνα. Γιατί η «Ιστορία του Δικηγορικού Συλλόγου Πατρών» δεν είναι τα «πεπραγμένα» ενός σωματείου απλώς, αλλά όπως μεθοδικά ο συγγραφέας διαχειρίζεται την εξιστόρηση του, πλέκοντας την αμφίδρομη σχέση του Δικηγορικού συλλόγου με την ιστορία της Πάτρας, είναι στην πραγματικότητα μία ακόμα μελέτη του για την ίδια την πόλη με διαστάσεις κοινωνικές πολιτικές ψυχολογικές συναισθηματικές και γενικά ανθρώπινες. Και αυτό για δύο λόγους: Πρώτον γιατί ο Δικηγόρος και ο Δικαστής, ο επιστήμονας του Δικαίου, είναι εκ προοιμίου και ψυχολόγος και γνωρίζει εκ των πραγμάτων τις ανθρώπινες αδυναμίες -τις οποίες και συμβιώνει με τον κατήγορο ή κατηγορούμενο- στο διάβα της ζωής και των ανθρωπίνων σχέσεων, αδυναμίες, αντιδράσεις και συμπεριφορές που αγνοεί ή δεν εξιχνιάζει πάντοτε ο ακαδημαϊκός ιστορικός. Και δεύτερον η Πάτρα, ως πόλη εξελισσόμενη από την απελευθέρωση, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά, πολιτιστικά, με ανθρώπους δραστήριους με ριζοσπαστικές ιδέες επηρεασμένους από τη νοοτροπία της Δύσης και άλλους με καταβολές παραδοσιακού πνεύματος φεουδαρχίας, έδωσε για δύο αιώνες τώρα τροφή για να ξεσπάσουν αντιδικίες και ανταγωνισμοί ώστε να αναζητηθεί η επιβολή του Δικαίου. Kαι δεν χρειάζεται, νομίζω, να τονίσουμε τη σχέση του Δικαίου με την αναζήτηση της αλήθειας που είναι και ο στόχος της ιστορικής έρευνας.
Και εδώ ακριβώς έχει ένα ξεχωριστό χάρισμα ο Χρ. Μούλιας. Δεν αντιγράφει πρακτικά ή έγγραφα αλλά συνειδητά τα επεξεργάζεται προσπαθώντας να μην αφήσει ως ασύνδετες πληροφορίες το υλικό του, αλλά να μας παραδώσει ως γνώση ιστορική που κινεί το ενδιαφέρον των πολιτών που έχουν τη διάθεση να καλλιεργήσουν την ιστορική μνήμη. Και αν εξαιρέσει κανείς τις σελίδες με τα απαραίτητα παραρτήματα των πινάκων, όποια σελίδα κι αν ανοίξει αμέσως θα αντιληφθεί ότι ο συγγραφέας εύστοχα συνδυάζει τον κόσμο των ανθρώπων του Δικαίου με την όλη πορεία της Πάτρας. Παραδείγματα ενδεχομένως επίκαιρα και διδακτικά: Σελίδα 60 και εξής η αντιδικία Δήμου Πατρέων και Λιμενικής επιτροπής Πατρών και του Γάλλου εργολάβου Πιερ Μανιάκ για τα λιμενικά έργα (1882). Εμπεριστατωμένα ο Χρ. Μούλιας την συνδυάζει με την αμφισβήτηση των πολιτικών «τζακιών». Άλλο παράδειγμα : σελίδα 73 και εξ. η περίπτωση του γνωστού σατιρικού ποιητή Ηλία Συνοδινού (που ήταν και δικηγόρος) με την αύξηση των φόρων και την αναγκαστική είσπραξη χρεών προς το Δημόσιο και την Εθνική Τράπεζα (1884-85). Συγκεντρώσεις στην Πνύκα των Πατρών (πλατεία Γεωργίου), καταδίκες, φυλακίσεις και η περίφημη δίστιχη επιγραφή του Συνοδινού έξω από το κελί του:
«Δικαιοσύνη, ως θεά αλλού ας σε υμνούσιν
Εδώ παράνομοι με σένα ασελγούσιν»(!)
Και ένα ακόμα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Σελίδα 243: Η συμβολή του Δικηγορικού Συλλόγου Πατρών στον Έρανο το 1935 και 1937 για την ενίσχυση της Εθνικής Αεροπορίας. Ίσως μια εντελώς άγνωστη σελίδα της μικροιστορίας για τη Γενική Ιστορία που αναδεικνύει ο Χρ. Μούλιας.
Γενικά η ανάγνωση του βιβλίου προσφέρει στον αναγνώστη την ευκαιρία να μελετήσει μικρές και μεγάλες στιγμές της πόλης μας στις οποίες εμπλέκεται ο Δικηγορικός κόσμος που χάρη στην συγγραφική ικανότητα του Χρ. Μούλια οδηγεί τον αναγνώστη σε σπουδή ηθογραφίας κοινωνιολογίας ανθρωπογνωσίας και πολιτικής ιστορίας.
