Κρατικές ενισχύσεις: Η Επιτροπή εγκρίνει ελληνικό καθεστώς ενισχύσεων ύψους 500 εκατ. EUR για επιχειρήσεις που επλήγησαν από την έξαρση του κορωνοϊού

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε ελληνικό καθεστώς για την παροχή στήριξης για μη καλυπτόμενες πάγιες δαπάνες σε επιχειρήσεις που επλήγησαν από την έξαρση του κορωνοϊού. Το καθεστώς εγκρίθηκε βάσει του προσωρινού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις και έχει εκτιμώμενο προϋπολογισμό ύψους έως 500 εκατ. ευρώ.

Η εκτελεστική αντιπρόεδρος, κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε: «Πολλές επιχειρήσεις στην Ελλάδα υπέστησαν σημαντική μείωση των εσόδων τους λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού και των μέτρων που απαιτήθηκαν για την ανάσχεσή της. Αυτό το καθεστώς των 500 εκατ. ευρώ θα επιτρέψει στην Ελλάδα να στηρίξει τις εν λόγω επιχειρήσεις, βοηθώντας τις να καλύψουν τις πάγιες δαπάνες που δεν καλύπτονται από τα έσοδά τους. Θα εξακολουθήσουμε να συνεργαζόμαστε στενά με τα κράτη μέλη με σκοπό την εξεύρεση εφικτών λύσεων για να μετριαστούν οι οικονομικές επιπτώσεις της έξαρσης του κορωνοϊού σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ».

Το ελληνικό μέτρο στήριξης

Μετά την έγκριση αρκετών ελληνικών καθεστώτων κρατικών ενισχύσεων για τη στήριξη επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες λόγω της έξαρσης του κορωνοϊού, η Ελλάδα κοινοποίησε στην Επιτροπή καθεστώς για την περαιτέρω στήριξη επιχειρήσεων βάσει του προσωρινού πλαισίου.

Στο πλαίσιο του καθεστώτος, η Ελλάδα σχεδιάζει να παράσχει οικονομική στήριξη σε ορισμένες επιχειρήσεις προκειμένου να καλυφθούν οι ελλείψεις ρευστότητας που συνδέονται με την έξαρση του κορωνοϊού και, ως εκ τούτου, να διατηρηθεί η συνέχεια της οικονομικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια της πανδημίας και μετά από αυτήν.

Το καθεστώς θα είναι ανοικτό σε όλες τις επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους και τον τομέα στον οποίο δραστηριοποιούνται (με εξαίρεση τον χρηματοπιστωτικό τομέα). Στο πλαίσιο του καθεστώτος, η στήριξη θα λάβει τη μορφή πίστωσης που θα χρησιμοποιηθεί για την πληρωμή φορολογικών υποχρεώσεων και υποχρεώσεων κοινωνικής ασφάλισης που πρέπει να καταβληθούν από την 1η Ιουλίου 2021 έως την 31η Δεκεμβρίου 2021. Η πίστωση i) παρέχει το δικαίωμα στον δικαιούχο να αφαιρέσει το ποσό της ενίσχυσης από τις εν λόγω υποχρεώσεις έναντι του Δημοσίου· και ii) μπορεί να χρησιμοποιηθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021.

Το μέτρο θα επιτρέψει στις ελληνικές αρχές να στηρίξουν τις επιχειρήσεις που επλήγησαν από μείωση του μηνιαίου κύκλου εργασιών μεταξύ Απριλίου 2020 και Δεκεμβρίου 2020 κατά τουλάχιστον 30 % σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, βοηθώντας τις να καλύψουν τις ζημίες που υπέστησαν κατά την εν λόγω περίοδο. Η ενίσχυση θα καλύπτει έως και το 70 % (90 % στην περίπτωση των πολύ μικρών και των μικρών επιχειρήσεων) των πάγιων δαπανών τους που δεν καλύπτονται από τα έσοδα. Το συνολικό ποσό της ενίσχυσης δεν θα υπερβαίνει τα 10 εκατ. ευρώ ανά επιχείρηση.

Επιπλέον, οι επιχειρήσεις που άρχισαν τις δραστηριότητές τους μετά την 1η Ιανουαρίου 2019 ή εγκατέστησαν νέα υποκαταστήματα από την 1η Απριλίου 2019 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020, καθώς και οι επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες λεωφορείων στην Ελλάδα (οι λεγόμενες εταιρείες ΚΤΕΛ) θα είναι επιλέξιμες για ενίσχυση στο πλαίσιο του καθεστώτος, με έως 225 000 ευρώ ανά επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην πρωτογενή παραγωγή γεωργικών προϊόντων, 270 000 ευρώ ανά επιχείρηση που δραστηριοποιείται στον τομέα της αλιείας και 1,8 εκατ. ευρώ ανά επιχείρηση που δραστηριοποιείται σε όλους τους άλλους επιλέξιμους τομείς.

Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το ελληνικό καθεστώς συνάδει με τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στο προσωρινό πλαίσιο. Ειδικότερα, η ενίσχυση i) δεν θα υπερβαίνει το συνολικό ποσό των 10 εκατ. ευρώ ανά επιχείρηση· ii) θα καλύπτει μη καλυπτόμενες πάγιες δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Απριλίου 2020 και Δεκεμβρίου 2020· iii) θα χορηγηθεί το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021· iv) θα χορηγηθεί μόνο σε επιχειρήσεις που δεν θεωρήθηκε, ήδη από την 31η Δεκεμβρίου 2019, ότι αντιμετώπιζαν δυσκολίες, με εξαίρεση τις πολύ μικρές και τις μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες είναι επιλέξιμες ακόμη και αν ήδη αντιμετώπιζαν δυσκολίες. Όσον αφορά την παροχή ενίσχυσης σε νεοσυσταθείσες επιχειρήσεις και σε επιχειρήσεις ΚΤΕΛ, i) η ενίσχυση δεν θα υπερβαίνει το συνολικό ποσό των 225 000 ανά επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην πρωτογενή παραγωγή γεωργικών προϊόντων, τα 270 000 ευρώ ανά επιχείρηση που δραστηριοποιείται στον τομέα της αλιείας και τα 1,8 εκατ. ευρώ ανά επιχείρηση που δραστηριοποιείται σε όλους τους άλλους επιλέξιμους τομείς· και ii) θα χορηγηθεί το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021. Τέλος, η Ελλάδα θα διασφαλίσει ότι σε όλα τα μέτρα θα τηρηθούν οι κανόνες για τη σώρευση ενισχύσεων που προβλέπονται στο προσωρινό πλαίσιο.

Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το μέτρο στο πλαίσιο του καθεστώτος είναι αναγκαίο, κατάλληλο και αναλογικό για την άρση σοβαρής διαταραχής της οικονομίας κράτους μέλους, σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της ΣΛΕΕ και τις προϋποθέσεις που ορίζονται στο προσωρινό πλαίσιο.

Σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή ενέκρινε το μέτρο ενίσχυσης βάσει των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις.

Ιστορικό

Η Επιτροπή ενέκρινε προσωρινό πλαίσιο ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να κάνουν χρήση της πλήρους ευελιξίας που προβλέπουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις με στόχο τη στήριξη της οικονομίας στο πλαίσιο της έξαρσης του κορωνοϊού. Το προσωρινό πλαίσιο, όπως τροποποιήθηκε στις 3 Απριλίου, στις 8 Μαΐου, στις 29 Ιουνίου και στις 13 Οκτωβρίου 2020, καθώς και στις 28 Ιανουαρίου 2021, προβλέπει τα ακόλουθα είδη ενισχύσεων που μπορούν να χορηγούν τα κράτη μέλη:

1. i) Άμεσες επιχορηγήσεις, εισφορές μετοχικού κεφαλαίου, επιλεκτικά φορολογικά πλεονεκτήματα και προκαταβολές ύψους έως και 225 000 ευρώ σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον πρωτογενή γεωργικό τομέα, 270 000 ευρώ σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας και 1,8 εκατ. ευρώ σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε οποιονδήποτε άλλον τομέα για την κάλυψη των επειγουσών αναγκών τους σε ρευστότητα. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να χορηγούν, για ποσά ονομαστικής αξίας έως και 1,8 εκατ. ευρώ ανά επιχείρηση, δάνεια με μηδενικό επιτόκιο ή εγγυήσεις για δάνεια οι οποίες θα καλύπτουν το 100 % του κινδύνου, με εξαίρεση τον πρωτογενή γεωργικό τομέα και τον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, όπου ισχύουν τα όρια των 225 000 ευρώ και των 270 000 ευρώ ανά επιχείρηση, αντίστοιχα.
2. ii) Κρατικές εγγυήσεις για δάνεια σε επιχειρήσεις για να διασφαλιστεί ότι οι τράπεζες εξακολουθούν να χορηγούν δάνεια στους πελάτες που τα χρειάζονται. Αυτές οι κρατικές εγγυήσεις μπορούν να καλύπτουν έως και το 90 % του κινδύνου των δανείων που βοηθούν τις επιχειρήσεις να καλύψουν άμεσες ανάγκες σε κεφάλαια κίνησης και σε επενδύσεις.

iii) Επιδοτούμενα κρατικά δάνεια σε επιχειρήσεις (χρέη με ανώτερη εξοφλητική προτεραιότητα ή μειωμένης εξασφάλισης) με ευνοϊκά επιτόκια. Τα δάνεια αυτά μπορούν να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να καλύψουν άμεσες ανάγκες σε κεφάλαια κίνησης και σε επενδύσεις.

1. iv) Διασφαλίσεις για τις τράπεζες που διοχετεύουν κρατικές ενισχύσεις στην πραγματική οικονομία. Το πλαίσιο καθιστά σαφές ότι οι εν λόγω ενισχύσεις θεωρούνται άμεσες ενισχύσεις στους πελάτες των τραπεζών, και όχι στις ίδιες τις τράπεζες, και παρέχει οδηγίες σχετικά με τον τρόπο εξασφάλισης της ελάχιστης δυνατής στρέβλωσης του ανταγωνισμού μεταξύ τραπεζών.
2. v) Δημόσια βραχυπρόθεσμη ασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων για όλες τις χώρες, χωρίς το εκάστοτε κράτος μέλος να χρειάζεται να αποδεικνύει ότι η αντίστοιχη χώρα παρουσιάζει προσωρινά «μη εμπορεύσιμους κινδύνους».
3. vi) Στήριξη στην έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α)που σχετίζεται με τον κορωνοϊό για να αντιμετωπιστεί η τρέχουσα κρίση στον τομέα της υγείας, με τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων, επιστρεπτέων προκαταβολών ή φορολογικών πλεονεκτημάτων. Μπορεί να χορηγείται πριμοδότηση για έργα διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών.

vii) Στήριξη για την κατασκευή και ανακλιμάκωση εγκαταστάσεων δοκιμών για την ανάπτυξη και τη δοκιμή σχετικών προϊόντων (όπως εμβόλια, αναπνευστήρες και προστατευτικός ρουχισμός) που χρειάζονται για την αντιμετώπιση της έξαρσης του κορωνοϊού, έως την πρώτη βιομηχανική τους αξιοποίηση. Η στήριξη αυτή μπορεί να λάβει τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων, φορολογικών πλεονεκτημάτων, επιστρεπτέων προκαταβολών και εγγυήσεων κάλυψης ζημιών. Οι επιχειρήσεις μπορούν να επωφελούνται από πριμοδότηση όταν η επένδυσή τους λαμβάνει στήριξη από περισσότερα του ενός κράτη μέλη και όταν η επένδυση ολοκληρώνεται εντός δύο μηνών από τη χορήγηση της ενίσχυσης.

viii) Στήριξη για την παραγωγή προϊόντων που σχετίζονται με την αντιμετώπιση της έξαρσης του κορωνοϊού με τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων, φορολογικών πλεονεκτημάτων, επιστρεπτέων προκαταβολών και εγγυήσεων κάλυψης ζημιών. Οι επιχειρήσεις μπορούν να επωφελούνται από πριμοδότηση όταν η επένδυσή τους λαμβάνει στήριξη από περισσότερα του ενός κράτη μέλη και όταν η επένδυση ολοκληρώνεται εντός δύο μηνών από τη χορήγηση της ενίσχυσης.

1. ix) Στοχευμένη στήριξη με τη μορφή αναβολής της καταβολής των φόρων και/ή αναστολής των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης για τους τομείς, τις περιφέρειες ή τους τύπους επιχειρήσεων που πλήττονται περισσότερο από την έξαρση της νόσου.
2. x) Στοχευμένη στήριξη με τη μορφή επιδοτήσεων μισθού για τους εργαζομένους σε επιχειρήσεις τομέων ή περιφερειών που έχουν πληγεί περισσότερο από την έξαρση του κορονοϊού, οι οποίες θα έπρεπε διαφορετικά να απολύσουν προσωπικό.
3. xi) Στοχευμένη ενίσχυση ανακεφαλαιοποίησης σε μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, εφόσον δεν είναι διαθέσιμη άλλη κατάλληλη λύση. Προβλέπονται διασφαλίσεις για την αποφυγή αδικαιολόγητων στρεβλώσεων του ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά: όροι σχετικά με την αναγκαιότητα, την καταλληλότητα και το μέγεθος της παρέμβασης· όροι για την είσοδο του κράτους στο κεφάλαιο εταιρειών και τη σχετική αμοιβή· όροι σχετικά με την έξοδο του κράτους από το κεφάλαιο των οικείων εταιρειών· όροι σχετικοί με τη διακυβέρνηση, μεταξύ άλλων απαγόρευση διανομής μερισμάτων και ανώτατα όρια στις αποδοχές των ανώτερων διοικητικών στελεχών· απαγόρευση διεπιδότησης και εξαγοράς και επιπρόσθετα μέτρα για να περιοριστούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού· απαιτήσεις διαφάνειας και υποβολής εκθέσεων.

xii) Στήριξη για μη καλυπτόμενες πάγιες δαπάνες προς επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν μείωση του κύκλου εργασιών κατά τη διάρκεια της επιλέξιμης περιόδου κατά τουλάχιστον 30 % σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019 στο πλαίσιο της έξαρσης του κορωνοϊού. Η στήριξη θα καλύψει μέρος των πάγιων δαπανών των δικαιούχων που δεν καλύπτονται από τα έσοδά τους, με ανώτατο όριο το ποσό των 10 εκατ. ευρώ ανά επιχείρηση.

Το προσωρινό πλαίσιο επιτρέπει στα κράτη μέλη να συνδυάζουν όλα τα μέτρα στήριξης, εκτός από δάνεια και εγγυήσεις για το ίδιο δάνειο και εφόσον δεν υπερβαίνουν τα όρια που προβλέπονται στο προσωρινό πλαίσιο. Επιτρέπει επίσης στα κράτη μέλη να συνδυάζουν όλα τα μέτρα στήριξης που εγκρίνονται βάσει του προσωρινού πλαισίου με τις υφιστάμενες δυνατότητες χορήγησης ενισχύσεων ήσσονος σημασίας, ύψους έως 25 000 ευρώ σε διάστημα τριών οικονομικών ετών για επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον πρωτογενή γεωργικό τομέα, 30 000 ευρώ σε διάστημα τριών οικονομικών ετών για επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας και 200 000 ευρώ σε διάστημα τριών οικονομικών ετών για επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε οποιονδήποτε άλλον τομέα. Ταυτόχρονα, τα κράτη μέλη πρέπει να δεσμευτούν ότι θα αποφεύγουν την αδικαιολόγητη σώρευση μέτρων στήριξης για τις ίδιες επιχειρήσεις, ώστε η στήριξη να περιορίζεται στην κάλυψη των πραγματικών αναγκών τους.

Επιπλέον, το προσωρινό πλαίσιο συμπληρώνει τις πολλές άλλες δυνατότητες που έχουν ήδη στη διάθεσή τους τα κράτη μέλη για τον μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της έξαρσης του κορωνοϊού, σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις. Στις 13 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με τη συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην έξαρση της νόσου COVID-19, στην οποία περιγράφονται οι εν λόγω δυνατότητες. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη μπορούν να προβαίνουν σε αλλαγές γενικής εφαρμογής υπέρ των επιχειρήσεων (π.χ. αναβολή φόρων ή επιδότηση της εργασίας μειωμένου ωραρίου σε όλους τους τομείς), οι οποίες δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις. Μπορούν επίσης να χορηγούν αποζημίωση σε επιχειρήσεις για ζημίες τις οποίες υπέστησαν και οι οποίες προκλήθηκαν άμεσα από την έξαρση του κορωνοϊού.

Το προσωρινό πλαίσιο θα εφαρμοστεί έως το τέλος Δεκεμβρίου 2021. Για να υπάρξει ασφάλεια δικαίου, η Επιτροπή θα αξιολογήσει, πριν από την εν λόγω ημερομηνία, αν το πλαίσιο θα πρέπει να παραταθεί.