Πολλαπλές επιπτώσεις στην Οικονομία και την αγροτική παραγωγή αναμένεται να επιφέρει και
σε τοπικό επίπεδο η κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα τα οποία πληθαίνουν
το τελευταίο διάστημα.
Toυ Γιώργου Ηλιόπουλου
Ο «Μπάλλος» και τα όσα καταγράφηκαν τις προηγούμενες ημέρες σε όλη την χώρα αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των αλλαγών που έχουν επέλθει. Σε τοπικό επίπεδο σοβαρές ήταν οι καταστροφές στην Αιτωλοακαρνανία, καθώς στην Αχαΐα το φαινόμενο δεν είχε έντονά χαρακτηριστικά. Όμως πέρα από το αποτύπωμα που αφήνει η κακοκαιρία, εκείνο το οποίο προκαλεί προβληματισμό είναι τι θα ακολουθήσει και ποιες οι επιπτώσεις στην παραγωγή. Το σίγουρο είναι ότι έχουν αλλάξει πολλά και ίσως ακόμη περισσότερα στο άμεσο μέλλον.
Μιλώντας στον «Σ.Ε.» ο μετεωρολόγος Νίκος Σερέτης τονίζει ότι: «Η κλιματική αλλαγή εκδηλώνεται με την αύξηση της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, κάτι που έχουμε αντιληφθεί και στην Ελλάδα τελευταία – ειδικά με τις κακοκαιρίες τώρα, τα χιόνια στην Αθήνα πέρσι, τους κυκλώνες πέρσι και πρόπερσι. Όπως φαίνεται, θα συνεχιστεί και το επόμενο διάστημα αυτό, δηλαδή θα έχουμε μια αύξηση της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, το οποίο πλήττει άμεσα τις καλλιέργειες, την αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή – και πολλές φορές με απώλειες που έχουν σοβαρές επιπτώσεις». Στο ερώτημα εάν τελικά μπορούμε να προσδιορίσουμε πού θα σταματήσει τελικά η κλιματική αλλαγή, ο κ. Σερέτης αναφέρει ότι: «Ο τρόπος για να σταματήσει η κλιματική αλλαγή είναι να παρθεί μια πρωτοβουλία από πλευράς κρατών, καταρχάς. Έχουν ανακοινωθεί κάποιες συμφωνίες, αλλά δεν υπάρχει μεγάλη προθυμία να τηρηθούν από ότι φαίνεται, καθώς και να αλλάξουμε εμείς ως πολίτες την συμπεριφορά μας. Σαν άτομα πρέπει να είμαστε πιο φιλικοί απέναντι στο περιβάλλον, πχ. να χρησιμοποιούμε λιγότερο τα αυτοκίνητα, να καταναλώνουμε λιγότερο ώστε να παράγουμε λιγότερα απορρίμματα. Να μειώσουμε το αποτύπωμά μας στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον με κάποιον τρόπο. Αν συνεχιστεί, όπως συνεχίζεται, με τους ρυθμούς αυτούς, οι προβλέψεις είναι ότι η θερμοκρασία του πλανήτη θα αυξηθεί μέχρι το 2050 τουλάχιστον κατά ένα βαθμό ακόμα, πράγμα που θα συμβάλλει στην επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής». Ο ίδιος θεωρεί ότι η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα και έχει κάνει ήδη αισθητή την παρουσία της καθώς «Δεν πρόκειται για μια προσωπική άποψη. Αυτό το υποστηρίζουν οι περισσότερες μελέτες πλέον και εμπλέκεται πολύ ο ανθρώπινος παράγοντας. Θα πρέπει να το αντιληφθούμε». Στο εάν τελικά μπορούμε να κωδικοποιήσουμε την κλιματική αλλαγή, δηλαδή τι συνεπάγεται για το μέλλον, ο κ. Σερέτης αναφέρει ότι πλέον «έχει αυξηθεί η συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων και έχουμε ακόμα αύξηση στην ένταση και μείωση στην διάρκειά τους. Δηλαδή, έχουμε μια μικρότερη βαθμίδα όσον αφορά στα καιρικά φαινόμενα από ότι παλιότερα». Εκτιμά επίσης ότι οι δύο από τις τέσσερις εποχές έχουν εξαφανιστεί καθώς δεν υπάρχει πλέον Φθινόπωρο και Άνοιξη. Και όσο περνούν τα χρόνια αυτό θα είναι ακόμη πιο εμφανές. «Θα σας φέρω σαν παράδειγμα το περσινό και το φετινό έτος στην Πάτρα όπου τον Ιανουάριο και τον Οκτώβριο είχαμε κατάρριψη θερμοκρασιακών ρεκόρ, δηλαδή θερμοκρασίες που παρέπεμπαν σε καλοκαιρινούς μήνες υπό άλλες συνθήκες. Αυτό, ειδικά σε πόλεις που έχουμε και το φαινόμενο της θερμικής νησίδας, που ξέρετε, λόγω της κάλυψής με τσιμέντο μεγάλου τμήματος των πόλεων, είναι ακόμα πιο εμφανές το γεγονός ότι δεν υπάρχει πια ενδιάμεσα η μεταβατική εποχή -ή είναι πολύ μικρή η διάρκειά της» εξηγεί ο κ. Σερέτης. Σε σχέση με τις καλλιέργειες και την ανάγκη αναπροσαρμογής ο κ. Σερέτης επισημαίνει ότι «πρέπει να υπάρξει μια αντίστοιχη ανάπτυξη τεχνολογίας με την οποία παράγονται ορισμένα πράγματα και παράλληλα μέτρα προστασίας απέναντι σε ακραία καιρικά φαινόμενα. Αν δεν μπορούμε να το αναστρέψουμε και θέλουμε να μην έχουμε σοβαρές επιπτώσεις στους κλάδους αυτούς, πρέπει να προσπαθήσουμε να προστατευτούμε με κάποιους τρόπους». Ένα από τα πολλά παραδείγματα αποτελούν οι καλλιεργητές αμπελιών που δεν γνωρίζουν από χρονιά σε χρονιά ποια θα είναι η επίδραση του κλίματος στην παραγωγή τους. Και ο καιρός παίζει καθοριστικό ρόλο στο τι τελικά θα παραχθεί. «Ας πούμε ένας παραγωγός κρασιού ή σταφυλλίων, δεν ξέρει τι καιρό θα κάνει, αφού πάμε σε ακραία φαινόμενα και δεν υπάρχει μια μετάβαση ομαλή από τη μία εποχή στην άλλη. Δεν μπορεί να κάνει το οργανόγραμμά της αυτή η επιχείρηση όπως θα το έκανε το 1980, με τις καιρικές συνθήκες που θα επικρατούσαν τότε. Οποιαδήποτε ασχολία εκτίθεται στα στοιχεία της φύσης πρέπει πλέον να αναθεωρήσει ορισμένα πράγματα» υπογραμμίζει ο κ. Σερέτης. Στο κατά πόσο θα μπορούσε η τεχνολογία να βοηθήσει, δεδομένου ότι οδηγούμαστε σε εξάλειψη των εποχών ο ίδιος τονίζει ότι: «Θα μπορούσε σίγουρα να συμβάλλει στη μείωση της κλιματικής κρίσης και αυτό το κομμάτι, δηλαδή με την έννοια της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, δηλαδή φωτοβολταϊκά, αιολικά μηχανήματα, χρήση βιομάζας, κλπ. Αυτό θα βοηθούσε στο να προσφέρουν όσο μπορούν στον τομέα αυτόν στην άμβλωση του προβλήματος αυτού. Και στην προστασία και στην άμβλωση του προβλήματος αυτού» αναφέρει ο κ. Σερέτης. Παράδειγμα αποτελούν τα θερμοκήπια νέου τύπου τα οποία είναι πλέον προσαρμοσμένα στα νέα δεδομένα που θα ακολουθήσουν. Στο κατά πόσο και οι ίδιοι οι παραγωγοί έχουν λάβει τα μηνύματα, ο κ. Σερέτης απαντά αρνητικά εκτιμώντας ότι: «Ίσως δεν υπάρχει μια προθυμία ή βλέπουν πιο βραχυπρόθεσμα τα πράγματα. Βλέπουν το άμεσο κέρδος χωρίς να βλέπουν τον ορίζοντα 30ετίες ή 50ετίας». Εκείνο που φοβίζει τους περισσότερους είναι εάν θα χαθεί η παραγωγή και θα υπάρξουν ελλείψεις σε συγκεκριμένα είδη. Αυτό το ενδεχόμενο θα προκύψει εφόσον υπάρξει άνοδος της στάθμης της θάλασσα. «Εάν υπάρξει άνοδος της στάθμης της θάλασσας, παράκτιες περιοχές που παράγουν συγκεκριμένα πράγματα, δε θα μπορούν πια να τα καλλιεργήσουν. Για παράδειγμα στον κάμπο Δυτικής Αχαΐας έχουμε καλλιέργειες λαχανικών, κηπευτικών, κλπ. Το υψόμετρο, στην περιοχή αυτή της Δυτικής Αχαΐας είναι 10-15 μέτρα πάνω. Αν έχουμε μια άνοδο της στάθμης της θάλασσας των 10 μέτρων μέχρι το 2050-2060 θα είναι αδύνατον να καλλιεργηθούν αυτές οι περιοχές» υποστηρίζει ο κ. Σερέτης. Στο εάν είναι πιθανή η άνοδος της στάθμης ο ίδιος θεωρεί ότι το σενάριο αυτό δεν πρέπει να θεωρείται απίθανο. «Ναι, τη στιγμή που μιλάμε υπάρχει αυτή η πιθανότητα γιατί λιώνουν οι πάγοι. όσο λιώνουν οι πάγοι στους πόλους αυτό δρα συσσωρευτικά. Το αποτέλεσμα δεν μπορεί να φανεί άμεσα βέβαια» καταλήγει ο κ. Σερέτης.
Αναδιάρθρωση καλλιεργειών και εκπαίδευση οι λύσεις για την κλιματική αλλαγή
Η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και η εκπαίδευση των αγροτών είναι το μέλλον για να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με την Αγγελική Καυγά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήματος Γεωπονίας Πανεπιστημίου Πατρών.
Η ίδια δεν θεωρεί ότι τα φαινόμενα που το προηγούμενο διάστημα καταγράφηκαν στην περιοχή μας ήταν ακραία, όπως για παράδειγμα ο «Μπάλλος». Ωστόσο μπορούν να αποτελέσουν την αφορμή για να ανοίξει μια δημόσια συζήτηση για το τι θα ακολουθήσει από εδώ και στο εξής. Ειδικότερα η κ. Καυγά αναφέρει ότι «όλα τα φαινόμενα επηρεάζουν την παραγωγή, είτε πρόκειται για υπερθέρμανση είτε πρόκειται για πλημμυρικά φαινόμενα. Το πρόβλημα υπάρχει στις υπαίθριες και όχι στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες. Από την άλλη δεν πρέπει να κατατάσσουμε τον «Μπάλλο» στα ακραία φαινόμενα, ήταν ωστόσο ένα φαινόμενο με έντονη βροχόπτωση. Σκεφτείτε ότι είχε να βρέξει από τις 4 Ιουνίου, οπότε δεν μιλάμε για ακραία φαινόμενα». Για την περιοχή της Πάτρας μια τέτοια βροχή ήταν ευεργετική όμως θα μπορούσε να είχε σοβαρές επιπτώσεις στην περίπτωση που για παράδειγμα δεν είχαν καθαριστεί οι χείμαρροι και καταγράφονταν πλημμυρικά φαινόμενα. Σε αυτή την περίπτωση θα μιλούσαμε για άλλου είδους γεγονός. Η κ. Καυγά, έχοντας παρακολουθήσει εκ του σύνεγγυς τη δημόσια συζήτηση περί κλιματικής αλλαγής, εκτιμά ότι δεν έχει επηρεαστεί διαχρονικά στην Δυτική Ελλάδα η παραγωγή σε ανησυχητικό βαθμό. Για τις επιπτώσεις πάντως της κλιματικής αλλαγής μελλοντικά σε συγκεκριμένες περιοχές της χώρας, δεν αποκλείει να έχουμε αποτελέσματα που θα είναι μη αναστρέψιμα. Όπως η ίδια παρατηρεί «στην Κρήτη σε ορισμένες περιοχές θα υπάρξει ερημοποίηση. Εκεί για παράδειγμα δεν θα μπορούν να καλλιεργούν. Στην Ιεράπετρα, που βρέθηκα πρόσφατα, έχουν αδειάσει τα φράγματά τους από την παρατεταμένη ανομβρία. Δυστυχώς εκεί πλέον αντλούν αλατόνερο που σημαίνει ότι τα θερμοκηπιακά τους προϊόντα έχουν πρόβλημα στην παραγωγή. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν ποτίζονται με το σωστό νερό». Ως προς τις επιπτώσεις η ίδια αναφέρει ότι τα φαινόμενα είναι πολύ τοπικά για να μπορούν να καταταχθούν και να μιλήσουμε γενικότερα και για την υπόλοιπη χώρα. Με άλλα λόγια η Ελλάδα δεν βρίσκεται στο επίκεντρο του κλιματικού κυκλώνα λόγω κλίματος αλλά και γεωγραφικής θέσης. Σε σχέση με το εάν οι παραγωγοί πρέπει να προσαρμοστούν στα νέα κλιματικά δεδομένα, η ίδια εξηγεί ότι «έχω ήδη μιλήσει για αναδιάρθρωση καλλιεργειών. Δηλαδή μιλάμε και το λέμε χρόνια, ότι έχουν αλλάξει οι απαιτήσεις στον τρόπο που καλλιεργούμε. Άλλαξε θα έλεγα η γεωργία γενικότερα. Έχουμε όμως νέες τεχνολογίες που μπορούν να βοηθήσουν να κάνουμε το επόμενο βήμα». Ήδη στο Πανεπιστήμιο Πατρών είναι σε εξέλιξη πρόγραμμα που αφορά την εκπαίδευση νέων αγροτών στις νέες τεχνολογίες για να μπορέσει η παραγωγή τους να αντέξει στα νέα κλιματικά δεδομένα που διαμορφώνονται. Μάλιστα το πρόγραμμα γίνεται με τη μέθοδο της δια βίου εκμάθησης και αποσκοπεί στο να δοθούν τα κατάλληλα εργαλεία επαναπροσδιορισμού της γεωργίας «Μιλάμε για ένα πρόγραμμα ευρωπαϊκό το οποίο μεταξύ άλλων εκπαιδεύει τους αγρότες στα θερμοκήπια της επόμενης γενιάς. Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνεται η αναδιάρθρωση καλλιεργειών μέσα σε θερμοκήπια. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι στις μέρες μας πολύ μεγάλο μέρος της παραγωγής γίνεται μέσα στα θερμοκήπια. Στόχος είναι να αποφεύγονται οι απώλειες στα προϊοντα. Δεν αναφερόμαστε σε καλλιέργειες όπως είναι το σιτάρι, αλλά για παράδειγμα την πατάτα που είναι ένα προϊόν που καλλιεργείται στα θερμοκήπια» καταλήγει η κ. Καυγά. Στην Κρήτη, λόγου χάρη, επειδή τα κηπευτικά ως είδος απαιτούν πολύ νερό, μπορεί να γίνει αντικατάστασή τους με αρωματικά φυτά που αντέχουν σε πιο ακραίες θερμικές συνθήκες. Και αυτή την αλλαγή αφορά και ο διάλογος που έχει ξεκινήσει για την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και δεν είναι τωρινός αλλά εδώ και χρόνια. Στόχος είναι επί της ουσίας να ακολουθήσει η προσαρμογή στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται.
Γ. Σαλάχας: « Προσαρμογή στα νέα δεδομένα»
Από την πλευρά του ο καθηγητής Γιώργος Σαλάχας, Κοσμήτορας Σχολής Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Πατρών αναφέρει ότι: «Η κλιματική αλλαγή είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που έχει εμφανιστεί τις τελευταίες δεκαετίες. Αναμένεται να επηρεάσει σοβαρά σε πάρα πολλά επίπεδα την παγκόσμια οικονομία, την αγροτική παραγωγή και την ζωή ανθρώπων και πληθυσμών. Αν εστιαστούμε στην πρωτογενή παραγωγή, τότε αναμένεται μια μείωση βροχοπτώσεων στη Μεσόγειο και μεγαλύτερη διάρκεια ξηρασίας. Είναι φαινόμενα που ενδεχομένως να επιφέρουν μείωση της παραγωγικότητας και αύξηση των ασθενειών στις φυτικές καλλιέργειες». Ποια όμως είναι η πρόταση για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο αυτό; «Εκείνο που προτείνεται είναι ότι στα πλαίσια της ευρωπαϊκής πολιτικής, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι μια προσαρμογή σε αυτή την κλιματική αλλαγή μέχρι το αγρόκτημα. Αυτό σημαίνει αναπροσαρμογή των καλλιεργειών και των τεχνικών. Αυτό για περιοχές που οι συνθήκες θα είναι δυσμενείς, σε ότι αφορά την ξηρασία κυρίως. Από την άλλη η Ελλάδα στις περισσότερες περιοχές είναι μια χώρα που δεν στερείται υδατικών πόρων. Εκεί που έχουμε πρόβλημα είναι ότι πρέπει να οργανωθούμε και να αξιοποιήσουμε καλύτερα τις τεχνολογίες αιχμής και τη γεωργία ακριβείας. Και πρέπει να αξιοποιήσουμε καλύτερα τους υδατικούς χώρους που διαθέτουμε» εξηγεί ο κ. Σαλάχας. Μάλιστα παρατηρεί ότι στις ημέρες μας γίνεται μια άνευ προηγουμένου κατασπατάληση νερού με σοβαρές επιπτώσεις. «Σήμερα γίνεται μια κατασπατάληση του νερού και οι σύγχρονες τεχνολογίες μπορούν να μας οδηγήσουν στην επίλυσή του. Μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν χώρες όπως η Κύπρος και τα ανατολικά νησιά του Αιγαίου. Παρόλα αυτά μπορούμε με μια προσαρμογή των εργαλείων να αντιμετωπίσουμε προβλήματα. Η κλιματική αλλαγή είναι ένα φαινόμενο που περιγράφεται μαζί με το φαινόμενο του θερμοκηπίου και δείχνει μια τάση αύξησης των θερμοκρασιών. Παρόλα αυτά οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι μεγάλες αλλαγές στο κλίμα της γης χρειάζονται ένα μεγάλο χρονικό εύρος, της τάξεως των εκατοντάδων ετών, για να αποτυπωθούν. Δεν υπάρχει άμεσο πρόβλημα με την έννοια του ακραίου. Προφανώς έχουν ενταθεί και τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό. Θυμηθείτε στις αρχές του 90 μιλούσαμε για το φαινόμενο του θερμοκηπίου που θα έχει επιπτώσεις στις αρχές του νέου αιώνα και παρόλα αυτά κανείς δεν τολμούσε να μιλήσει ότι η περίοδος των βροχοπτώσεων αλλάζει με περιόδους ξηρασίας κάθε 30 με 40 χρόνια. Έτσι δεν συνέβησαν αυτά τα καταστροφικά που προέβλεπαν οι επιστήμονες». Η πρόταση του κ. Σαλάχα είναι να προσαρμοστούμε στην αγροτική πολιτική που επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση και έχει σχέση με την πράσινη γεωργία και την γεωργία ακριβείας, την οργανική γεωργία και με την αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος. Επίσης θα πρέπει να αναπτύξουμε μεθόδους και τεχνολογίες εξοικονόμησης πόρων και προστασίας των καλλιεργειών. Στο ερώτημα εάν εκτιμά ότι κινδυνεύουν καλλιέργειες στη χώρας μας άμεσα από την κλιματική αλλαγή, ο ίδιος εμφανίζεται καθησυχαστικός: «Εκείνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να μειώσουμε τις συνέπειες από ακραία φαινόμενα στις πόλεις. Δεν θεωρώ ότι υπάρχει άλλος κίνδυνος. Δεν θεωρών ότι θα έχουμε άλλες επιπτώσεις σε ότι αφορά την πρωτογενή παραγωγή».
#pgnews
#ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
