Του Παναγιώτη Γιαλένιου εκδότη του «Συμβούλου Επιχειρήσεων»
Για τα Προσφυγικά στην Πάτρα, τη συνοικία που περιβάλλει με άλλη φυσικά μορφή από αυτήν των αρχών του 20ου αιώνα την εμβληματική πλατεία Ελευθερίας, έχουν γραφτεί πολλά αφιερώματα για τις δύσκολες πρώτες δεκαετίες της ζωής εκεί χιλιάδων κατατρεγμένων συμπατριωτών μας από τη Μικρά Ασία αλλά και τον Πόντο, πολλά τραγούδια με όμορφους στίχους και υπάρχουν και αρκετοί ζωγραφικοί πίνακες, που κοσμούν σπίτια και δημόσιους χώρους. Μια όμορφη τέτοια ζωγραφιά για την εμβληματική εκκλησία των Προσφυγικών στην αρχική της μορφή την Αγία Αικατερίνη , κοσμεί και τοίχο του «Μηχανουργείου» στην Ευμήλου, έναντι του ναού του Πολιούχου της πόλης.
Αυτή όμως η συνοικία, που σήμερα δείχνει σε πολλές μεριές της σημεία υποβάθμισης και εγκατάλειψης, για όσους αναζητούν στις λεπτομέρειες και στις στιγμές να βρουν θερμά λόγια για να πουν και ιστορίες για να διηγηθούν, ακόμη κρύβει όμορφες γωνιές και ανθρώπους με συναίσθημα και γλυκιές μνήμες. Σε μια τέτοια γωνιά που ευωδιάζει κυκλάμινο και μπουκαμβίλιες αφιερώνουμε το σημερινό μας σημείωμα.
Ένας από τους παλαιότερους εν ζωή κατοίκους στη συνοικία, επί της Φωκαίας λίγο πριν αυτή συναντήσει την πλατεία, είναι και ο πατρινός μουσικός Γιώργος Τζαμούλιας.
Για τη ζωή του σημαντικού αυτού λαϊκού καλλιτέχνη ο ακαταπόνητος ερευνητής Άρης Μηλιώνης έχει συγγράψει μάλιστα και βιβλίο με τίτλο «Ο λαϊκός καλλιτέχνης Γιώργος Τζαμούλιας». Σε αυτό αφηγείται, με απλά λόγια, τη ζωή του και αναφέρεται στο τραγούδι, τα ήθη, τον τρόπο διασκέδασης, τις τεχνοτροπίες και τις ιδιαιτερότητες κάθε τόπου, αφού γύρισε, με συγκροτήματα, χρόνια και χρόνια, σχεδόν όλη τη δυτική Ελλάδα.
Μιλά ακόμα για τη γνωριμία του με μεγάλες μορφές της ελληνικής μουσικής και ευρύτερα της λαϊκής δημιουργίας, όπως τον Λουκά Νταράλα, τον Μπάμπη Γκολέ, τον Τάκη Καρναβά και τον καραγκιοζοπαίχτη Γιάνναρο, καθώς και ερμηνευτές όπως την Τασία Βέρρα, τη Φιλιώ Πυργάκη, τον Μάκη Χριστοδουλόπουλο και τον Βασίλη Σαλέα.
Ο Γιώργος Τζαμούλιας όμως είναι μια κινητή βιβλιοθήκη και για τη ζωή στα προσφυγικά. Με ισχυρές απόψεις για το τι έχει γίνει εκεί και τι βρίσκεται σε εγκατάλειψη. Με κριτική φωνή για δημάρχους και πολιτικούς και για το πώς κοιτούν τους φτωχούς ανθρώπους και τα προβλήματά τους. Αλλά και με δημιουργική θέρμη για τη γειτονιά του, παρά πολλά χρόνια που κουβαλάει πάνω του.
Δέχτηκα, θα ομολογήσω μετά από πολλές αναβολές λόγω υποχρεώσεων, την πρόσκλησή του για να πιούμε ένα τσίπουρο στο γειτονικό επί της Φωκαίας στέκι την «Ανατολή» (που παίζει μόνο καλή λαϊκή και ρεμπέτικη μουσική και συγκεντρώνει τους λάτρεις της από όλη την Πάτρα) και να μου δείξει το προσφυγικό σπίτι του, που στο πίσω από το δρόμο μέρος κρύβει μια μικρή έκπληξη. Μια κλειστή όμορφη πλατεία στην οποία οδηγείσαι από ένα μικρό δρομάκι που κοσμείται από ευωδιαστά λουλούδια. Όπως και η αυλή του διώροφου σπιτιού του Γιώργου Τζαμούλια, μια όμορφη ανθισμένη ήσυχη γωνιά με την κα Μαρία Τζαμούλια όλο χαμόγελο να έχει εκεί τον πρώτο λόγο.
Όπως μάλιστα κτιζόταν τα μικρά αυτά προσφυγικά σπίτια εκείνα τα χρόνια, έχει κολλητά και το «αδέλφικό» του σπίτι, κι αυτό με παρόμοια ευωδιαστή αυλή και με ζεστούς ανθρώπους να το κατοικούν. Θυμίζοντας τις ανοικτές γειτονιές του παρελθόντος με τις ξεκλείδωτες πόρτες και το ισχυρό αίσθημα αλληλοϋποστήριξης των γειτόνων.
Η ξενάγηση όμως είχε και άλλες μικρές εκπλήξεις. Τη μικρή πλατεία που προαναφέραμε και φωτογραφίσαμε (φωνάζω στη δημαρχία να μας κόψουν τα χόρτα γύρω γύρω αλλά καθυστερούν, έβγαλε το μικρό του παράπονο ο Γιώργος Τζαμούλιας). Μια μικρή πλατεία «στην οποία έζησε τα παιδικά του χρόνια και ένας ξεχωριστός συμπολίτης μας, ο πρώην δήμαρχος της πόλης Ανδρέας Καράβολας» μας είπε με καμάρι για τον παλιό ονομαστό του γείτονα ο Γιώργος Τζαμούλιας. Τη μια μεριά μάλιστα της πλατείας (φαίνεται και στη κεντρική φωτογραφία) καλύπτει το πρώτο ιδιόκτητο πατρικό σπίτι (και δίπλα η επέκτασή του) του μακροβιότερου δημάρχου της Πάτρας.
¨Σκάλισα» λίγο τη μνήμη του πρώην Δημάρχου μιλώντας του στο τηλέφωνο για εκείνα τα χρόνια. Με νοσταλγία μου μίλησε για την πρώτη εγκατάσταση της οικογένειας του πατέρα του στα προσφυγικά ( Εφέσσου και Σμύρνης) και στη συνέχεια για το πρώτο δικό τους σπίτι μπροστά στη μικρή πλατεία, που έκτισε με τα χέρια του ο εργολάβος πατέρας του και επέκτεινε με το γειτονικό διώροφο στη συνέχεια. Μου μίλησε για τα παιγνίδια στην πλατεία που έπαιζαν ως παιδιά (γυαλένιες, μακρά γαϊδούρα, ποδόσφαιρο και τόσα αλλά που ξυπνούν γλυκιές παιδικές αναμνήσεις σε πολλούς από εμάς). Μου αποκάλυψε μάλιστα, αφήνοντας με να πλάθω στο μυαλό μου κάποια όμορφη ιστορία αγάπης, ότι από την άλλη μεριά της πλατείας ήταν και το σπίτι της μετέπειτα συζύγου του, της όμορφής και αρχοντικής Πόπης Καράβολα (παιδί προσφύγων από τον Πόντο η ίδια).
Επιστρέφοντας στην ξενάγηση στην μικρή πλατεία από τον Γιώργο Τζαμούλια, είχε με καμάρι να μου μιλήσει και για ένα μικρό όμορφο και πρωτότυπο δικό δημιούργημα. Ένα ψηλό κλαδεμένο δένδρο διακοσμημένο με κοχύλια και με κοχυλένια πουλάκια να δείχνουν πάνω στα κλαδιά του έτοιμα να κελαηδήσουν συνοδεύοντας τον δημιουργό τους Γιώργο Τζαμούλια στους θαυμαστούς ήχους του ακορντεόν του. Αυτό, που επί δεκαετίες και μέχρι σήμερα ακόμη, έχει σάν προέκταση των χεριών του και με το οποίο τίμια και με πολύ ιδρώτα μεγάλωσε μια όμορφή οικογένεια σε καιρούς χαλεπούς.
Πραγματικά με συγκίνησε με αυτές τις ζεστές στιγμές που μου χάρισε ο Γιώργος Τζαμούλιας. Που σε επιστρέφουν και σε όσα άκουγες από μικρός και από το δικό σου πρόσφυγα από τη Σμύρνη πατέρα σου σε μια άλλη πόλη, τη γενέτειρά σου. Που δέχθηκε και αυτή εκατοντάδες πρόσφυγες με τις δικές τους προσωπικές και συλλογικές ιστορίες.
Ιστορίες που δεν πρέπει να ξεχνάμε και με κάθε ευκαιρία να διηγούμαστε και στους νέους. Σε αυτήν την κατεύθυνση θεωρούμε θετική κίνηση και το Διεθνές Συμπόσιο Γλυπτικής το αφιερωμένο στην Προσφυγιά, που αυτές τις ημέρες φιλοξενείται από το Δήμο Πατρέων στην ανακαινισμένη «Ιχθυόσκαλα» και που όλοι αξίζει να επισκεφτούμε.
Προσωπικά δίπλα στα έργα των σημαντικών γλυπτών, που συμμετέχουν στο Συμπόσιο και έχουν αρχίσει να παίρνουν μορφή, άτυπα και ταπεινά προσθέτω και την κοχυλένια κατασκευή του Γιώργου Τζαμούλια, στη μικρή του πλατεία στα Προσφυγικά.
#pgnews
#e-ΑΠΟΨΕΙΣ
