Μια πρόταση που θα αλλάξει άρδην το περιβάλλον στην Πάτρα και κατ’ επέκταση η καθημερινότητα των πολιτών είναι αυτή που παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα το ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδος και αφορά την δενδροφύτευση της πόλης. Το κόστος εφαρμογής της ανέρχεται στα 4,253 εκατομμύρια ευρώ και το πλέγμα των παρεμβάσεων ξεκινάει από την οδό Βενιζέλου και φθάνει μέχρι και την οδό Αμερικής, κοντά στο Στάδιο της Παναχαΐκής
Του Γιώργου Ηλιόπουλου
Το ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδας, αναγνωρίζοντας την αξία της ανάπτυξης του αστικού πρασίνου στις μεγάλες πόλεις, πριν από ένα χρόνο (Μάιο 2021) στις 31 προτάσεις του προς την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας για ένταξη δράσεων στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα« Δυτική Ελλάδα 2021-2027» είχε συμπεριλάβει την πρόταση «Αστικές Δενδροφυτέυσεις Μεγάλης κλίμακας», η οποία και παρουσιάζεται ακολούθως. Εκείνο που διαπιστώνεται πάντως είναι ότι η Πάτρα δυστυχώς έχει μέχρι σήμερα χαμηλό ποσοστό κάλυψης σε πράσινο και εκείνο που επιδιώκεται είναι να πολλαπλασιαστεί και να φθάσει σε ποσοστό 20% και μακροπρόθεσμα στο 30%. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μελέτη έρχεται σε μια κρίσιμη χρονική στιγμή, την ώρα που φουντώνει ο δημόσιος διάλογος για εξοικονόμηση ενέργειας. Και με τον τρόπο αυτό, τους καλοκαιρινούς μήνες επιτυγχάνεται ένα σημαντικό ποσοστό μείωσης της κατανάλωσης ρεύματος για ψύξη, αφού επιτυγχάνεται με την δενδροφύτευση μείωση της μέσης θερμοκρασίας. Tη συγκεκριμένη μελέτη συνέταξαν οι : Γεράσιμος Ματαράγκας -Αρχιτέκτων Μηχανικός Μέλος Μ.Ε. Περιβάλλοντος Ανδρέας Μαρτζάκλης -Πολιτικός Μηχανικός Σύνδεσμος Μ.Ε. Περιβάλλοντος Μαρία Κωνσταντία Σδράλη -Πολιτικός Μηχανικός Επιμελήτρια Μ.Ε. Περιβάλλοντος Oι στόχοι της μελέτης είναι: Η Μείωση Αστικής Θερμικής Νησίδας–Ενεργειακής ζήτησης κτιρίων, η αύξηση της θερμικής άνεσης των πεζών, η μείωση των ρύπων και η απόσβεση της ηχορύπανσης και της οπλικής όχλησης. Επίσης είναι η μείωση του κινδύνου πλημμύρας. Για τον σκοπό της μελέτης αυτής έχουν καθοριστεί ως όρια παρέμβασης το παραλιακό μέτωπο, η λεωφόρος Ε. Βενιζέλου, η οδός Αγ. Τριάδος έως τα Ψηλά Αλώνια, το όριο της Άνω πόλης και την οδό Αμερικής (3299.8στρ.). Την παρούσα στιγμή ο αστικός ιστός της Πάτρας παρουσιάζει ποσοστό φυτοκάλυψης της τάξεως του 18.67% (616στρ.) το οποίο έχει υπολογιστεί με μεγάλη ακρίβεια μέσω εικόνας δορυφόρου. Το ποσοστό αυτό είναι μικρό σχετικά με άλλες Ευρωπαϊκές πόλεις και ο στόχος αυτής της παρέμβασης είναι να ανέλθει στο 20% πιλοτικά μέσω αυτής της παρέμβασης και να αυξηθεί μακροπρόθεσμα έως το 30%. Αυτό θα έχει ως συνέπεια την προσθήκη 373.94 στρεμμάτων πρασίνου που ισοδυναμούν με δέσμευση 419.41 tCO2/έτος και μείωση της μέσης θερμοκρασίας κατά τουλάχιστον 2-3 βαθμούς Κελσίου. Είδη δέντρων Τα είδη δέντρων τα οποία θα επιλεχθούν αποτελούν κλειδί για την επιτυχία της παρέμβασης αφού δεν ευδοκιμούν όλα τα δέντρα εντός του αστικού ιστού. Επομένως, προτείνονται ήδη τα οποία είτε ήδη έχουν δοκιμαστεί στο κέντρο της Πάτρας, ή είναι γνωστό από την εμπειρία παρόμοιων πόλεων ότι μπορούν να ανταπεξέλθουν στο εν λόγω περιβάλλον. Αυτά είναι: • Πλάτανος: Δέντρο το οποίο ήδη υπάρχει στο κέντρο της πόλης και παρέχει μια από τις καλύτερες δυνατές σκιάσεις. Σημείο που χρειάζεται προσοχή είναι οι τοποθεσίες που θα φυτευθούν οι πλάτανοι αφού θα πρέπει να υπάρχουν υπόγεια ύδατα. • Μουριά: Μικρότερο δέντρο, πολύ ανθεκτικό, με πυκνό φύλλωμα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε στενότερους δρόμους και ήδη υπάρχει στην πόλη. • Φλαμουριά: Χρησιμοποιείται ευρέως για σκίαση σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις όντας ανθεκτικό και μπορεί να ξεπεράσει τα 15μ.. Κατά την εποχή ανθοφορίας του, τα άνθη του, το γνωστό τίλιο, δημιουργούν μια πολύ ευχάριστη ατμόσφαιρα. • Ακακία: Δέντρο πολύ ανθεκτικό στην ξηρασία και την ατμοσφαιρική ρύπανση το οποίο είναι χαρακτηριστικό για τα κίτρινα άνθη του. Έχει το πλεονέκτημα ότι αναπτύσσεται γρήγορα και το πυκνό του φύλλωμα δημιουργεί άριστη σκίαση. • Μανόλια: Ένα ακόμα δέντρο που ευδοκιμεί στην Πάτρα, στην λεωφόρο Γούναρη, το οποίο είναι αειθαλές και παρέχει πολύ πυκνή σκίαση. Β. Αϊβαλής: «Συμβολή στην εξοικονόμηση ενέργειας» Μιλώντας στον «Σ.Ε» για τον πυρήνα των παρεμβάσεων ο Βασίλης Αϊβαλής, Πρόεδρος του ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδος, αναφέρει ότι: «Ο στόχος μας είναι να φέρουμε το πράσινο μέσα στην πόλη μας για να μπορέσουμε να ζούμε καλύτερα. Είχαμε λιγότερο πράσινο από πολλές πόλεις της χώρας. Και είναι μια πρόταση που έχει σταλλεί και στον Δήμο και στην Περιφέρεια. Είναι μια εξειδίκευση της πρότασης που είχαμε κάνει πέρυσι ώστε να μπορέσει να χρηματοδοτηθεί και να την διεκδικήσει ο Δήμος. Εκείνο που βλέπουμε είναι ότι στο κέντρο της Πάτρας υπάρχει ο μεγαλύτερος συντελεστής δόμησης, άρα περισσότερο τσιμέντο. Είναι πιλοτική η πρώτη παρέμβαση και στη συνέχεια θα επεκταθούμε και σε άλλες περιοχές. Θεωρούμε ότι η παρέμβαση που προτείνουμε θα έχει μεγαλύτερο αποτέλεσμα, διότι άλλο είναι ένα δέντρο σε μια πυκνοκατοικημένη περιοχή και άλλο σε μια αραιοκατοικημένη». Η παρέμβαση γίνεται πάντως σε μια καίρια χρονική στιγμή, την ώρα που έχει φουντώσει ο διάλογος για το ενεργειακό και με ποιο τρόπο οι πόλεις θα καταφέρουν να γίνουν αφενός πιο ανθρώπινες αφετέρου ενεργειακά λιγότερο κοστοβόρες. Το καλοκαίρι θα μειωθεί το μικροκλίμα κατά τρεις βαθμούς τουλάχιστον, κάτι που θα συμβάλει στην εξοικονόμηση. Το κόστος της πρότασης μπορεί να εκταμιευθεί από το νέο ΠΕΠ αλλά και το Ταμείο Ανάπτυξης.
Λύσεις σε πολλά ανοιχτά προβλήματα της πόλης με ελάχιστο κόστος
Οι πιθανές κατηγορίες παρεμβάσεων είναι τρεις, αφορούν αποκλειστικά δημόσιους χώρους και έχουν χαμηλό κόστος υποδομών, ενώ μπορούν να πραγματοποιηθούν ανεξάρτητα. Αυτές είναι: A. ΟΔΙΚΕΣ ΑΡΤΗΡΙΕΣ Αυτή η παρέμβαση απαιτεί δρόμους διπλής κατεύθυνσης και μπορεί να έχει την ισχυρότερη επίδραση στο αστικό μικροκλίμα, αφού οι φυτεύσεις θα σκιάσουν πέρα από κτίρια, και την άσφαλτο μειώνοντας δραστικά την αποθήκευση θερμότητας λόγω θερμικής μάζας. Οι απαιτούμενες υποδομές είναι εκσκαφές παρτεριών (μέγιστης διατομής 2μ. και αναλόγως του πλάτους της οδού) και υδραυλικές εγκαταστάσεις οι οποίες μπορούν να συνδυαστούν με έξυπνο σύστημα άρδευσης που θα προβλέπει την ζήτησηνερού ανάλογα με την ποσότητα βροχής. Οι φυτεύσεις αφορούν πολύ μεγάλα αστικά είδη με ελάχιστη απόσταση 7 μέτρων ανά δέντρο. Η παρούσα μελέτη περιορίζεται στο να προτείνει δρόμους διπλής κατεύθυνσης αφού η εφαρμογή της δεν επηρεάζει την κυκλοφορία των οχημάτων και τις θέσεις στάθμευσης. Μεταγενέστερα, η παρέμβαση μπορεί να επεκταθεί και σε μονόδρομους, αφού προηγηθούν όμως οι κατάλληλες κυκλοφοριακές μελέτες. Β ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΙ Η παρέμβαση αυτή είναι παρόμοια με την προηγούμενη, αναφέρεται όμως χωρίς να είναι περιοριστικό, στις πεζοδρομήσεις που έχουν προβλεφθεί για τους δρόμους της Κάτω Πόλης. Η διαφορά εδώ είναι πως ο σχεδιασμός μπορεί δυνητικά να προβλέψει και στοιχεία αστικού εξοπλισμού όπως παρτέρια -παγκάκια, αστικό φωτισμό κ.α.. Οι δενδροστοιχίες θα πρέπει να τοποθετηθούν ανάλογα με την εκάστοτε περίπτωση και τον προσανατολισμό του δρόμου, έτσι ώστε να μεγιστοποιηθεί η σκίαση στα προσκείμενα κτίρια. Γ. ΣΧΟΛΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΠΕΔΑ ΔΗΜΟΥ Τα προαύλια των σχολικών μονάδων εντός του αστικού ιστού αποτελούν σημαντική ευκαιρία νέων φυτεύσεων αφού στην πλειοψηφία τους έχουν από λίγα έως καθόλου δέντρα. Επομένως μπορούν να δημιουργηθούν αρκετοί νέοι πυκνοί πνεύμονες πρασίνου που θα ωφελήσουν πέρα από μαθητές και πεζούς και την ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων. Στην ίδια παρέμβαση μπορούν να ενταχθούν και οι 2 σιδηροδρομικοί σταθμοί του κέντρου αλλά και ανεκμετάλλευτα οικόπεδα του Δήμου, χώροι οι οποίοι με πολύ χαμηλό κόστος ανάπλασης μπορούν να μετατραπούν σε χώρους πυκνού πρασίνου. Δ. ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΑ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΩΝ ΤΕΤΡΑΓΩΝΩΝ Η τελευταία τυπολογία παρέμβασης λειτουργεί ως συμπληρωματική της Α στις περιπτώσεις όπου αυτή έπειτα από την κατάλληλη αρχιτεκτονική και κυκλοφοριακή μελέτη κριθεί αδύνατο να εφαρμοστεί. Σε αυτές τις περιπτώσεις, όπου η διατομή της οδού σε συνδυασμό με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αντίστοιχης γειτονιάς, δεν επιτρέπουν την δημιουργία νησίδας, προτείνεται η φύτευση συστοιχίας δέντρων στις πρασιές κατά μήκος της οδού εφ’ όσον αυτές υπερβαίνουν τα 4 μέτρα σε πλάτος. Αυτή η παρέμβαση έχει πολύ μικρό κόστος εφαρμογής και λειτουργεί διαζευκτικά με την Α, επομένως, δεν επηρεάζει τον προϋπολογισμό προς το δυσμενέστερο. Σημεία παρεμβάσεων Η επιλογή της περιοχής παρέμβασης έγινε με το σκεπτικό να υπάρχει το μέγιστο δυνατόόφελος με τον οικονομικότερο τρόπο. Επομένως, επιλέχθηκαν οι τομείς Ι και ΙΙ του πολεοδομικού κέντρου οι οποίοι έχουν τον μέγιστο Σ.Δ.=2.4 και είναι οι πιο πυκνοδομημένοι. Κατά συνέπεια οι δενδροφυτεύσεις θα έχουν και το μέγιστο αντίκτυπο στο αστικό μικροκλίμα. Το παραλιακό μέτωπο της πόλης λόγω των εν εξελίξει διαδικασιών ανάπλασης αλλά και της ιδιαίτερης βαρύτητας που φέρει σαν ξεχωριστό έργο τίθεται εκτός της περιοχής. Παρ’ όλα αυτά η παρούσα πρόταση είναι πιλοτική και σκοπός της είναι οι παρεμβάσεις να επεκταθούν στρατηγικά και σε άλλες περιοχές της πόλης σε δεύτερο χρόνο. Αυτές μπορεί να είναι ενδεικτικά τα Ζαρουχλέικα, τα προσφυγικά ή η Αγυιάκ.α.. Περιβαλλοντικά οφέλη Η παρούσα παρέμβαση προτείνεται με πιλοτικό σκοπό έτσι ώστε να τεθούν τα θεμέλια για την επέκταση των τυπολογιών φυτεύσεων και σε άλλα σημεία της Πάτρας με μακροπρόθεσμο στόχο την προσέγγιση του 30% ποσοστού φυτοκάλυψης εντός αστικού ιστού. Στην παρούσα περίπτωση το σύνολο των δέντρων που προτείνεται να φυτευθούν ανέρχεται σε 3.672 (περίπου όσα και τα δέντρα στο δασύλλιο) με μέσο εμβαδόν 12.5τ.μ./δέντρο, το οποίο μεταφράζεται σε 45.9 στρέμματα πρασίνου και αντιστοιχεί στο 1.40% της περιοχής μελέτης. Επομένως, λαμβάνοντας υπόψιν και 18.67% των υφιστάμενων φυτεύσεων το νέο ποσοστό φυτοκάλυψης του αστικού ιστού θα ανέλθει σε 20.07%. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι για κάθε δέντρο έχει ληφθεί υπόψιν ένα μεσοπρόθεσμο μέγεθος με ακτίνα 2μ. η οποία σε ορίζοντα δεκαετίας μπορεί να ανέλθει σε έως και 3μ. πολλαπλασιάζοντας αντίστοιχα και τα ποσοστά φυτοκάλυψης. Μετά την πιλοτική εφαρμογή της παρέμβασης στα σημεία που προτείνονται, παρόμοιες αναπλάσεις μπορούν να προβλεφθούν και σε άλλους δρόμους της πόλης με τις κατάλληλες κυκλοφοριακές μελέτες, σε επεκτάσεις του δικτύου πεζοδρόμων, αλλά και σε δημόσιους χώρους όπως το παραλιακό μέτωπο. Με την μέθοδο της αναγωγής μπορεί να υπολογιστεί το δυνητικό κόστος της ανάπλασης που θα χρειαστεί για το υπολειπόμενο 9.93% έως το ζητούμενο 30%, το οποίο θα ανέλθει σε ένα ποσό της τάξεως των 30 εκ. ευρώ και θα περιλαμβάνει περί τα 24.000 νέα δέντρα. Με αυτόν τον τρόπο η Πάτρα θα γίνει πρωτοπόρος πόλη όσον αφορά το αστικό πράσινο, αφού είναι πολύ λίγα τα παραδείγματα πόλεων που έχουν πετύχει αυτά τα ποσοστά φυτεύσεων. Κατά συνέπεια θα δοθεί λύση σε πολλά προβλήματα ταυτοχρόνως με ελάχιστο κόστος.
#pgnews
#ΔΥΤΙΚΗΕΛΛΑΔΑ
