«Έφυγε» ο «Βασιλιάς» Πελέ. Στα 82 του χρόνια (γεννημένος 23/10/1940), αφού πάλεψε για περισσότερο από ένα χρόνο με τον καρκίνο του παχέoς εντέρου.
Ζώντας μία ζωή σαν να ήταν χίλιες. Φτάνοντας στο στόμα ως όνομα και στα μάτια ως εικόνα, σε κάθε ποδοσφαιρική-και όχι μόνο- γειτονιά του πλανήτη. Ξεκινώντας την βασιλεία του, αρχίζοντας να συστήνεται -για τα καλά- αλλά και να κατακτά τον κόσμο, από τα γήπεδα της Σουηδίας, όταν σε ηλικία 17 ετών και εννέα μηνών κατέκτησε το πρώτο-από τα τρία συνολικά που πήρε- Μουντιάλ. Πόσοι στ΄αλήθεια άνθρωποι έχουν το προνόμιο τέτοιας μεγάλης διάρκειας στη δημοφιλία σε δισεκατομμύρια ανρθώπους στον κόσμο, μέσα σε διαφορετικές ηλικίες και γενιές;\
Ο Πελέ «έφυγε», έχοντας… πέσει και σηκωθεί όρθιος σε μάχες δυσκολότερες από εκείνες που κέρδισε μέσα στα γήπεδα γράφοντας Ιστορία, μάχες ζωής, κουνώντας δυνατά το χέρι του στον άερα, όπως συνήθιζε να κάνει. όλες τις προηγούμενες φορές, αλλά όχι αυτή.
Πριν δημιουργηθεί ο θρύλος, ο Πελέ γεννήθηκε ως Έντσον Αράντες ντο Νασιμέντο(Edson Arantes do Nascimento). Ο θρύλος, το «μαύρο μαργαριτάρι» (Perola negra) του παγκοσμίου ποδοσφαίρου, γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 1940, στην πόλη Τρες Κορασόες (σ.σ: στα ελληνικά σημαίνει τρεις καρδιές) της πολιτείας Μίνας Ζεράις της Βραζιλίας. Ήταν το πρώτο παιδί από τα τρία της οικογένειας και βαφτίστηκε Έντισον προς τιμή του εφευρέτη Τόμας Έντισον (πήγε στη γενέθλια πόλη του λίγο καιρό πριν από τη γέννηση του Πελέ) και στη συνέχεια αφαιρέθηκε το «ι» από το όνομα.
Τα τελευταία χρόνια αντιμετώπισε προβλήματα υγείας. Έδινε μάχες, ενώ μπήκε -ξανά- στο νοσοκομείο στις 29 Νοεμβρίου, με λοίμωξη του αναπνευστικού, αλλά και για να επανεξετάσουν οι γιατροί την αγωγή του για την αντιμετώπιση του καρκίνου παχέος εντέρου, και έχοντας ολοκληρώσει στα τέλη Απριλίου τον τελευταίο γύρο θεραπείας. Ο Πελέ, υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση όγκου τον Σεπτέμβριο του 2021.
Ετσι κι αλλιώς, οι δημόσιες εμφανίσεις του είχαν ήδη μειωθεί πριν από την πανδημία της Covid-19 και έκτοτε έχει κάνει λίγες εξόδους από το σπίτι του κοντά στο Σάντος.
Ο Πελέ, ένας από τους 20 πιο σημαντικούς ανθρώπους του 20ου αιώνα σύμφωνα με το περιοδικό Time, ο μόνος παίκτης που έχει κατακτήσει τρία Παγκόσμια Κύπελλα, υπέφερε από προβλήματα στο ισχίο εδώ και χρόνια και δεν μπορούσε να περπατήσει χωρίς βοήθεια, έχοντας μάλιστα διαψέυσει μέσω αυτών τον γιο του, Εντίνιο, που είχε πει ότι ο πατέρας του βρισκόταν σε κατάθλιψη.
ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ
Τα παιδικά χρόνια ήταν φτωχικά. Αναγκαζόταν να παίζει μπάλα γεμίζοντας τις κάλτσες του με χαρτιά, αφού η οικογένειά του δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να του αγοράσει παπούτσια.
Ο πατέρας του Ζοάο Ράμος ντο Νασιμέντο, ελπιδοφόρος διεθνής ποδοσφαιριστής αγωνιζόμενος ως κεντρικός επιθετικός, που ένας σοβαρός τραυματισμός στα 25 του τον υποχρέωσε να σταματήσει, ήθελε ο γιος του να ακολουθήσει τον δρόμο του, σε αντίθεση με την μητέρα του Δόνα Σελέστε. Θέλοντας να βοηθηθεί οικονομικά και να μπορέσει να αγοράσει δική του μπάλα δούλευε σε καταστήματα τσαγιού ως υπάλληλος και γυάλιζε παπούτσια έξω από τους κινηματογράφους.
Ο Πελέ σχολείο κατάφερε να πάει μόνο μέχρι την τέταρτη τάξη της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ο δρόμος που θα έπρεπε να περπατήσει ήταν διαφορετικός.
«Έζησα μια ευτυχισμένη παιδική ηλικία. Ο μπαμπάς μου, μού έλεγε ότι για να είσαι ποδοσφαιριστής χρειάζεσαι συκώτι. Είναι ένα θεμελιώδες όργανο του ανθρώπου, αν δεν λειτουργεί καλά τότε δεν είσαι καλά. Είναι σαν την καρδιά. Ο μπαμπάς μου ήταν ποδοσφαιριστής, ήταν Νο 9, είχε σημειώσει πολλά γκολ με κεφαλιές. Το μόνο πράγμα που ήθελα, να μου δώσει ο Θεός ήταν να παίξω όπως και ο πατέρας μου. Μία από τις καλύτερες συμβουλές του: «Μην νομίζεις ότι είσαι καλύτερος ή πιο σημαντικός από τους άλλους, είσαι ίδιος, οπότε να τους σέβεσαι όλους», είπε ο διάσημος Βραζιλιάνος, μιλώντας στην εκπομπή της ιταλικής τηλεόρασης «Che Tempo che fa» (Πως είναι ο καιρός).
ΟΤΑΝ ΕΓΙΝΕ…ΠΕΛΕ ΚΑΙ «ΒΑΣΙΛΙΑΣ»
Κι αν το όνομα Πελέ είναι γνωστό σε όλο τον κόσμο, εκείνος είχε δηλώσει πως δεν γνωρίζει πως προέκυψε το προσωνύμιο και επίσης ότι δεν του άρεσε, σημειώνοντας ότι δεν υποδηλώνει κάτι στην πορτογαλική γλώσσα («Το όνομά μου είναι Εντσον, μετά άρχισαν να με αποκαλούν Πελέ. Δεν μου άρεσε. Θαύμαζα τον Τόμας Εντισον, είναι σημαντικός! »). Όταν πολύ αργότερα ένας θεολόγος του είπε ότι η λέξη αυτή υπάρχει στην Βίβλο και στα εβραϊκά σημαίνει θαύμα, άλλαξε την άποψή του.
Του το «κόλλησε» ένας συμμαθητής του στο σχολείο. Μέχρι σήμερα υπάρχουν δύο εκδοχές για το πώς προέυψε. Η πρώτη αναφέρει πως μία ημέρα που έπαιζε ποδόσφαιρο, στα χωράφια του Τρες Κορασόες με τους φίλους του, με μία αυτοσχέδια μπάλα φτιαγμένη με πανιά και χαρτιά κάποια στιγμή βρήκε πεταμένη, κοντά σε σταθμό του τρένου μία παλιά, ξεφούσκωτη, χαλασμένη, αλλά δερμάτινη μπάλα. Έτσι και το pele που σημαίνει δέρμα σε πολλές λατινογενείς γλώσσες. Η έτερη εκδοχή, είναι πως το όνομα προήλθε όταν ο ίδιος φώναζε λανθασμένα τον αγαπημένο παίκτη του «Μπιλέ», τερματοφύλακα της Βάσκο ντα Γκάμα.
Όσο για το «βασιλιάς», είναι ένας τίτλος που του δόθηκε από τον θεατρικό συγγραφέα Νέλσον Ροντρίγκες όταν ήταν μόλις 17 ετών.
Ο ΠΕΛΕ ΚΑΙ ΟΙ…ΑΛΛΟΙ
Ο Πέλε στο πέρασμα των χρόνων τέθηκε σε σύγκριση με τους άλλους μεγάλους στην Ιστορία του ποδοσφαίρου, Ντι Στέφανο, Κρόιφ, Μαραντόνα και τους… νεότερους Μέσι και Κριστιάνο Ρονάλντο. Σίγουρα αυτή η σύγκριση μεταξύ τους δεν είναι μόνο άδικη, αλλά και αδύνατη, όπως υπογράμμισε πρόσφατα η ισπανική εφημερίδα Marca: διαφορετικά χρόνια, γήπεδα, διαιτησία, μπάλες, φυσική ικανότητα. Άλλωστε το ποδόσφαιρο είναι διαφορετικό, και τίποτα δεν είναι το ίδιο, σε οποιοδήποτε είδος ζωής, όπως πριν από 50 χρόνια.
Πάντως σίγουρα λίγοι είναι εκείνοι που αμφισβητούν την ιστορική αξιοπιστία του Σέζαρ Λουίς Μενότι, παγκόσμιου πρωταθλητή το 1978 με την Αργεντινή, που υποστήριξε, παρά το γεγονός ότι στην… συζήτηση «συμμετείχαν» τρεις Αργεντινοί: «Αυτός, για εμένα, ήταν ο καλύτερος στην Ιστορία. Ο Πελέ είχε τα πάντα, δεν του έλειπε τίποτα: μια προνομιακή σωματική διάπλαση, ένας παίκτης που κέρδιζε τις μονομαχίες, ηγέτης σαν τους θεούς… Ήταν ο μεγαλύτερος, ο καλύτερος όλων των εποχών».
Εκείνος έχει πει: «Ο κόσμος με ρωτάει πότε θα γεννηθεί ο νέος Πελέ. Ποτέ! Οι γονείς μου έκλεισαν το εργοστάσιο παραγωγής. Όταν ο Μέσι βάλει 1.283 γκολ σαν εμένα και πάρει τρία Μουντιάλ, το βλέπουμε», τόνιζε συχνά.
«Στις 19 Νοεμβρίου 1969 σημείωσα το 1000ο γκολ μου στο Μαρακανά, έχω ακόμα την μπάλα. Εζησα μερικές σημαντικές στιγμές με όλους», ανέφερε.
Η ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΚΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Κι αν το βασικό επιχείρημα όσων αμφιβάλουν για την πρωτοκαθεδρία του είναι ότι δεν έπαιξε ποτέ σε ευρωπαϊκή ομάδα, όπου ο συντελεστής δυσκολίας είναι υψηλότερος σε σχέση με το βραζιλιάνικο πρωτάθλημα, η απάντηση έρχεται από την ίδια την Ιστορία. Παρά τις πιέσεις που ασκούσαν οι μεγάλοι σύλλογοι της Ευρώπης για να τον αποκτήσουν, ο Πελέ παρέμεινε στη Σάντος 19 χρόνια λόγω της μεγάλης του αγάπης για την ομάδα, αλλά και λόγω της απαγόρευσης που ασκούσε η κυβέρνηση της χώρας, μιας και ο πρόεδρός της Ζάνιο Κουάδρος το 1961 τον κήρυξε «εθνικό θησαυρό», για να τον εμποδίσει να φύγει.
Η ΠΟΡΕΙΑ, ΤΟ ΣΤΥΛ ΚΑΙ ΤΑ ΡΕΚΟΡ ΤΟΥ
Αγωνίστηκε ως δεύτερος επιθετικός. Η τεχνική κατάρτιση και η αθλητικότητά του επαινέθηκαν παγκοσμίως, και κατά τη διάρκεια της καριέρας του ήταν γνωστός για την άριστη ντρίμπλα και πάσα του, την εξαιρετική του ικανότητα στο ψηλό παιχνίδι, την δημιουργικότητά του, αλλά και την μεγάλη του έφεση στο σκοράρισμα.
Έπαιξε για 19 χρόνια στη Σάντος (1956-1974) με τον εντυπωσιακό απολογισμό των 658 τερμάτων σε 639 αναμετρήσεις! Στην συνέχεια πήγε στις ΗΠΑ για να παίξει επί τρία χρόνια στον Κόσμο της Νέας Υόρκης (37 γκολ σε 64 συμμετοχές), του οποίου ανακηρύχθηκε επίτιμος πρόεδρος το 2010.
Ο Πελέ τελείωσε την πολυετή καριέρα του με τον Κόσμο της Νέας Υόρκης.
Επίσημα, ο «Βασιλιάς του Ποδοσφαίρου» πέτυχε 753 γκολ σε 813 παιχνίδια. Από αυτά, τα 77 (σε 91 αγώνες) με την εθνική Βραζιλίας, αριθμός που τον κρατάει ακόμα στην κορυφή των σκόρερ της selesao, πλέον όμως από το Μουντιάλ του Κατάρ, μαζί με τον Νεϊμάρ. Εκείνος και όχι μόνο, συνηθίζει να αναφέρει τον αριθμό 1283 μιλώντας για τα γκολ, υπολογίζοντας εκείνα σε ανεπίσημα παιχνίδια (1281 σε 1363 παιχνίδια σύμφωνα με την FIFA).
Μεταξύ άλλων, κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ επίτευξης χατ-τρικ (92!!!), έχει θέση στο βιβλίο «Guinness World Records» για τα ρεκόρ-γκολ και το ρεκόρ για τον μικρότερο σε ηλικία ποδοσφαιριστή που έπαιξε σε τελικό Μουντιάλ και κατέκτησε το τρόπαιο, καθώς το 1958 στον αγώνα με την Σουηδία, ήταν 17 ετών και 249 ημερών!
Κατέκτησε τρία Μουντιάλ (1958, 1962, 1970) με την εθνική ομάδα της Βραζιλίας, με πρώτο, εκείνο στην Σουηδία, σε ηλικία 17 ετών και 9 μηνών.
«Το Παγκόσμιο Κύπελλο στη Σουηδία το ’58; Δεν φαντάστηκα να κληθώ σε εκείνη την ηλικία. Υπήρχαν πολλοί άνθρωποι διαφορετικοί από τους Βραζιλιάνους (σ.σ: η πρώτη φορά που ο Πέλε έφυγε από τη Βραζιλία), όταν φτάσαμε στο αεροδρόμιο, δεν υπήρχαν μαύροι. Δεν μπορώ να ξεχάσω το γκολ στον τελικό. Και σήμερα σκέφτομαι πόσο καλός ήταν ο Θεός προς εμένα», έχει πει.
Ο Πελέ, θεωρείται ως ο καλύτερος ποδοσφαιριστής του 20ού αιώνα από την FIFA και την Διεθνή Ομοσπονδία Ιστορίας και Στατιστικής Ποδοσφαίρου (IFFHS). Κατά την διάρκεια της καριέρας του, ήταν για μεγάλη περίοδο ο καλύτερα αμειβόμενος αθλητής στον κόσμο. Κατέχει τους τίτλους «Ποδοσφαιριστής του Αιώνα» από τη FIFA, «Αθλητής του Αιώνα» από την Ολυμπιακή Επιτροπή και είναι μέλος του ποδοσφαιρικού Hall of Fame. To 1999 εξελέγη Ποδοσφαιριστής του Aιώνα μετά από ψηφοφορία των νικητών (1956-1999) της Χρυσής Μπάλας του περιοδικού France Football. Το 2000, σε παγκόσμια δημοσκόπηση της FIFA στο Διαδίκτυο με το ερώτημα ποιος είναι καλύτερος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών, ήρθε δεύτερος με 18%, πρώτος με 53,60% ήρθε ο Μαραντόνα, ενώ αντίθετα, στην ψηφοφορία της FIFA «Football family» και των αναγνωστών του περιοδικού FIFA Magazine ο Πελέ ήρθε πρώτος με 72% των ψήφων. Στην ψηφοφορία των ειδικών αθλητικογράφων, ο Πελέ ήρθε πρώτος με 1.705 βαθμούς και δεύτερος ήρθε ο Γιόχαν Κρόιφ με 1.303. Σε ψηφοφορία στην Βραζιλία για τον καλύτερο ποδοσφαιριστή του αιώνα ήρθε πρώτος, με δεύτερο τον Γκαρίντσα.
«ΑΝΕΚΔΟΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ»
Πολλές είναι οι ιστορίες που περιβάλουν -και δημιούργησαν- τον θρύλο του Πελέ. Ο Γκιγιέρμο Βελάσκες, ο πρώην διαιτητής, πρωταγωνίστησε σε μία από αυτές. Ήταν 18 Ιουνίου 1968, στην Μπογκοτά, σε μια φιλική συνάντηση μεταξύ Σάντος και της εθνικής Κολομβίας, που προετοιμαζόταν να συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικού. Μετά 42 λεπτά στο παιχνίδι, ο Πελέ έκανε φάουλ σε ένα αντίπαλό του και είδε την κόκκινη κάρτα.
Οι διαμαρτυρίες των παικτών της Σάντος ένωσαν τους χιλιάδες οπαδούς που βρίσκονταν στις κερκίδες του Estadio El Campin, απαιτώντας την επιστροφή του στο γήπεδο. Οι αντιδράσεις ανάγκασαν την κολομβιανή ομοσπονδία να αντικαταστήσει τον Γκιγιέρμο Βελάσκες στο ημίχρονο και να επιτρέψει την επιστροφή του Πελέ για να αγωνιστεί στην επανάληψη.
Έναν χρόνο αργότερα, στις 19 Νοεμβρίου 1969, στο στάδιο Maracana, ο Πελέ έγραψε Ιστορία σημειώνοντας το 1000ο γκολ του (σε επίσημα και ανεπίσημα παιχνίδια), νικώντας από το σημείο του πέναλτι τον Αργεντινό τερματοφύλακα Εντγκάρντο Αντράντι, κάνοντας το 2-1 τον αγώνα Σάντος-Βάσκο ντα Γκάμα. Ο αγώνας διακόπηκε, καθώς πλήθος δημοσιογράφων και οπαδών εισήλθε στον αγωνιστικό χώρο προκειμένου να τον αποθεώσουν.
ΟΙ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΕΣ ΚΑΙ «Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΘΡΥΛΟΥ»
Χιλιάδες προσωπικά αντικείμενα του Πελέ, έχουν δημοπρατηθεί και μεταξύ αυτών, τα τρία μετάλλια του παγκοσμίου κυπέλλου, προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για φιλανθρωπικούς σκοπούς αλλά και την ενίσχυση της πρώην ομάδας του, Σάντος.
Στο «Tribeca Film festival», στην Νέα Υόρκη, παρουσιάστηκε η ταινία για την παιδική του ηλικία, με τίτλο «Η γέννηση ενός Θρύλου». Η ταινία σκηνοθετήθηκε από τους αδελφούς Τζεφ και Μάικλ Ζίμπαλιστ, συγγραφείς των ντοκιμαντέρ «Favela Rising» και «The two Escobars». Στην ταινία πρωταγωνιστούν μερικοί διάσημοι Βραζιλιάνοι ηθοποιοί, όπως οι Ροντρίγκο Σαντόρο, Μίλτον Γκονσάλβες και ο 18χρονος ποδοσφαιριστής Κέβιν ντε Πάουλα, στο ντεμπούτο του στις οθόνες, ο οποίος υποδύεται τον Πελέ.
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΓΑΜΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ ΤΟΥ
Ο Πελέ, παντρεύτηκε την Ροσιμέρι Τσίμπι, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά (Εντίνιο, Τζένιφερ, Κέλι), καθώς και με την τραγουδίστρια Ασίρια Νασιμέντο, μητέρα των διδύμων Ζόσουα και Σελέστε, ενώ είχε επίσης μια κόρη από την πρώην οικονόμο του Ανίζια Μασάντο, τη Σάντρα Αράντες, η οποία πέθανε το 2006. Λίγο πριν συμπληρώσει 76 χρόνια ζωής νυμφεύθηκε στην Γκαραούχα, στην ακτή του Σάο Πάολο, την 50χρονη επιχειρηματία ιαπωνικής καταγωγής Μάρσια Σιμπέλε Αόκι, με την οποία διατηρούσε σχέση από το 2010 και είχε γνωρίσει στο ασανσέρ πολυκατοικίας του Σάο Πάολο, όπου και ζούσαν.
Ο ΠΕΛΕ ΣΕ… ΑΡΙΘΜΟΥΣ:
ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
ΜΕ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ 722 ΑΓΩΝΕΣ 676 ΓΚΟΛ 27 ΤΙΤΛΟΙ
Πρωτάθλημα Paulista 407 465 10 (Σάντος)
Τουρνουά Ρίο-Σάο Πάολο 53 48 4 (Σάντος)
Πρωτάθλημα Βραζιλίας 172 102 6 (Σάντος)
Copa Libertadores 15 14 2 (Σάντος)
Copa Intercontinental 3 7 2 (Σάντος)
Recopa Sudamericana 2 1 1 (Σάντος)
Recopa International 1 0 1 (Σάντος)
Supercopa Sudamericana 5 2
NASL* 64 37 1 (Κόσμος Νέας Υόρκης)
ME THN ΕΘΝΙΚΗ ΒΡΑΖΙΛΙΑΣ 91 ΑΓΩΝΕΣ 77 ΓΚΟΛ 3 ΤΙΤΛΟΙ
Μουντιάλ (πορκριματικά) 6 6 –
Μουντιάλ 14 12 3
Copa America 6 8 0
Άλλοι αγώνες 65 51 –
ΑΤΟΜΙΚΟΙ ΤΙΤΛΟΙ
Πρώτος σκόρερ Paulista τελική φάση 3
Πρώτος σκόρερ Paulista 7
Πρώτος σκόρερ Κυπέλλου Βραζιλίας 3
Ιδανική ενδεκάδα NASL 2
MVP NASL 1
* Από το 1961 έως το 1968 το πρωτάθλημα Βραζιλία έφερε τις ονομασίες Taca Brasil (31 αγώνες-31 γκολ-5 τίτλοι) και Torneio Roberto Gomes Pedrosa (57-37-1)
** North American Soccer League
***Οι αριθμοί προέρχονται από την ισπανική εφημερίδα Μarca
