Γράφει ο Κώστας Λογαράς
Την ίδια αδιόρατη απειλή που φοβόμασταν μικροί όταν έσβηνε το φως και στην κάμαρα έπεφτε πυκνό σκοτάδι, την ίδια ακριβώς ανησυχία αισθάνομαι και τώρα να με κατατρύχει.
Ακόμα και στο φως της μέρας. Μπορεί η Επιστήμη να κατάφερε σε σύντομο χρονικό διάστημα να αποδυναμώσει την απειλή του Covid, όμως οι τραυματικές επιπτώσεις του ιού στην μετά covid εποχή μένουν ανεπούλωτες.
Τα ψυχολογικά προβλήματα, η γενικευμένη επιθετικότητα και βία, συμμορίες δεκαπεντάχρονων αγοριών και κοριτσιών που παλουκώνουν για διασκέδαση συνομηλίκους τους, βιασμοί και γυναικοκτονίες είναι φαινόμενα του καιρού μας που απειλούν θεμελιώδεις δομές της κοινωνίας.
Οι κραυγαλέα δυσάρεστες ανατροπές ήρθαν από ανθρώπους του καλλιτεχνικού κόσμου – σπουδαίοι καλλιτέχνες στη σκηνή κι ανθρωπάκια στην πραγματική ζωή.
Η πιο μεγάλη απογοήτευση όμως προήλθε από έναν ιερέα που πολλοί από μας είχαμε θαυμάσει το κοινωνικό του έργο. Σε πιστούς και άπιστους προκάλεσε την πιο μεγάλη απογοήτευση (κι ωστόσο περιμένω με μέγιστο ενδιαφέρον την απόφαση της Δικαιοσύνης).
Στο διεθνή χώρο, ο αναθεωρητισμός της ρώσικης αρκούδας (παρόλο που αποδεικνύεται ξεδοντιασμένη) απείλησε την ευρωπαϊκή ενότητα και ναρκοθέτησε την παγκόσμια σταθερότητα. Οι απάνθρωπες επιθέσεις στον Ουκρανικό λαό αναμόχλευσαν μνήμες του Δεύτερου Πολέμου και εγκλήματα του ναζισμού –αλλά τι λαός οι Ουκρανοί! και τι ψυχή! ο αγώνας τους ξανάβαλε στη γλώσσα μας «αναβαπτισμένη» την έννοια τής πατρίδας.
Και κοντά σ’ αυτά, οι πολεμοχαρείς ιαχές της Γείτονος για «νυχτερινές επιδρομές» εξακολουθούν να ακούγονται βροντερά έξω από την πόρτα μας. (Απαριθμώντας τις απειλές και το ζόφο, ας μη λησμονήσω να κάνω λόγο για την ήδη επελαύνουσα κλιματική αλλαγή και για την άνευ όρων επιτήρηση των πολιτών, την οικειοθελή εκχώρηση του ιδιωτικού βίου στην ηλεκτρονική παρακολούθηση. Κι όλα αυτά, με ανίσχυρη εκπαίδευση, με σαθρούς θεσμούς, με διαφθορά).
Ο τρόπος της ζωής μας έχει ανατραπεί και η μεγαλύτερη ανέλιξη που θα έπρεπε να είχε συμβεί, η εσωτερική, αργεί να φανεί. Πώς όμως να φανεί φως στον ορίζοντα με απαξιωμένες τις πνευματικές αξίες, τη συλλογική ζωή, τον αλτρουισμό, την ανιδιοτελή συμπεριφορά, την αρετή της ευθύτητας λόγου; Χωρίς αυτά, ουσιαστικές αλλαγές δεν γίνονται. Αντιθέτως, βλέπω να επιστρέφουν τα σημάδια έκπτωσης τής εποχής προ κρίσης: τηλεοπτικές περσόνες ξεχασμένες στην περίοδο εκείνη, τρόποι και συνήθειες επανέρχονται θριαμβευτικά προωθώντας και πάλι το δήθεν, την επιφάνεια, το άνευ ουσίας.
Σαν να μην περάσαμε μια 10ετή οδυνηρή δοκιμασία. Σαν να μη διδαχτήκαμε –ή μήπως όντως δεν διδαχτήκαμε;- τίποτα. Γιατί δεν βλέπω μιαν ανατροπή, έναν αναστοχασμό, μια διάθεση για συνείδηση, για δημιουργία ισχυρών αναχωμάτων ώστε να μην πισωγυρίσουμε αλλά να πάμε πιο μπροστά. Και φοβάμαι ότι ξαναπιάνουμε και πάλι το νήμα απ’ την αρχή.
Θα προσαρμοστούμε άραγε σ’ έναν κόσμο άκρατου εγωτισμού και ατομισμού; Διεκδικώντας εναγώνια μια αμφισβητούμενη ευδαιμονία; -δεν μιλώ για ευτυχία καν! Έτσι φαίνεται, ότι θα ενδώσει ο κόσμος μας.
Γιατί κοντά στα άλλα, με κατατρύχει ένας ακόμα φόβος. Ο κίνδυνος της γλωσσικής συρρίκνωσης, δηλαδή να αντικατασταθεί εν πολλοίς η γραπτή γλώσσα από την εικόνα. Ο θάνατος του βιβλίου, η εξαφάνιση της ανάγνωσης όπως την ξέρουμε ίσαμε τώρα. Η απεμπόληση της αναλυτικής σκέψης και του λόγου. Η αδυναμία κατανόησης του γραπτού λόγου από τα νέα παιδιά είναι έντονη. Και η ευθύνη δεν οφείλεται σ’ αυτά. Τα τεχνολογικά μέσα τού σύγχρονου πολιτισμού (εικόνα, κινητό, ο διαδικτυακός πολιτισμός) ωθούν μοιραία, φοβάμαι, σε δρόμους αναπότρεπτους. Σε αλλαγές δομικές των κοινωνιών και μετασχηματισμού της ανθρώπινης νόησης.
Ακόμα κι αν το ξέρω όμως πως τα πράγματα δεν ισιώνουν εύκολα, πιστεύω ότι πρέπει να προσπαθούμε να διαμορφώσουμε ένα χώρο όπου θα καλλιεργήσουμε την ελπίδα. Θα ήθελα να φτιάξουμε ένα τόπο όπου θα δεχτεί τις επιλογές μας, το δικό μας όραμα. Μαχητικά, ακόμα και αν η διάθεση είναι πεσιμιστική, θέλω να καλλιεργήσουμε την πίστη στο πνευματικά καλύτερο, στην τροφοδότηση ενός εσώτερου κόσμου.
Η εποχή, το ξέρω, δεν αρκείται στο ελάχιστο. Είναι αδηφάγα, άπληστη, εποχή της πληθώρας. Κι όμως, «τόσο η ελπίδα όσο και η απόγνωση είναι φορείς μετάβασης. Και τα δυο αυτά είναι κινητήριες δυνάμεις της ζωής, η δισυπόστατη όψη της ανθρώπινης επανάστασης».
Θα κλείσω με τα λόγια τού Αίμονα προς τον άτεγκτο πατέρα του Κρέοντα που του ζητά να αλλάξει και να γίνει συναινετικός, προσαρμοστικός: «Δες στα ξεροπόταμα που τρέχουν το χειμώνα/, πως όσα δέντρα υποχωρούν, σώζονται τα κλαδιά τους/ ενώ αυτά που αντιστέκονται χάνονται με τις ρίζες../» [… Οράς παρά ρείθροισι χειμάρροις όσα / δένδρων υπείκει, κλώνας ως εκσώζεται/, τα δε αντιτείνοντ’ αυτόπρεμν’ απόλλυται.] ( Σοφοκλής, Αντιγόνη 712-714)
Ποιός είναι ο Κώστας Λογαράς
Ο Κώστας Λογαράς γεννήθηκε στην Πάτρα. Έχει γράψει ποίηση, πεζογραφία, δοκίμιο, θέατρο με πιο πρόσφατο μυθιστόρημά του το «Όταν βγήκε από τη σκιά» (2022). Το μυθιστόρημα Τα πουλιά με το μαύρο κολάρο (2017) τιμήθηκε με το βραβείο The Athens Prize for Literature, ενώ ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Πεζογραφίας του περιοδικού Κλεψύδρα (βραχεία λίστα) και για το Βραβείο Public στην κατηγορία Ελληνικό Μυθιστόρημα (στα δέκα επικρατέστερα). Το μυθιστόρημα Ερημιά στο βλέμμα τους (2008) εντάχθηκε στη βραχεία λίστα του Κρατικού Βραβείου Μυθιστορήματος. Το λιμπρέτο του Σπίτια της μνήμης, σπίτια της σιωπής παρουσιάστηκε σε μουσική-σκηνοθεσία Θάνου Μικρούτσικου (1988). Το θεατρικό του έργο Η τελευταία μάσκα – Fallimento ανεβάστηκε από τον Θόδωρο Τερζόπουλο και τη θεατρική ομάδα Άττις (2006). Συνεργάστηκε ως αρθρογράφος με τις εφημερίδες Τα Νέα, Το Βήμα και Πελοπόννησος, με το περιοδικό Διαβάζω, με το ηλεκτρονικό περιοδικό Ο Αναγνώστης, με το protagon.gr κ.ά. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά
#pgnews
#ΔΥΤΙΚΗΕΛΛΑΔΑ
