To εργαστήριο smartΗEALTH και οι υπηρεσίες που διαθέτει στο πλαίσιο του Ψηφιακού Μετασχηματισμού Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων και φορέων του Δημοσίου αναδείχτηκαν μεταξύ άλλων στη συνεδρία της Τρίτης 12 Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο του 11ου Forum Υγείας. Μια εκδήλωση που έγινε από τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδος. To εργαστήριο smartΗEALTH ως στόχο έχει την δημιουργία υπηρεσίας «μιας στάσης» (one-stop-shop), όπου οι νεοφυείς επιχειρήσεις, οι ΜΜΕ, οι μεσαίες επιχειρήσεις και ο δημόσιος τομέας μπορούν να λάβουν βοήθεια για τη βελτίωση των επιχειρηματικών και παραγωγικών διαδικασιών τους, καθώς και των προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρουν, αξιοποιώντας τεχνολογίες AI, Cybersecurity και High Performance Computing.
Στον χαιρετισμό της η Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Άννα Μαστοράκου τόνισε ότι: «Το ψηφιακό άλμα ουσιαστικά μας έρχεται μετά την πανδημία, η οποία λειτούργησε ως καταλύτης. Σε αυτό το ψηφιακό άλμα έγιναν πραγματικά πάρα πολύ γρήγορες ουσιαστικά εφαρμογές για να μπορούν να εξυπηρετηθούν οι πολίτες κατά τη διάρκεια του. Ήταν ένα πολύ θετικό πρόσημο σε όλη τη διάρκεια, όμως υπήρxε ένα λάθος μήνυμα. Ξαφνικά ανακαλύψαμε ότι πρέπει να κάνουμε αυτή τη μετάβαση με γρήγορο τρόπο. Yπήρξε η ανάλογη χρηματοδότηση για να μας οδηγήσει στη μετάβαση αλλά δυστυχώς δεν υπήρχε σχεδιασμός.
Αυτό ειπώθηκε από επίσημα χείλη και από την εκπρόσωπο του ΕΟΠΥΥ σε άλλη συνεδρία για τον τρόπο εφαρμογής του ψηφιακού μετασχηματισμού. Δεν γίνεται όταν ξαφνικά έρχεται μια εντολή, σύμφωνα με την οποία «μπαίνουμε στην ψηφιακή εποχή», αυτό να γίνεται χωρίς να υπάρχει ο ανάλογος σχεδιασμός. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι όταν δεν υπάρχει σχεδιασμός και υπάρχει το άγχος να απορροφηθούν τα κονδύλια, σίγουρα πρέπει να ακολουθηθούν οι κανόνες που αφορούν την δημόσια υγεία. Το παράδειγμα της άυλης συνταγογράφησης είναι χαρακτηριστικό. Είναι ένα ψηφιακό εργαλείο το οποίο ήρθε να καλύψει το κενό, όμως το μήνυμα που δόθηκε στους πολίτες είναι ότι μπορούμε να κάνουμε τα πάντα. Δημιούργησε μία μαζική συμπεριφορά των πολιτών οι οποίοι απαίτησαν από τους γιατρούς να εξυπηρετούνται από απόσταση και μάλιστα πολλές φορές παίρνοντας από πριν την αγωγή από τα φαρμακεία και απαιτώντας μετά τη συνταγογράφηση των φαρμάκων.
Επίσης λειτούργησε αρνητικά διότι ο κόσμος αποσυντονίστηκε από την αρχή της Δημόσιας Υγείας που είναι ο πυλώνας . Αυτή τη στιγμή υπάρχει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά καθώς πολλοί πολίτες στέλνουν στους γιατρούς φωτογραφίες στο Viber και απαιτούν να εξυπηρετηθούν μέσω Viber. Ή στέλνουν μία φωτογραφία και ζητούν μια δεύτερη γνώμη μέσω Viber, δηλαδή έχει καταργηθεί η επαφή του γιατρού με τον ασθενή και αυτό είναι μέγα λάθος.
Οι αρχές της Δημόσιας Υγείας λοιπόν πρέπει να τηρηθούν στο έπακρον και στο ψηφιακό περιβάλλον δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ποιος είναι «ο καπετάνιος του καραβιού». Διαφορετικά δεν θα έχουμε δημόσια υγεία. Από την άλλη στον ιδιωτικό τομέα απαιτείται η αγορά των αντίστοιχων εφαρμογών και πρέπει να υπάρχει μια επένδυση του ιατρικού προσωπικού . Στο δημόσιο τομέα χρειάζεται μία εναρμόνιση για να μπει κανείς στο ψηφιακό περιβάλλον και να μην δημιουργηθεί μια χαοτική κατάσταση».
Κωνσταντίνος Καραμάνης, Κέντρο Εφαρμογών και Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Υγείας, Ινστιτούτο Πληροφορικής ΙΤΕ
«Έτσι θα αναπτύξουμε το smartΗEALTH στην Υγεία»
Στην τοποθέτησή του ο Κωνσταντίνος Καραμάνης, από το Κέντρο Εφαρμογών και Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Υγείας, αναφέρθηκε στο smartΗEALTH ιδιαίτερα αναλυτικά. Το κέντρο εφαρμογών και υπηρεσιών ηλεκτρονικής υγείας αποτελεί παραγωγική δραστηριότητα του Ινστιτούτου Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Το έργο του επικεντρώνεται στη μεταφορά των αποτελεσμάτων της έρευνας στην παραγωγή, ενώ αναπτύσσει προϊόντα/υπηρεσίες σχετικά με την ηλεκτρονική υγεία, τόσο στην ελληνική όσο και στην διεθνή αγορά. Διαθέτει λογισμικό σε περισσότερες από 60 μονάδες υγείας και το Κέντρο έχει λάβει μεγάλο αριθμό βραβεύσεων σε εθνικούς και διεθνείς διαγωνισμούς καινοτομίας.
Έχει βραβευτεί επίσης για τη δημιουργία του Hellenic Digital Health Cluster. Για τον ψηφιακό μετασχηματισμό ο ίδιος ανέφερε ότι αυτός μπορεί να επιτευχθεί με την χρήση ψηφιακών τεχνολογιών, όπου οι τεχνολογίες είναι το μέσον αλλαγής ή διαφοροποίησης του επιχειρηματικού (λειτουργικού) μοντέλου. Επιπρόσθετα δημιουργείται μια νέα αξία σε έσοδα, γνώση, φήμη, προκαλείται αυξημένο επίπεδο διασύνδεσης με πελάτες, υπαλλήλους, εξωτερικούς συνεργάτες. Κατά τον κ. Καραμάνη, δεν πρέπει να υπάρχει σύγχυση με την έννοια της Ψηφιοποίησης (Digitalisation). Εκείνο πάντως που ξεκαθαρίστηκε είναι ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι προτεραιότητα σε όλους τους κλάδους δραστηριότητας παγκοσμίως. Σημείωσε επίσης ότι η επόμενη δεκαετία θα φέρει μεγάλες και γρήγορες αλλαγές στο σχεδιασμό και τη παροχή των υπηρεσιών της Υγείας.
Οι λόγοι είναι πολλοί, καθώς τα Επιχειρηματικά (Λειτουργικά) Μοντέλα αλλάζουν. Ειδικότερα, από την απλή παροχή υπηρεσιών Υγείας σε ασθενείς (reactive medical care), μετατρέπονται σε μοντέλα που εστιάζουν κατά προτεραιότητα στην πρόληψη (prevention), την διαχείριση χρόνιων παθήσεων (chronic disease management) και -όσο αυτό είναι δυνατό- τη παροχή υπηρεσιών Υγείας. Επίσης παγκόσμια φαινόμενα φέρνουν μεγάλες προκλήσεις, αλλαγές και διαταραχές, ενώ από την άλλη πλευρά προκύπτουν μεγάλες ευκαιρίες για αυτούς που θα αναλάβουν δράση και θα επενδύσουν στο Ψηφιακό Μετασχηματισμό και στη Καινοτομία (Τεχνολογική και μη-τεχνολογική).
Ως προς τις μελλοντικές τάσεις στην Υγεία, ο ίδιος προέβλεψε ότι αυτές είναι: • Η τηλεϊατρική • Η εξ αποστάσεως παρακολούθηση • Η τεχνητή νοημοσύνη • Η ανάγκη για μεγαλύτερη κυβερνοασφάλεια • Tο Retail Healthcare • Η εξατομικευμένη ιατρική. Σε σχέση με το πώς θα είναι η Υγεία το 2030, ο ίδιος ανέφερε ότι το σύστημα Υγείας αναμένεται να γίνει πελατοκεντρικό (consumer-centric). Θα υπάρξει αλλαγή του τρόπου περίθαλψης, δηλαδή σταδιακή μετάβαση από το νοσοκομείο στο σπίτι. Θα ακολουθήσει αλλαγή του μοντέλου συστήματος υγείας με έμφαση στη πρόληψη. Επίσης θα αλλάξει ο τρόπος φροντίδας με ανάπτυξη δομών για παροχή υπηρεσιών αυξημένης πρόσβασης, από οπουδήποτε. Θα επιτευχθεί επίσης αυξημένη ποιότητα, με χαμηλότερο κόστος, επίσης αύξηση αποδοτικότητας, παραγωγικότητας, αποτελεσματικότητας.
Ουσιαστικά η Υγεία επιδιώκει να γίνει περισσότερο: συμπεριληπτική, ακριβής και εξατομικευμένη. Για την Ελλάδα εκείνο που προβλέπεται είναι: • Ανάπτυξη στελεχών και ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων των επαγγελματιών υγείας για την παροχή προσωποκεντρικής περίθαλψης. • Επέκταση του εθνικού δικτύου τηλεϊατρικής και παροχή προηγμένων δικτυακών – υπολογιστικών υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους σε νοσοκομειακές μονάδες. • Θα καταγραφεί ψηφιακή μεταρρύθμιση επείγουσας φροντίδας υγείας και παρεμβάσεις για τη βελτίωση της οικονομικής διαχείρισης των νοσοκομείων. Η μετάβαση πάντως σε κάθε περίπτωση θα γίνει με την χρήση τεχνολογιών ΑΙ, δηλαδή αλγορίθμους που επιτρέπουν την έγκαιρη διάγνωση ασθενειών σε πεδία όπως: ακτινολογία, δερματολογία, γαστρεντερολογία, οφθαλμολογία, παθολογία.
Η χρήση του smartΗEALTH μπορεί να γίνει μεταξύ άλλων σε νοσοκομεία που θέλουν να αναπτύξουν βάσεις δεδομένων για να καταγράψουν τα δεδομένα που αφορούν για παράδειμα μια εγκυμοσύνη, νοσοκομείο που θέλει να παρακολουθεί και επικοινωνεί με ασθενείς που είχαν έμφραγμα. Θέλουν να δημιουργήσουν εφαρμογή στο κινητό που να επιτρέπει την αμφίδρομη επικοινωνία. «Και στις 3 περιπτώσεις θα δοθούν: • Βοήθεια στο σχεδιασμό (αρχιτεκτονική) του συστήματος που χρειάζονται • Παροχή τεχνικής συμβουλευτικής για τον καθορισμό προδιαγραφών, εργαλείων, διαλειτουργικότητα με άλλα συστήματα κτλ. • Κατάρτιση πλάνου εκπαίδευσης που θα χρειαστεί πιθανά από το προσωπικό» σημείωσε ο κ. Καραμάνης.
Στο τέλος, ο αποδέκτης θα είναι σχεδόν έτοιμος να αναθέσει την ανάπτυξη του συστήματος σε τρίτο.
Δημήτρης Τσακαλίδης, συνιδρυτής εταιρείας Novelcore «Πώς εντοπίζουμε τον καρκίνο του παχέος εντέρου»
O Δημήτρης Τσακαλίδης, Συνιδρυτής της εταιρείας Novelcore, αναφέρθηκε στο έργο Bio Streams και Dioptra. Η εταιρεία έχει έδρα την Πάτρα και ιδρύθηκε το 2019 με δράσεις έρευνας και καινοτομίας. Το έργο Βιο Streams επικεντρώνεται στην παιδική παχυσαρκία και στόχος του έργου είναι η διαχείριση γύρω από τα δεδομένα, τις υπηρεσίες και την ενημέρωση των διαμορφωτών των πολιτικών.
Το έργο ξεκίνησε τον περασμένο Απρίλιο και οι συμμετέχοντες είναι στο στάδιο συλλογής δεδομένων. Επίσης στοχεύει στο να κλείσει όλο τον κύκλο της παιδικής παχυσαρκίας, από το κλινικό κομμάτι μέχρι τον τελικό χρήστη. Στόχος η δημιουργία κοινότητας για να γίνουν και άλλες δράσεις γύρω από το κομμάτι της παιδικής παχυσαρκίας. Βασικός πυλώνας του έργου είναι η συγκέντρωση δεδομένων. Μπορούν να παραχθούν πηγές δεδομένων που αντίστοιχα θα δοθούν σε ερευνητικούς φορείς ή ακαδημαϊκούς. Ο δεύτερος πυλώνας είναι οι βιβλιοθήκες, δηλαδή η μεταφορά τους, ο τρίτος πυλώνας αφορά την έρευνα για την ανάπτυξη των μοντέλων που θα δοθούν ως υπηρεσίες στον τελικό χρήστη. Εκείνο που επιδιώκεται είναι η τελική εφαρμογή να είναι συμβατή ώστε ο γιατρός να μπορεί να συνταγογραφεί ένα application.
Η συνταγογράφηση μιας υπηρεσίας ή εφαρμογής μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη διάγνωση μιας ασθένειας, κάτι που γίνεται σε χώρες της Ευρώπης όπως η Γερμανία. Εκείνο που απασχολεί την εταιρεία είναι η διαλειτουργικότητα των δεδομένων και ένα κομμάτι που είναι κεντρικό αφορά τις συσχετίσεις και την αποτύπωση των δεδομένων σε ένα ευρύ φάσμα λειτουργιών. Μεγάλο ζητούμενο είναι με ποιο τρόπο τεχνικοί και γιατροί θα μιλήσουν την ίδια γλώσσα προς όφελος των ασθενών. Ακολούθως το έργο Dioptra ως θεματολογία έχει τον καρκίνο του παχέος εντέρου και στόχος είναι η συγκέντρωση στοιχείων για τις πρωτείνες από κλινικές και νοσοκομεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ουσιαστικά αναζητούνται βιοδείκτες που οδηγούν στην ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου. Ταυτόχρονα αναζητείται το μικρότερο δυνατό υποσύνολο βιοδεικτών που μπορεί να προμηνύουν καρκίνο του παχέως εντέρου. Πυλώνας του έργου είναι πόσο ακριβής είναι η διάγνωση, δεύτερος πυλώνας πώς η γνώση μπορεί να μεταφερθεί μεταξύ διαφορετικών ιατρικών οργανισμών, ο τρίτος πυλώνας είναι πώς ενσωματώνονται οι γνώσεις στους γιατρούς και ειδικούς, τέταρτος πυλώνας αφορά το κομμάτι της διάγνωσης και ακολούθως ένα κομμάτι είναι να βρεθει το ελάχιστο κόστος για να αναπτυχθούν μοντέλα ΑΙ εντός οργανισμών υγείας και όχι μόνο. «Στόχος μας είναι το μικρότερο σύνολο πρωτεϊνών που θα μας δείξουν ότι υπάρχει καρκίνος του παχέος εντέρου. Και στη συνέχεια να βρεθεί ένα μοντέλο για τον εντοπισμό της ασθένειας και υπολογισμού κόστους και ακρίβειας» ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Τσακαλίδης. Ένα σημαντικό κομμάτι του έργου είναι να γίνει αντιληπτό από τα δεδομένα του ασθενή η ασθένεια και να οδηγήσει στην επιλογή των χαρακτηριστικών λύσεων.
Ο ίδιος επεσήμανε ότι στο κομμάτι της ηθικής στην διαχείριση δεδομένων ζητούμενο είναι πώς αντάλλάσσουν δεδομένα διάφοροι οργανισμοί. Πώς ένας οργανισμός δεν θα ανταλλάξει δεδομένα αλλά το ερευνητικό μοντέλο. Και στα δύο έργα αναζητείται η ισορροπία στο να φτιάχνονται μοντέλα και να μετεκπαιδεύονται σε διάφορους οργανισμούς.
Παρουσίαση από δύο εκπροσώπους της κεντρικής ιδέας υλοποίησης
Το έργο Comfortage σύμμαχος στους ασθενείς με άνοια
Ο Σπύρος Λυκοθανάσης, καθηγητής του Ινστιτούτου Τεχνητής Νοημοσύνης του Πανεπιστημίου Πατρών, αναφέρθηκε στο έργο COMFORTAGE, το οποίο αναλυτικά παρουσίασε ο συνεργάτης του Δημήτρης Τσώλης, επιστημονικός υπεύθυνος του έργου. Το έργο COMFORTAGE αφορά την γεροντική άνοια και άλλες νευροεκφυλιστκές ασθένειες ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι χρησιμοποιεί τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης. «Δεν πρέπει να την φοβόμαστε την τεχνητή νοημοσύνη και έχει γίνει μεγάλη συζήτηση γι’ αυτό» τόνισε χαρακτηριστικά. Ξεκαθάρισε ότι σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητη η ιατρική εμπειρία για να υπάρξει διάγνωση μιας ασθένειας, ωστόσο με την χρήση της τεχνητής νοημοσύνης το σύστημα στο οποίο θα τεθούν τα δεδομένα μπορεί γρήγορα να κάνει πρόβλεψη για μια ασθένεια, έχοντας προηγουμένως προπονηθεί κατάλληλα. «Πιστεύω στην επόμενη δεκαετία τα πράγματα θα μπουν στην καθημερινότητά μας» τόνισε χαρακτηριστικά.
Ακολούθως ο κ. Τσώλης, αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών, επεσήμανε ότι σκοπεύει στην πρόληψη από την άνοια και την ανακούφιση των ασθενών από τις επιδράσεις της στην ζωή τους. «Ήταν μια ομαδική δουλειά. Ένας μικρός πυρήνας ξεκίνησε αυτή την ιδέα. Και με χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταφέραμε να υποβάλλουμε την πρόταση. Οι φορείς που την επέβαλαν είναι 39 και σε αυτούς μπορούμε να βρούμε οκτώ από τον τομέα της έρευνας, οι 11 από τον χώρο της Υγείας, εκπροσώπους της αγοράς και της βιομηχανίας, κοινωνικούς εταίρους και οργανισμούς που έχουν σχέση με ηθική και βιοηθική» ανέφερε ο κ. Τσώλης.
Οι πυλώνες του έργου είναι η ανάπτυξη ενός μοντέλου που οι ασθενείς θα κατηγοριοποιηθούν και η δημιουργία ενός κέντρου στήριξης. Τα δεδομένα θα μεταφέρονται και ακολούθως θα τους παρέχονται οι κατάλληλες υπηρεσίες. Στόχος να φτιαχτεί ένα πλαίσιο κατηγοριοποίησης ασθενών για να τους δοθεί η κατάλληλη φροντίδα. H ιδέα του έργου συνοψίζεται στο να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο που θα αξιοποιεί έναν μεγάλο όγκο δεδομένων από τους Οργανισμούς Υγείας, τα οποία στη συνέχεια θα εμπλουτίζονται. Τα δεδομένα αυτά θα έχουν σχέση με την παρακολούθηση της πορείας των ασθενών και σε ορισμένους μάλιστα ίσως η νόσος που παρακολουθείται να έχει εξελιχθεί.
Όλα αυτά θα δώσουν τις παραμέτρους με τις οποίες θα σχεδιαστούν εφαρμογές και υπηρεσίες που θα παρέχει το έργο αυτό. Ακολούθως θα γίνεται διαστρωμάτωση των ασθενών οι οποίοι ανάλογα με την κατηγοριοποίηση θα λάβουν εξατομικευμένη πρόγνωση της ασθένειας και της εξέλιξης της. Παράλληλα θα υπάρχει παρακολούθηση με στόχο την βελτιστοποίηση της ποιότητας ζωής και τις προσωποποιημένες παρεμβάσεις για να υπάρχει μία θετική εξέλιξη. Το συγκεκριμένο έργο θα βοηθήσει τους ασθενείς αλλά και τους ανθρώπους που φροντίζουν τους ασθενείς με στοχευμένα εργαλεία (εκπαιδευτικά προγράμματα, προγράμματα κατάρτισης και εργαλεία παρακολούθησης) και έτσι θα δημιουργηθεί ένα πλαίσιο. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας για την παροχή αντίστοιχων υπηρεσιών και εργαλείων, δημιουργείται ουσιαστικά ένα «ψηφιακό μονοπάτι» που θα αποτελέσει το πλαίσιο φροντίδας που θα βασίζεται σε δεδομένα τα οποία θα βοηθήσουν σημαντικά. Κατά την διάρκεια του έργου θα δοθούν απαντήσεις και θα αναπτυχθούν εφαρμογές και υπηρεσίες που είναι στοχευμένες .
Επί της ουσίας όλες αυτές οι δράσεις αποσκοπούν στην βοήθεια των ατόμων που πάσχουν από άνοια όμως είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν και να αξιολογηθούν συγκεκριμένοι δείκτες που θα υιοθετηθούν από οποιοδήποτε οργανισμό. «Το ενδιαφέρον αυτό ταξίδι θα μας πάρει τέσσερα χρόνια τα οποία χρόνια αυτά διαιρούνται σε οκτώ πακέτα εργασίας, με 44 ενότητες εργασίας, 70 παραδοτέα και άλλους στόχους που πρέπει να επιτύχουμε» σημείωσε ο κ. Τσώλης.
Το έργο εκτελείται από 13 εταίρους σε εννέα χώρες και υπάρχουν διάφορα σενάρια για το έργο. Ένα σενάριο έχει σχέση με την μελέτη των παραγόντων που μπορεί να βοηθήσουν στην έγκαιρη διάγνωση της άνοιας. Άλλο σενάριο αφορά την μελέτη για τον τρόπο επικέντρωσης των παρεμβάσεων που ακολούθως θα οδηγήσουν στην επιβράδυνση της ασθένειας. Άλλα σενάρια έχουν σχέση με την μελέτη των νευρομηχανικών παραγόντων που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη. Επίσης το τελευταίο σενάριο έχει σχέση με την ανάπτυξη παρατηρητηρίου που θα εντάξει στο έργο κόμβους καινοτομίας ή ζωντανά εργαστήρια που βοηθούν στην βελτιστοποίηση της ποιότητας ζωής ασθενών με άνοια ή άλλες σχετικές ασθένειες
