Η 15η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Ανατομικών Εταιρειών (IFAA) ως η Παγκόσμια Ημέρα Ανατομίας, καθώς είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Andreas Vesalius, o οποίος θεωρείται ο πατέρας και «ιδρυτής» της σύγχρονης Ανατομίας. Ο Vesalius, ένας διακεκριμένος Βέλγος ιατρός είχε αφιερώσει το έργο του στη μελέτη και συγγραφή εγχειριδίων σχετικά με την ανθρώπινη Ανατομία και ήταν ο πρώτος που συστηματοποίησε τη μελέτη αυτή με έναν κλασσικό Άτλαντα (De Humani Corporis Fabrica libri septem, 1543), με υψηλής πιστότητας σχεδιαγράμματα της Ανατομίας του ανθρώπινου σώματος. Ο Andreas Vesalius δυστυχώς απεβίωσε σε νέα ηλικία (περίπου 50 ετών) στις 15 Οκτωβρίου 1564 στη Ζάκυνθο, όπου και ετάφη, όταν το πλοίο που τον μετέφερε για προσκύνημα στους Αγίους Τόπους ναυάγησε κοντά σε παραλία της Ζακύνθου.
Το έργο του Vesalius καθιέρωσε την νεκροτομή ως βασική μέθοδο για τη μελέτη του ανθρώπινου σώματος, καθώς τα ευρήματά του έδιναν μια σύγχρονη και τεκμηριωμένη ματιά στην ανθρώπινη Ανατομία και συχνά κατέρριπταν τις καθιερωμένες μέχρι τότε απόψεις από διάσημους ιατρούς και ανατόμους των παλαιότερων χρόνων. Η ανατομή του ανθρώπινου σώματος συνεχίζει και σήμερα να αποτελεί σημαντικό εκπαιδευτικό εργαλείο στη μελέτη του ανθρώπινου σώματος σε πολλές Ιατρικές Σχολές σε όλο τον κόσμο. Εντούτοις, τις τελευταίες δεκαετίες η πρόοδος τεχνολογιών που μπορούν να απεικονίσουν ψηφιακά το ανθρώπινο σώμα, η ανάπτυξη πιστών πλαστικών αντιγράφων και η πρακτική δυσκολία τόσο στην ανεύρεση δοτών, όσο και στην προετοιμασία και συντήρηση ανθρώπινων σωμάτων, έχουν τροποποιήσει την προσέγγιση στη διδασκαλία της Ανατομίας.
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
Οπως αναφέρει ο Κωστής Γυφτόπουλος, Καθηγητής Κλινικής & Χειρουργικής Ανατομικής Διευθυντής Εργαστηρίου Ανατομίας Ιατρικού Τμήματος Πανεπιστημίου Πατρών, το Εργαστήριο Ανατομίας του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών έχει μακρά παράδοση στην έμφαση της Κλινικής Ανατομίας: της εφαρμοσμένης γνώσης της Ανατομίας σε σχέση με την εξέταση του ασθενούς και τη συσχέτιση των ανατομικών γνώσεων με παθήσεις του ανθρώπινου σώματος, αυτό δηλαδή που θα συναντήσει στην πράξη ο μελλοντικός ιατρός. Η παράδοση αυτή καθιερώθηκε από τον αείμνηστο Καθηγητή και Διευθυντή του Εργαστηρίου Γιάννη Βαράκη, ο οποίος διείδε με οξυδέρκεια τη σημασία της Κλινικής Ανατομίας για τους νέους ιατρούς, καθιερώνοντας πρώτος και τα σχετικά συγγράμματα Κλινικής Ανατομίας στο Ιατρικό Τμήμα. Σήμερα, όλο και περισσότερες Ιατρικές Σχολές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό κάνουν «στροφή» προς την Κλινική Ανατομία και περιορίζουν την έμφαση στην ανατομή του πτώματος. Επιπλέον, πρακτικές δυσκολίες που αφορούν το κόστος και τη συντήρηση των πτωματικών υλικών, η πτωχή σχέση του πτωματικού υλικού με την κλινική πραγματικότητα και κίνδυνοι που αφορούν την υγιεινή και ασφάλεια μειώνουν διεθνώς το ενδιαφέρον για την «κλασσική» πτωματική μελέτη από προπτυχιακούς φοιτητές Ιατρικής.
Το Εργαστήριο Ανατομίας του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών πρωτοπορεί στον Ελλαδικό χώρο με την πρόσφατη απόκτηση δειγμάτων πτωματικού υλικού τα οποία έχουν υποστεί ειδική επεξεργασία, η οποία καλείται πλαστινοποίηση (plastination) και περιλαμβάνει την έγχυση ειδικών πολυμερών σιλικόνης. Η τεχνική αυτή καθιερώθηκε από τον Gunther von Hagens και έχει πάρα πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με την «κλασσική» παρασκευή ανθρώπινων πτωματικών υλικών. Τα plastinated ανθρώπινα δείγματα διατηρούν – σε υφή, χρώμα και λεπτομέρεια – εξαιρετική σχέση με το ζωντανό ανθρώπινο σώμα, επιτρέποντας τη μελέτη της ανθρώπινης ανατομίας με έναν διαφορετικό τρόπο σε σχέση με το παρελθόν. Επιπλέον είναι απόλυτα ασφαλή στη χρήση, ακόμη και χωρίς μέσα προστασίας, και έχουν πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής, διατηρώντας αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά τους.
Στόχος του Εργαστηρίου μας είναι να εμπλουτίσει την παρακαταθήκη του με επιπλέον δείγματα, με το βλέμμα στραμμένο στις σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας της Ανατομίας, με στόχο την βελτίωση των γνώσεων και δεξιοτήτων των φοιτητών Ιατρικής του Πανεπιστημίου μας. Άλλωστε η Ανατομία αποτελεί την αρχαιότερη επιστήμη στη μελέτη του ανθρώπινου σώματος και τη βάση της Ιατρικής επιστήμης. Επιπλέον, στα πλαίσια των γενικότερων στόχων του Πανεπιστημίου Πατρών για σύνδεση με την κοινωνία, οραματιζόμαστε την ανάπτυξη πιλοτικών δράσεων εκπαίδευσης και αγωγής υγείας με τίτλο «Γνώρισε το σώμα σου», που θα απευθύνονται στη μαθητιώσα νεολαία της περιοχής μας. Ο στόχος μας αφορά τη διάχυση ορθής επιστημονικής πληροφορίας και γνώσης από το Εργαστήριο Ανατομίας του Ιατρικού Τμήματος Πανεπιστημίου Πατρών προς την κοινωνία και ιδιαίτερα προς την ευαίσθητη ομάδα των εφήβων μαθητών. Προσβλέπουμε σε συνεργασία με φορείς της πόλης και της Περιφέρειας που θα μοιραστούν το κοινό όραμα μας: η βασική γνώση της φύσης του ανθρώπινου σώματος να ξεφύγει από τα «στεγανά» ενός Ιατρικού Τμήματος και γίνει κτήμα των νέων, βάζοντας τα θεμέλια για μια υγιεινή ζωή και καλλιεργώντας το σεβασμό προς το ανθρώπινο σώμα.
