Της Άννας Μαστοράκου*
Η ιατρική του μέλλοντος αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς. Με την πολυπλοκότητα που προκαλείται από τη νοσηρότητα του πληθυσμού, την επιστημονική έρευνα, τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, τη διάθεση μεγάλου όγκου δεδομένων, αλλά και την ψηφιοποίηση των παραμέτρων υγείας, η τεχνητή νοημοσύνη καθίσταται εξ ορισμού απαραίτητη.
Η ΤΝ έχει μπει δυναμικά στον τομέα της υγείας δημιουργώντας υπερβατικές προσδοκίες, αλλά στην ουσία, η μεγαλύτερη ελπίδα είναι ότι είναι θα διευκολύνει και θα επιταχύνει χρονοβόρες διαδικασίες, οδηγώντας σε πιο αποτελεσματικές λύσεις σε πολύπλοκα ιατρικά ζητήματα, ώστε να ληφθούν πιο εξειδικευμένες αποφάσεις, ανάλογα με την πάθηση του ασθενούς. Η ΤΝ φέρνει στη δημόσια υγεία εξειδίκευση, ταχύτητα, ευκρίνεια αλλά όχι κλινική απόφαση, που αποτελεί αποκλειστική ευθύνη του ιατρού.
Η ΤΝ θα επιφέρει πολλές καινοτομίες και βελτιώσεις στον τομέα της υγείας. Ορισμένα από τα κύρια οφέλη περιλαμβάνουν:
Βελτίωση της Διάγνωσης και πρόβλεψη νοσημάτων:
Τα πολυσύνθετα δεδομένα υγείας μπορούν να εντοπιστούν με εξαιρετική ακρίβεια από τους πολύπλοκους αλγόριθμους της ΤΝ, καθώς δίνουν τη δυνατότητα να εντοπιστούν διαφορετικά μοτίβα μέσα από τεράστιες βάσεις δεδομένων και πρότυπα που δεν είναι εύκολα αντιληπτά από τον άνθρωπο με αποτέλεσμα να βελτιωθεί η ευκρίνεια της εικόνας και να διευκολυνθεί η εξειδικευμένη διάγνωση, πχ σε ακτινογραφίες, αξονικές και μαγνητικές τομογραφίες, μαστογραφίες κλπ.
Εξατομικευμένη θεραπεία:
Οι αλγόριθμοι ΤΝ μπορούν να αναλύσουν τα γονίδια, τα δεδομένα ασθενών και άλλες πληροφορίες για να παράγουν εξατομικευμένες θεραπείες και ερευνητικά προγράμματα κλινικών δοκιμών με νέες φαρμακευτικές ουσίες.
Βοήθεια στη διαχείριση των ιατρικών δεδομένων:
Η ΤΝ μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση και ανάλυση των πολύπλοκων ιατρικών δεδομένων, περιλαμβανομένων των εκθέσεων απεικόνισης, εργαστηριακών αποτελεσμάτων και ιατρικών εγγραφών.
Βοήθεια στη διαχείριση των ροών εργασίας στα νοσοκομεία:
Συστήματα ΤΝ υπόσχονται μείωση της γραφειοκρατίας εντός του νοσοκομείου καθώς μπορούν να βοηθήσουν στη βελτιστοποίηση των διαδικασιών εργασίας σε αυτά, όπως η διαχείριση των ραντεβού, η παρακολούθηση των ασθενών και η διαχείριση των ιατρικών εγγραφών.
Προγνωστική ανάλυση και πρόληψη:
Ηλεκτρονικά αρχεία υγείας και άλλα δεδομένα ασθενών μπορούν να αναλυθούν από την τεχνητή νοημοσύνη για να προβλεφθεί ποιοι ασθενείς κινδυνεύουν να αναπτύξουν ορισμένες καταστάσεις. Η ΤΝ μπορεί να βοηθήσει στην πρόβλεψη επιδημιών, την παρακολούθηση των υγειονομικών τάσεων και την αναγνώριση πρόσθετων κινδύνων για την υγεία του πληθυσμού.
Τηλεϊατρική:
Μια φορητή συσκευή μπορεί να επιτρέπει τη συνεχή παρακολούθηση ενός ασθενούς από απόσταση και να προσδίδει την ικανότητα να παρατηρούνται αλλαγές που μπορεί να είναι λιγότερο διακριτές από τον άνθρωπο. Οι πληροφορίες μπορούν να συγκριθούν με άλλα δεδομένα υγείας του πάσχοντος που έχουν ήδη συλλεχθεί, χρησιμοποιώντας αλγόριθμους ΤΝ που ειδοποιούν τους θεράποντες γιατρούς για την πορεία του ασθενούς.
Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα:
Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των φαρμάκων αποτελούν απειλή για όσους παίρνουν πολλαπλά φάρμακα ταυτόχρονα. Για να αντιμετωπιστεί η δυσκολία παρακολούθησης όλων των πιθανών αλληλεπιδράσεων μεταξύ φαρμάκων, έχουν δημιουργηθεί αλγόριθμοι από την εξαγωγή πληροφοριών από σχετικές βάσεις δεδομένων της ιατρικής βιβλιογραφίας.
Οι περιορισμοί και οι επιφυλάξεις
Πρόσφατα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποίησε για τη χρήση της ΤΝ, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι τα δεδομένα που χρησιμοποιεί μπορεί να είναι μεροληπτικά ή να χρησιμοποιούνται λανθασμένα.
Η διασφάλιση των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, του απορρήτου και της διαθεσιμότητας έγκυρων και αντιπροσωπευτικών δεδομένων αποτελεί βασική πρόκληση αλλά και προϋπόθεση για την αξιοποίηση συστημάτων ΤΝ στον τομέα της υγείας και της υγειονομικής περίθαλψης.
Τα κριτήρια επιλογής στην εισαγωγή των δεδομένων υγείας μπορεί να είναι ανομοιογενή, μη αντιπροσωπευτικά του γενικού πληθυσμού και η έλλειψη διαφάνειας στη γνωστοποίηση των πολύπλοκων αλγορίθμων ΤΝ αποτελούν επίσης προβληματικά σημεία. Πολλά συστήματα ΤΝ θεωρούνται “μαύρα κουτιά”, λόγω έλλειψης κατανόησης, διαφάνειας και προβλεψιμότητας στη λήψη μίας συγκεκριμένης απόφασης. Αυτοί οι περιορισμοί μπορεί να δυσκολέψουν τους γιατρούς και άλλους επαγγελματίες υγείας να εμπιστευθούν τα αποτελέσματα ενός συστήματος ΤΝ.
Νομικό πλαίσιο ιατρικής ευθύνης
Προκύπτει η αδήριτη ανάγκη διαμόρφωσης, το συντομότερο δυνατόν, ενός νομικού πλαισίου που θα ρυθμίζει όλα τα κρίσιμα σημεία εφαρμογής της ΤΝ στην υγεία, καθώς από νομικής απόψεως, δημιουργεί σημαντικές προκλήσεις στο ερώτημα της ευθύνης.
Ένα αποτέλεσμα ΤΝ που είναι δυσνόητο στον θεράποντα ιατρό, μπορεί να μειώσει τη δυνατότητα του να μεταφέρει αξιόπιστες πληροφορίες στον ασθενή, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εκπτώσεις στην αυτονομία και αυτοδιάθεση του πάσχοντος. Σε περίπτωση ιατρικού σφάλματος, που θα αποδοθούν οι ευθύνες; Στο τεχνολογικό πρόγραμμα, στα δεδομένα που εισήχθησαν ή στο αποτέλεσμα που δεν αξιολογήθηκε επαρκώς από τον θεράποντα ιατρό;
Παρά τις όποιες επιφυλάξεις και περιορισμούς, η χώρα μας πρέπει να κινηθεί γρήγορα στο νέο ψηφιακό περιβάλλον και στις εφαρμογές ΤΝ, ώστε να μην μείνει ουραγός των εξελίξεων.
* Το Βιογραφικό της Άννας Μαστοράκου:
ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: Σαο Παολο – Βραζιλία
ΣΠΟΥΔΕΣ: Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών Αποφοίτηση: Ιούλιος 1990. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ: Έγγαμος. Μητέρα τριών παιδιών που φοιτούν σε Πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας μας και της Αγγλίας.
ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ : Πυρηνική Ιατρική στις 19 Μαρτίου του 1997 (Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών).
ΞΕΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ: Αγγλικά – Ισπανικά – Πορτογαλικά – Ιταλικά
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ : Διαχειρίστρια και επιστημονικά υπεύθυνη στο Ιδιωτικό εργαστήριο Πυρηνικής Ιατρικής – ΒΙΟΡΜΟΝΙΚΗ Ο.Ε. στην Πάτρα.
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Επιστημονικά άρθρα και συγγραφή κεφαλαίου In vitro ανοσομετρήσεων στο βιβλίο “ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ” – εκδόσεις ‘ΝΕΟΝ”
ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ – ΣΥΛΛΟΓΟΙ – ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ
ΕΕΠΙΜΑ : Πρώην Ταμίας ( 2011-2013 ) της Εταιρείας Πυρηνικής Ιατρικής και Μοριακής Απεικόνισης
ΠΟΣΙΠΥ: Μέλος ΔΣ της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων Ιδιωτικής
Πρωτοβάθμιας Υγείας ( 2011- σήμερα )
ΣΙΔΕΙΔΕΛ: Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ιδιωτών Εργαστηριακών Ιατρών
Δυτικής Ελλάδας ( 2011- σήμερα )
ΙΣΠατρών: Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Πατρών ( 2013 – σήμερα ) http://www.ispatras.gr/.
«Καραμανδάνειο» Νοσοκομείο Παίδων: Τακτικό μέλος Διοικητικού
Συμβουλίου ( 2013 – σήμερα )
ΕΝΙ-ΕΟΠΥΥ: Πρόεδρος των συμβεβλημένων ιατρών του ΕΟΠΥΥ ( 2015 – σήμερα ) – http://eni–eopyy.gr/
ΠΙΣ: Μέλος ΔΣ Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου ( 2015 – 2019)- Α’ Αντιπρόεδρος του ΠΙΣ (2019-2022 ) – μέλος ΔΣ ΠΙΣ (2023-)
Πρώην μέλος του ΔΣ του ΕΟΠΥΥ (2019-2021)
Ιδρυτικό μέλος και γραμματέας Ελληνικής Εταιρείας Πυρηνικής Καρδιολογίας (2023 -)
Μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής Επιστημόνων του ΕΦΚΑ (2023-)
Γενικό Νοσοκομείο Πατρών “Άγιος Ανδρέας” : Τακτικό μέλος ΔΣ (2023-σήμερα)
Περιφερειακή Σύμβουλος Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (2023-σήμερα)
