Του Πέτρου Π. Γρουμπού*
Η άνοδος της ΤΝ έχει φέρει μαζί της ένα κύμα αυτοματισμού που αναδιαμορφώνει το εργατικό δυναμικό, αλλάζει παντελώς τον τρόπο εκπαίδευσης, τον τρόπο προσέγγισης της υγειονομικής περίθαλψης, μεταμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο αλληλοεπιδρούμε με την τεχνολογία και εγείρει ανησυχίες σχετικά με τον πιθανό αντίκτυπο της, στην κοινωνία του μέλλοντος. Η ΤΝ έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια μέσα από πολλαπλές εκφάνσεις σε διαφορετικά επαγγελματικά, ακαδημαϊκά και κοινωνικά σενάρια. Η ΤΝ ενσωματώνεται όλο και περισσότερο στην κοινωνία μας.
Η ΤΝ συνοπτικά συμβάλει:
- Στη προώθηση της καινοτομίας και του ανταγωνισμού.
- Στη προστασία των καταναλωτών.
- Στη καλύτερη λειτουργία των υπηρεσιών για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής.
- Στη καταπολέμηση της βίας, της διαφθοράς και της παράνομης μετανάστευσης.
- Στη αποτελεσματική βοήθεια των ΑΜΕΑ.
- Στη ανάπτυξη καλύτερων υπηρεσιών που παρέχουν δημόσιοι οργανισμοί, τράπεζες και άλλες υπηρεσίες κοινής χρήσης.
Ας δούμε όμως λίγα παραδείγματα πιο αναλυτικά και που δεν συμπεριλαμβάνονται στα ανωτέρω.
Μία από τις πιο βαθιές επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης είναι στο εργατικό δυναμικό. Η αυτοματοποίηση αντικαθιστά τους ανθρώπινους εργαζόμενους με πρωτοφανή ρυθμό, με μηχανές που λειτουργούν με τεχνητή νοημοσύνη να αναλαμβάνουν εργασίες ρουτίνας και χαμηλής ειδίκευσης. Ενώ αυτό έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα και να μειώσει το κόστος, εγείρει επίσης ανησυχίες σχετικά με τον εκτοπισμό θέσεων εργασίας. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι «δολοφόνος» εργασίας, αλλά μάλλον «μετασχηματιστής» εργασίας.
Η εκπαίδευση στον 21ο αιώνα αντιμετωπίζει μια σειρά προκλήσεων, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης σε κινητά και πανταχού παρόντα πλαίσια, και τη βελτίωση των διδακτικών διαδικασιών που σχετίζονται με τη διδασκαλία στο διαδίκτυο και πρόσωπο με πρόσωπο. Η ΤΝ έχει τη δυνατότητα να διαταράξει την εκπαίδευση παρέχοντας εξατομικευμένες μαθησιακές εμπειρίες σήμερα.
Ο αντίκτυπος της ΤΝ στην υγειονομική περίθαλψη είναι ένας άλλος τομέας σημαντικής ανάπτυξης. Με την ικανότητα να αναλύουν τεράστιες ποσότητες δεδομένων γρήγορα και με ακρίβεια, τα συστήματα που λειτουργούν με ΤΝ μπορούν να βελτιώσουν τα αποτελέσματα των ασθενών και να μειώσουν το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης. Για παράδειγμα, η IBM Watson Health χρησιμοποιεί ΤΝ για να βοηθήσει τους γιατρούς να διαγνώσουν και να θεραπεύσουν ασθενείς με καρκίνο.
Η ΤΝ μεταμορφώνει επίσης τον τρόπο με τον οποίο αλληλοεπιδρούμε με την τεχνολογία. Μία από τις πιο συναρπαστικές εξελίξεις στον τομέα των chatbots είναι η εμφάνιση chatbots που βασίζονται σε GPT. Το GPT είναι ένας τύπος μοντέλου γλώσσας ΤΝ που έχει εκπαιδευτεί σε τεράστιες ποσότητες δεδομένων για τη δημιουργία ανθρώπινου κειμένου. Αυτά τα μοντέλα έχουν γίνει όλο και πιο εξελιγμένα τα τελευταία χρόνια, με τα τελευταία μοντέλα όπως το GPT-3 να είναι σε θέση να δημιουργήσουν κείμενο που ουσιαστικά δεν διαφέρει από αυτό που γράφτηκε από ανθρώπους.
Παρά τα πολλά οφέλη της ΤΝ, υπάρχουν επίσης πολλές ανησυχίες για τον αντίκτυπό της στην κοινωνία. Μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες είναι η δυνατότητα των συστημάτων ΤΝ να διαιωνίζουν την προκατάληψη και τις διακρίσεις. Αυτό συμβαίνει επειδή τα συστήματα ΤΝ είναι τόσο αμερόληπτα όσο τα δεδομένα στα οποία εκπαιδεύονται. Εάν τα δεδομένα είναι προκατειλημμένα, τότε το σύστημα ΤΝ θα είναι επίσης προκατειλημμένο. Η χρήση της ΤΝ για τον έλεγχο του εξοπλισμού του φυσικού κόσμου οδηγεί σε ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια, ειδικά καθώς τα συστήματα εκτίθενται στην πλήρη πολυπλοκότητα του ανθρώπινου περιβάλλοντος. Η ανθρωποκεντρικότητα δίνει έμφαση στη συμβίωση των ανθρώπινων δυνατοτήτων και της ικανότητας των μηχανών, και πρέπει να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στο μέλλον της έρευνας για την ΤΝ. Η ΤΝ δεν μπορεί να πετύχει αγνοώντας τον ανθρώπινο εγκέφαλο και τη γνωστική επιστήμη (cognitive science).
Όσον αφορά το ερώτημα εάν η ΤΝ θα γίνει απειλή για την κοινωνία, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η ΤΝ είναι τόσο καλή όσο οι άνθρωποι που τη χρησιμοποιούν. Ενώ υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την πιθανή κατάχρηση της ΤΝ, εναπόκειται σε εμάς ως κοινωνία να διασφαλίσουμε ότι η ΤΝ αναπτύσσεται και χρησιμοποιείται με υπεύθυνο και ηθικό τρόπο.
Αυτό απαιτεί μια διεπιστημονική προσέγγιση που περιλαμβάνει όχι μόνο εμπειρογνώμονες τεχνολογίας, αλλά και ηθικούς, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και άλλους ενδιαφερόμενους. Είναι σημαντικό να θεσπιστούν ηθικά πλαίσια και κατευθυντήριες γραμμές για την ανάπτυξη της ΤΝ, ώστε να διασφαλιστεί ότι εξυπηρετεί το μεγαλύτερο καλό και δεν προκαλεί βλάβη.
Σε τελική ανάλυση, εναπόκειται σε εμάς να διαμορφώσουμε το μέλλον της ΤΝ και να διασφαλίσουμε ότι θα μας ωφελήσει όλους. Ας αγκαλιάσουμε τη μετασχηματιστική δύναμη της ΤΝ, αλλά και να αναγνωρίσουμε την ευθύνη που την συνοδεύει, ώστε να μπορέσουμε να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο, ασφαλή, και πιο δίκαιο μέλλον για όλους.
* Ο Πέτρος Π. Γρουμπός είναι ομότιμος καθηγητής από το 2017 στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών (ΗΜ&ΤΥ) του Πανεπιστημίου Πατρών. Γεννήθηκε το 1950 στο Ξυλοκάστρο Κορινθίας. Έκανε τις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές του σπουδές στο τμήμα ΗΜ&ΤΥ στο SUNYAB. Πήρε το διδακτορικό του το 1978. Το 1990 επέστρεψε στην Ελλάδα, εξελέγη καθηγητής στο Τμήμα ΗΜ&ΤΥ του Πανεπιστημίου Πατρών, του οποίου διετέλεσε Πρόεδρος 1999-2003. Έχει διδάξει, για 40 και πλέον έτη, προπτυχιακά και μεταπτυχιακά μαθήματα στους θεματικούς τομείς του αυτόματου ελέγχου, των στοχαστικών διαδικασιών, του ευφυούς ελέγχου, και της ρομποτικής. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα καλύπτουν τις ευρείες θεματικές περιοχές του ευφυούς ελέγχου, Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ), ασαφών γνωστικών χαρτών, Ευφυών Συστημάτων Παραγωγής, και Διαχείρισης Γνώσης.
Έχει διεξάγει χρηματοδοτούμενη έρευνα χρησιμοποιώντας προηγμένες νέες έξυπνες και ασαφείς τεχνικές σε πολλές εφαρμογές ειδικά στην υγεία, την ενέργεια, το περιβάλλον, τη γεωργία και τις μεταφορές. Έχει εκδώσει τέσσερα (4) βιβλία, έχει επιμεληθεί επτά (7) βιβλίων, 20 προσκεκλημένα κεφάλαια σε βιβλία, πάνω από 350 εργασίες σε περιοδικά ή/και σε διεθνή συνέδρια. Έχει πάνω από 7500 παραπομπές και δείκτη h 41. Για τέσσερα συνεχόμενα έτη, 2019-2021, κατατάσσεται διεθνώς μεταξύ των κορυφαίων επιστημόνων στον κόσμο στην Τεχνητή Νοημοσύνη, στο κορυφαίο 2% των επιστημόνων με τη μεγαλύτερη επιρροή, σύμφωνα με τις δημοσιευμένες λίστες του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ.
