Του Κώστα Πελετίδη*
Έχει ανοίξει πολύ μεγάλη συζήτηση το τελευταίο διάστημα, γύρω από τα οφέλη και τους κινδύνους της εισαγωγής και εφαρμογής της Τεχνητής Νοημοσύνης στην παραγωγική δραστηριότητα.
Αρχικά, υπάρχει διάχυτη ανησυχία για μαζική απώλεια εκατομμυρίων θέσεων εργασίας σε όλο τον κόσμο, με συνεπακόλουθη πτώση στα κέρδη των επιχειρήσεων, καθώς είναι γνωστό ότι τα κέρδη βγαίνουν από τη «ζωντανή» εργασία. Αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι ιδιοκτήτες των μονοπωλιακών ομίλων, γι’ αυτό άλλωστε και υπήρξαν πρωτοβουλίες καπιταλιστών για «φρένο» στην έρευνα και την εξέλιξη των προϊόντων τεχνητής νοημοσύνης, οι οποίες προσυπογράφονταν από ονόματα της τεχνολογικής βιομηχανίας όπως ο Έλον Μασκ, ιδιοκτήτης της Tesla και ο Στιβ Βόζνιακ, συνιδρυτής της Apple. Φυσικά, αυτές οι πρωτοβουλίες δεν ευοδώθηκαν, καθώς δεν μπορεί να γίνει τεχνητή παύση στον καπιταλιστικό ανταγωνισμό, σε συνθήκες μάλιστα που η τεχνητή νοημοσύνη έχει τεράστια οικονομική και γεωστρατηγική σημασία.
Όμως, για να απαντήσουμε στο ερώτημα για την ωφέλεια της τεχνητής νοημοσύνης, απ’ τη σκοπιά των εργαζομένων και όχι απ’ τη σκοπιά των κερδών των λίγων, πρέπει να θέσουμε στο επίκεντρο τις σημερινές σχέσεις παραγωγής, καθώς απ’ αυτές πηγάζουν οι υπαρκτοί κίνδυνοι. Κάθε τεχνολογία σήμερα, αντί να αξιοποιείται για τη βελτίωση της ζωής του λαού, για τη συνολική μείωση του εργάσιμου χρόνου, καθίσταται εργαλείο ενάντια στους εργαζόμενους, αφενός πετώντας χιλιάδες και εκατομμύρια απ’ αυτούς στην ανεργία, αφετέρου μέσω της χρήσης της για σκοπούς που δεν συνάδουν με τις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελεί η εισαγωγή και της τεχνητής νοημοσύνης στην τεχνολογία των οπλικών συστημάτων. Δεν είναι μάλιστα τυχαίο ότι οι εταιρείες των οποίων η τεχνολογία έχει εισαχθεί σε στρατιωτικά συστήματα, π.χ. από τις ουκρανικές δυνάμεις στον πόλεμο με τη Ρωσία, ήταν από τους πολέμιους της παύσης στην έρευνα της τεχνητής νοημοσύνης.
Επιπλέον, τη συζήτηση απασχολεί ιδιαίτερα η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης σε εφαρμογές όπως το ChatGPT, δηλαδή σε διαλογικά γλωσσικά μοντέλα. Πρόκειται επί της ουσίας για εφαρμογές που δίνουν, ανάμεσα στα άλλα, έτοιμες απαντήσεις σε ερωτήματα, αλληλεπιδρώντας με τον άνθρωπο με μορφή διαλόγου, καθώς επίσης έχουν την ικανότητα να φέρουν εις πέρας μια σειρά λειτουργίες, όπως η σύνταξη κειμένων κατά παραγγελία, ακόμα και ακαδημαϊκών εργασιών.
Η συζήτηση που διεξάγεται γύρω από την «αμεροληψία» αυτών των εφαρμογών, γύρω απ’ το αν θα δίνουν στο χρήστη έτοιμη «την καλύτερη πληροφορία», πρέπει να προσεγγιστεί πάλι απ’ τη σκοπιά του ποιος έχει στα χέρια του, στην ιδιοκτησία του, την πληροφορία, ακόμα και την ίδια τη γνώση, καθώς και εάν έχει συμφέρον να την μεταφέρει αμερόληπτα και αντικειμενικά στο λαό.
Οι ιδιοκτήτες των ομίλων της επικοινωνίας και της ενημέρωσης, συνολικά η αστική τάξη, έχει κάθε συμφέρον να τροφοδοτεί το λαό με γνώσεις και πληροφορίες που απηχούν τα συμφέροντά της. Είναι χαρακτηριστική η τεραστίου μεγέθους προπαγάνδα που λαμβάνει χώρα τους τελευταίους μήνες, για να δικαιολογηθεί η ισραηλινή επέμβαση στη Λωρίδα της Γάζας, για να συκοφαντηθεί η ένοπλη αντίσταση του Παλαιστινιακού λαού. Ας αναρωτηθούμε τι θα απαντούσε μια τέτοια εφαρμογή, αν της θέταμε το ερώτημα, ποιος ευθύνεται για τον πόλεμο του Ισραήλ με την Παλαιστίνη…
Αντίστοιχα είναι τα πράγματα στο ζήτημα της αξιοποίησης της τεχνητής νοημοσύνης στην κρατική διοίκηση, ένα απ’ τα ειδικότερα θέματα που απασχολούν και την παρούσα έκδοση. Η τεχνητή νοημοσύνη θα έρθει να διαχειριστεί αιτήματα και να συμβάλλει στην οργάνωση πόρων και υπηρεσιών, σε ένα δεδομένο περιβάλλον υποστελέχωσης και υποχρηματοδότησης. Η εισαγωγή της δεν θα αλλάξει τις αντιλαϊκές στρατηγικές κατευθύνσεις περικοπής υπηρεσιών και έργων προς όφελος του λαού. Αντίθετα, θα κάνει πιο αποτελεσματική τη διοίκηση για λογαριασμό των επιχειρηματικών ομίλων.
Σε κάθε περίπτωση, πάνω απ΄ την τεχνητή νοημοσύνη, στέκεται η ανθρώπινη νοημοσύνη, η οποία σχεδιάζει, κατασκευάζει, κρίνει την απόδοση κάθε τεχνολογικού επιτεύγματος. Η τεχνολογία, όπως και κάθε επίτευγμα του χεριού και του πνεύματος του εργαζόμενου ανθρώπου, υπάρχει η δυνατότητα να μην χρησιμοποιούνται εναντίον του, αλλά να μπαίνουν στην υπηρεσία ολόκληρης της κοινωνίας. Γι’ αυτό χρειάζεται αγώνας, ώστε να κατακτήσουμε την κοινωνική συγκρότηση που θα λειτουργεί προς όφελος της πλειοψηφίας.
* Ο Κώστας Πελετίδης είναι Ιατρός, Δήμαρχος Πατρέων.
