Του Χρήστου Ι. Μπούρα*
Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές έχουν γίνει πια απαραίτητοι στη ζωή μας λόγω της αποτελεσματικότητας και της ταχύτητας που προσφέρουν. Η Τεχνητή Νοημοσύνη(ΤΝ) αναφέρεται στην ανάπτυξη υπολογιστικών συστημάτων που είναι ικανά να εκτελούν εργασίες που συνήθως απαιτούν ανθρώπινη νοημοσύνη και πολύ χρόνο.
Με τη χρήση της ΤΝ, οι υπολογιστές μπορούν να κατανοήσουν τις οδηγίες μας και να επικοινωνούν μαζί μας. Η εφαρμογή της ΤΝ έχει επηρεάσει πολλούς τομείς, όπως το εμπόριο, την επιχειρηματικότητα, τις τέχνες, την ιατρική και τις επιστήμες. Αναμένεται να επανασχεδιάσει διάφορους τομείς της κοινωνίας καθώς η τεχνολογία προχωρά με ταχύτατους ρυθμούς. Από την άλλη, προκαλεί σημαντικούς ηθικούς προβληματισμούς συμπεριλαμβανομένων της ιδιωτικότητας, της προκατάληψης, της διαφάνειας και των επιπτώσεων στις θέσεις εργασίας, απαιτώντας προσεκτική αξιολόγηση και ρύθμιση.
Η ΤΝ έχει εμφανιστεί ως ένα ισχυρό εργαλείο που μετασχηματίζει διάφορες πτυχές της ζωής μας, και η εκπαίδευση δεν αποτελεί εξαίρεση. Με τη δυνατότητα να επανασχεδιάσει τον τρόπο που μαθαίνουμε, η ΤΝ προσφέρει συναρπαστικές δυνατότητες για τη βελτίωση της εκπαιδευτικής εμπειρίας και την ενίσχυση των δυνατοτήτων τόσο των μαθητών όσο και των εκπαιδευτών. Αξιοποιώντας τις δυνατότητες της ΤΝ, μπορούμε να
- εξατομικεύσουμε τη μάθηση,
- παρέχουμε έξυπνη καθοδήγηση,
- αυτοματοποιήσουμε διοικητικές εργασίες,
- δημιουργήσουμε περιβάλλοντα εκπαίδευσης που είναι περιεκτικά και προσαρμοστικά.
Ωστόσο, η εμφάνιση της Τεχνητής Νοημοσύνης, ειδικά των εργαλείων παραγωγής τεχνητής νοημοσύνης, έχει προκαλέσει ανάμεικτα συναισθήματα στον εκπαιδευτικό τομέα. Η κύρια ανησυχία των Πανεπιστημίων και της Ακαδημαϊκής Κοινότητας είναι ότι η υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης θα αμφισβητούσε την ύπαρξη πολύτιμων ακαδημαϊκών παραδειγμάτων όπως: αξιολόγηση, σχεδιασμός μαθημάτων, δραστηριότητες και πολλά άλλα.
Η χρήση της ΤΝ έχει γίνει ιδιαίτερα αισθητή στον Ακαδημαϊκό χώρο. Από αυτόματα συστήματα αξιολόγησης και προσαρμοστικά μαθησιακά περιβάλλοντα μέχρι εικονικούς βοηθούς και αυτόματα συστήματα εγγραφής, η ΤΝ έχει τη δυνατότητα να αλλάξει το Πανεπιστημιακό τοπίο. Ωστόσο, αυτή η αλλαγή φέρνει μαζί της προκλήσεις, όπως
- την ανάγκη προσαρμογής των εκπαιδευτικών προγραμμάτων,
- τη διασφάλιση της ιδιωτικότητας των δεδομένων,
- την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων για τους φοιτητές.
Η ΤΝ μπορεί να βοηθήσει στην ανάλυση μεγάλων δεδομένων και την εξαγωγή σημαντικών πληροφοριών για τη διοίκηση των Πανεπιστημίων. Μπορεί να παρέχει προβλέψεις για
- την απόδοση των φοιτητών,
- τις τάσεις στον τομέα της έρευνας,
- τις ανάγκες σε πόρους,
βοηθώντας την αποτελεσματική λήψη αποφάσεων.
Η ΤΝ μπορεί να αναλάβει καθήκοντα που απαιτούν χρόνο και πόρους, όπως η αξιολόγηση εργασιών και δοκιμασιών ή η απόκριση σε συνηθισμένες ερωτήσεις φοιτητών. Αυτό επιτρέπει στους εκπαιδευτικούς να επικεντρωθούν σε πιο δημιουργικές δραστηριότητες, ενώ παράλληλα εξασφαλίζει συνέπεια και αντικειμενικότητα στην αξιολόγηση, αλλά και ακρίβεια στην απόκριση ερωτήσεων.
Η ΤΝ μπορεί να αναλαμβάνει επαναλαμβανόμενες και χρονοβόρες διαδικασίες, όπως η οργάνωση του προγράμματος σπουδών, η ενημέρωση των φοιτητών για προγραμματισμένες εκδηλώσεις και η διαχείριση των ερωτήσεων των φοιτητών. Η διαχείριση αιτήσεων για υποτροφίες μπορεί επίσης να γίνει πιο αποτελεσματική μέσω της αξιολόγησης και αντιστοίχισης των υποψηφίων με τις διαθέσιμες υποτροφίες. Μπορεί να παρακολουθεί την πρόοδο των φοιτητών βάσει δεδομένων από πολλές πηγές, στοχεύοντας στην παροχή ατομικής υποστήριξης σε περίπτωση εντοπισμού μαθησιακών δυσκολιών. Η ΤΝ μπορεί να αναλύει μεγάλες ποσότητες δεδομένων και να παρέχει στους αποφοίτους, τους ερευνητές και τους διοικητικούς υπαλλήλους του Πανεπιστημίου σημαντικές πληροφορίες για τη λήψη αποφάσεων. Η ΤΝ μπορεί να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Αυτό συμβαίνει μέσω της ανάλυσης δεδομένων που αφορούν τη συμμετοχή των φοιτητών, τις επιδόσεις τους και την ανταπόκρισή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Η χρήση ΤΝ στα Πανεπιστήμια δημιουργεί ηθικά ζητήματα σχετικά με την ιδιωτικότητα των δεδομένων των φοιτητών, τη δίκαιη αξιολόγηση, καθώς και τον πιθανό αποκλεισμό ορισμένων ατόμων από εκπαιδευτικές ευκαιρίες. Αν η ΤΝ χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση των αιτήσεων εισαγωγής σε μια σχολή ή για την ανάθεση υποτροφιών, υπάρχει ο κίνδυνος οι αλγόριθμοι να παρουσιάζουν προκαταλήψεις βάσει φύλου, εθνικότητας κ.τ.λ. και να οδηγούν σε μη δίκαιες αποφάσεις που προκαλούν αποκλεισμό ορισμένων ομάδων ατόμων.
Η ενσωμάτωση της ΤΝ στα Πανεπιστήμια θα αλλάξει το ρόλο των εκπαιδευτικών και των ερευνητών. Είναι σημαντικό να βρεθεί η ισορροπία μεταξύ της αυτοματοποίησης και της ανθρώπινης παρέμβασης, προκειμένου να διασφαλιστεί η ποιότητα της εκπαίδευσης. Παρά τα πλεονεκτήματα της τεχνητής νοημοσύνης στα Πανεπιστήμια, υπάρχουν και προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Η ηθική χρήση της ΤΝ και η προστασία της ιδιωτικότητας των φοιτητών απαιτούν προσεκτική διαχείριση. Επίσης, η εξοικείωση των εκπαιδευτικών με την ΤΝ και η πιθανή αντιμετώπιση της άρνησης της χρήσης της ΤΝ, μπορεί να αποτελέσουν προκλήσεις στην υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης.
*Ο Χρήστος Ι. Μπούρας είναι Καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής με γνωστικό αντικείμενο Αλγόριθμοι και Εφαρμογές σε Δίκτυα και Τηλεματική και Νέες Υπηρεσίες. Επίσης από το 1999 είναι Επιστημονικός Υπεύθυνος της Ερευνητικής Μονάδας 6 στο ΙΤΥ-Ε (Διόφαντος). Στο Τμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής διδάσκει τα μαθήματα Τηλεματική, Ευρυζωνικές Τεχνολογίες και Δίκτυα Δημόσιας Χρήσης και Διασύνδεση Δικτύων σε προπτυχιακό επίπεδο και Μηχανισμοί Ποιότητας Υπηρεσίας σε Δίκτυα, σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν 5G και Επόμενης Γενιάς Δίκτυα, Ανάλυση της Απόδοσης Δικτυακών και Υπολογιστικών Συστημάτων, Δίκτυα και Πρωτόκολλα Η/Υ, Κινητές και Ασύρματες Επικοινωνίες, Τηλεματική και Νέες Υπηρεσίες, Ηλεκτρονική Μάθηση, Δικτυακά Εικονικά Περιβάλλοντα, Θέματα Χρέωσης και Ποιότητας Υπηρεσιών σε Δίκτυα και Υπηρεσίες, Θέματα Παγκόσμιου Ιστού. Έχει πάνω από 450 δημοσιεύσεις σε διεθνή βιβλία και περιοδικά καθώς και συνέδρια. Είναι μέλος σε εκδοτικές επιτροπές διεθνών περιοδικών και επιτροπών οργάνωσης και προγράμματος και κριτής σε διεθνή περιοδικά και συνέδρια της ερευνητικής περιοχής του. Έχει συμμετάσχει σε αρκετά ερευνητικά και αναπτυξιακά ελληνικά και διεθνή έργα και είναι συγγραφέας 9 βιβλίων στα ελληνικά και εκδότης σε 2 στα αγγλικά. Διαθέτει εκτεταμένη επαγγελματική εμπειρία σε Σχεδιασμό και Ανάλυση Δικτύων και Τηλεματικών Υπηρεσιών, Πρωτοκόλλων Δικτύων, Δίκτυα Υψηλών Ταχυτήτων και Εκπαίδευσης από Απόσταση.
