To ενεργειακό κόστος που συνεχίζει να αποτελεί βραχνά για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, αναλύθηκε στη συνεδρία του 13ου Forum Ενέργειας το περασμένο Σάββατο 6 Απριλίου, στην αίθουσα του ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδος. Την εκδήλωση, που διοργάνωσε το ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδος, συντόνισαν οι Θανάσης Μαύρης, Μηχανολόγος Μηχανικός και Φάνης Κοκμοτός, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός. Στην εκδήλωση κοινός ήταν ο προβληματισμός για το κόστος που καλείται να επωμιστεί η τοπική αυτοδιοίκηση για να καλύψει το ενεργειακό κόστος. Κάποιοι Δήμοι είχαν λάβει τα απαραίτητα μέτρα πολύ πριν εμφανιστεί η ενεργειακή κρίση για να μειώσουν τις δαπάνες τους για ρεύμα. Ωστόσο, εκείνο που είναι ξεκάθαρο είναι ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μπορούν μέχρι ένα βαθμό να βοηθήσουν τις τοπικές κοινωνίες να ορθοποδήσουν.
Στυλιανός Μπλέτσας, Αντιπεριφερειάρχης Βιώσιμης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος
«Το μέλλον είναι στις ενεργειακές κοινότητες»
O Στυλιανός Μπλέτσας, Αντιπεριφερειάρχης Βιώσιμης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Περιφέρειας Δυτ. Ελλάδας εξήγησε ότι: «Είναι προφανές, πως η στροφή στις ΑΠΕ δεν αποτελεί πλέον οραματική επιθυμία, αλλά άμεση αναγκαιότητα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός, πως οι ΑΠΕ αποτελούν την ναυαρχίδα της πράσινης ενέργειας αλλά και επιχειρηματικότητας την τελευταία, μακρά περίοδο στη χώρα μας. Το κλειδί όμως στην αποτελεσματική τους απορρόφηση από το οικονομικό μας μοντέλο είναι η χωροταξία, δηλαδή η επιστημονικά ορθή τοποθέτησή τους στο χώρο. Και επ’ ουδενί δεν πρέπει να αγνοηθεί ο ζωτικός ρόλος της κυκλικής οικονομίας, που εδράζεται στη λήξη του χρήσιμου χρόνου ζωής τους και τη βιώσιμη διαχείρισή τους. Παράλληλα, πρέπει να αποτελεί συνειδητό οδηγό μας η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Τα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας συνεπώς πρέπει να συνεχιστούν απρόσκοπτα, να γίνουν πιο ευέλικτα και κυρίως να δώσουν έμφαση στους πλέον ευάλωτους καταναλωτές. Έχει φτάσει η ώρα δηλαδή να προσφέρει απλόχερα τις ευεργεσίες της στα ασθενέστερα στρώματα η πολυπόθητη ενεργειακή δημοκρατία. Παράλληλα, η επίτευξη της σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης στα πρότυπα του παθητικού κτηρίου πρέπει να βρει γόνιμο πεδίο εφαρμογής σε όλα τα δημόσια κτήρια. Με βάση τα παραπάνω τίθεται το ερώτημα ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Σε πρώτο επίπεδο πρέπει να καταβληθούν οι μέγιστες δυνατές προσπάθειες από τους ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού να αμβλυνθεί το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας. Η σύσταση ενεργειακών κοινοτήτων με σαφές κοινωνικό αποτύπωμα πρέπει να αποτελεί διακηρυγμένο στόχο για την τοπική αυτοδιοίκηση. Θα πρέπει όμως και η Πολιτεία να διαμορφώσει τις κατάλληλες συνθήκες προς αυτή την κατεύθυνση. Η ΠΔΕ οραματίστηκε, οργάνωσε και πραγματοποίησε ένα εμβληματικό και πρωτοποριακό έργο ενεργειακών κοινοτήτων που βραβεύτηκε μάλιστα από τον ΟΗΕ ως καλή πρακτική και είναι έτοιμο να λειτουργήσει από τη στιγμή που θα του δοθεί ο απαραίτητος ενεργειακός χώρος. Επίσης η προσπάθεια δραστικής μείωσης στην κατανάλωση ενέργειας στα δημόσια κτήρια πρέπει να βρίσκεται συνεχώς στο επίκεντρο. Ακόμα σημαντικό πεδίο δράσης για τους ΟΤΑ οφείλει να αποτελέσει και η απάλειψη του ενεργειακού αναλφαβητισμού. Ο ενημερωμένος πολίτης μπορεί να πραγματοποιήσει τις βέλτιστες ενεργειακά επιλογές. Τέλος η επιμονή στην ορθή χωροταξία των ΑΠΕ συνιστά άλλη μία σύγχρονη πρόκληση. Σε όλα τα παραπάνω η ΠΔΕ έχει σαφές πλάνο δράσης.
Αναστάσιος Τσάκωνας, Πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ-Παραρτήματος Πελοποννήσου και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας
«Τα Φ/Β μπορεί να οδηγήσουν σε ερημοποίηση της γης»
Ο Αναστάσιος Τσάκωνας, Πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ-Παραρτήματος Πελοποννήσου και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας στον χαιρετισμό του επεσήμανε μεταξύ άλλων ποιες είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. «Η κλιματική αλλαγή φαίνεται ότι θα έχει μεγαλύτερες συνέπειες και οδηγεί στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Η θερμοκρασία αυξάνεται λόγω ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Όσοι ασχολούμαστε με τον πρωτογενή τομέα έχουμε μια πρόκληση μπροστά μας. Αυτή είναι να παράγουμε τροφή για έναν πλανήτη που πληθυσμιακά αυξάνεται και πάμε πλέον για εννέα δισεκατομμύρια. Η γη πλέον είναι πεπερασμένη. Εμείς για να παράγουμε τρόφιμα έχουμε δύο παράγοντες, τη γη και ανθρώπους να την καλλιεργήσουν. Όταν πρωτομπήκαμε στην ιστορία των φωτοβολταϊκών, ο νομοθέτης αναφέρθηκε σε «γη υψηλής παραγωγικότητας». Στην «γη υψηλής παραγωγικότητας», εκεί που παράγουμε τα τρόφιμα για τα παιδιά μας, δεν μπορούμε να κάνουμε αυτή τη χρήση. Στην Ελλάδα δυστυχώς και αυτό έγινε λάθος. Σε όλους τους κάμπους πλέον χάνουμε γη. Δεν την χάνουμε γιατί την καλύπτουμε με φωτοβολταϊκά, αλλά γιατί επειδή το έδαφος σκιάζεται, ερημοποιείται. Το χώμα βρίσκεται κάτω από ίσκιο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στην Ισπανία ήδη το έχουν ζήσει πολύ έντονα». Ακολούθως παρουσίασε ποια είναι η πρόταση το ΓΕΩΤΕΕ σε σχέση με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. «Εμείς λέμε ναι στη γεωργική χρήση των ανανεώσιμων πηγών, αλλά μεγάλη προσοχή στην προστασία της γης υψηλής παραγωγικότητας. Τελειώσανε οι εποχές που αποξεραίναμε τις λίμνες. Όπως είδατε λόγω κλιματικής αλλαγής η λίμνη Κάρλα ξαναγέμισε και θέλει δύο με τρία χρόνια για να ξαναδιάσει. Εάν ακολουθήσουμε το μοντέλο των Ολλανδών τους οποίους η Ελληνική Πολιτεία έφερε για να μας υποδείξουν τι θα κάνουμε, λες και δεν είχαμε Έλληνες επιστήμονες, τότε ο χρόνος θα είναι ακόμη περισσότερα.
Αθανάσιος Κούστας, Διευθυντής Αναπτυξιακής Εταιρείας του Επιμελητηρίου Αχαΐας
«Το Επιμελητήριο στηρίζει τις ΑΠΕ
Ακολούθως ο Αθανάσιος Κούστας, Διευθυντής Αναπτυξιακής Εταιρείας του Επιμελητηρίου Αχαΐας σημείωσε ότι το Επιμελητήριο στηρίζει προσπάθειες αειφόρου επιχειρηματικότητας. «Το Επιμελητήριο Αχαΐας για πάρα πολλά χρόνια στηρίζει τις πρωτοβουλίες του Forum γιατί αγγίζουν την κοινωνία, την επιχειρηματικότητα, με κεντρικό προσανατολισμό την ανάπτυξη. Είμαστε πάντα αρωγοί στις προσπάθειες αυτές και συμπαραστάτες. Θα συνεχίζουμε να το κάνουμε γιατί ξέρουμε ότι τέτοιες πρωτοβουλίες ξεκινούν από την διάθεση για προσφορά. Το Επιμελητήριο Αχαΐας στηρίζει τις προσπάθειες για υλοποίηση επενδύσεων για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας γιατί όλοι γνωρίζουμε πόσο σημαντικές είναι οι επιπτώσεις για το περιβάλλον και τον πλανήτη. Πρόσφατα διάβασα σε μελέτη πόσο αλματώδης είναι η αύξηση του CO2 τις τελευταίες δεκαετίες στον πλανήτη. Το Επιμελητήριο Αχαΐας στηρίζει την υλοποίηση επενδύσεων για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αρκεί να είναι συμβατές με το φυσικό περιβάλλον και να είναι αποτέλεσμα συναινέσεων και συνεργασιών με τις τοπικές κοινωνίες».
Κώστας Πελετίδης, Δήμαρχος Πατρέων « Οι αποφάσεις που λάβαμε για περιορισμό το κόστους»
O Κώστας Πελετίδης, Δήμαρχος Πατρέων σημείωσε ποιες είναι οι επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης σε όλα τα επίπεδα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. «Στην χώρα μας είχαμε καταφέρει να έχουμε ενέργεια. Και αγωνιζόμασταν, καθώς θεωρούσαμε ότι αυτό που είχαμε είχε υψηλό τίμημα και θέλαμε κάτι πιο φθηνό. Και ξαφνικά τι έγινε; Μας είπαν τελείωσε η φθηνή ενέργεια και έγινε τόσο ακριβή ώστε κάποιοι να μην μπορούν να ηλεκτροδοτηθούν. Η φτωχή Ελλάδα κατάφερε μέχρι και το Κορφοβούνι να έχει ρεύμα. Και φθάσαμε σήμερα να μην έχουμε ενέργεια στα σπίτια μας. Αυτή η εξέλιξη όπως ήταν φυσικό γονάτισε και τη λειτουργία του Δήμου. Η ΔΕΥΑΠ διπλασίασε το κόστος ενέργειάς της, ο Δήμος να διπλασιάσει το κόστος ενέργειάς του και μπαίνει το ερώτημα «δεν έχουμε πρόοδο;». Αυτή η πρόοδος πώς γίνεται να παράγει φτώχεια ενεργειακή; Είναι για να μας προστατεύσουν από το διοξείδιο του άνθρακα; Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να προστατευθούμε, παρά μόνο αυτός; Αν θέλαμε να το λύσουμε το πρόβλημα του διοξειδίου του ανθρακα, θα έπρεπε να κάνουμε άλλα πράγματα. Πόσα εκατομμύρια αυτοκίνητα κινούνται παγκοσμίως; Εάν είχαμε σύγχρονα μέσα μεταφοράς ανθρώπων και εμπορευμάτων πόσο διοξείδιο του άνθρακα θα μειώναμε;», παρατήρησε ο κ. Πελετίδης. Στη συνέχεια της τοποθέτησής του ανέφερε ότι «για το ενεργειακό, αφού διαπιστώσουμε το πρόβλημα, ξεχνούμε αυτούς που μας έφεραν σε αυτή την θέση και κερδίζουν και δεν τους ζητούμε τα χρήματά που κερδίζουν πίσω. Εγκαταλείψαμε το να φύγουν από τη μέση οι μεσάζοντες και πάμε να βρούμε λύσεις που να αφορούν είτε το ατομικό ή το συλλογικό ζήτημα της ενέργειας. Στόχος να κάνουμε ενεργειακές κοινότητες». Σε σχέση με τις πρωτοβουλίες που έλαβε ο Δήμος για να αντιμετωπίσει το ενεργειακό πρόβλημα, ανέφερε ότι: «Ήδη από το 2014 πετύχαμε μείωση κατανάλωσης. Τοποθετήσαμε λάμπες led και κάναμε αντίστοιχο πρόγραμμα στα σχολεία. Εμείς φτιάξαμε όλα τα σχολεία με 54.000 λάμπες led. Το κόστος ήταν εξαιρετικά υψηλό, γιατί παρότι μειώσαμε την κατανάλωση οι τιμές αυξήθηκαν. Έτσι στο κομμάτι το οικονομικό κάναμε αυτά τα βήματα. Στη ΔΕΥΑΠ κάναμε μια μελέτη για να δημιουργήσουμε νέο Διυλιστήριο και η κατανάλωση ρεύματος θα γίνεται με εναλλακτικούς τρόπους, όπως τοποθέτηση φωτοβολταϊκών. Στον Βιολογικό Καθαρισμό το υλικό που μένει για επεξεργασία στις δεξαμενές, έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί για παραγωγή ενέργειας. Το ίδιο θέλουμε να κάνουμε στην Ξερόλακκα και στις διάφορες ενεργειακές αναβαθμίσεις που προσδοκούμε. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε το μεγάλο κάδρο που είναι πολιτικό. Και το ερώτημα που τίθεται είναι ποιος θα έχει τον έλεγχο στον τόπο. Θα έχουν τον έλεγχο τα χρηματιστήρια; Είναι ζήτημα πολιτικό ποιος έχει την εξουσία και ποιος έχει τον κεντρικό σχεδιασμό. Ζητούμενο είναι πώς θα αξιοποιήσουμε την επιστήμη και τις εναλλακτικές λύσεις. Κατάγομαι από ένα χωριό της Κοζάνης που έθρεψε χιλιάδες ανθρώπους. Ήρθε ο λιγνίτης και έγιναν λιγνιτωρυχεία. Τώρα θα γίνουν φωτοβολταϊκά πάρκα, όμως πώς θα ζήσουμε και ποιος θα πάρει τις αποφάσεις γι’ αυτό; Τη μια ημέρα έπαιρναν αποφάσεις δισεκατομμυρίων για δημιουργία εργοστασίων επεξεργασίας του λιγνίτη και ενώ τα χρήματα πληρώθηκαν, τα εργοστάσια δεν λειτούργησαν ποτέ». Και καταλήγοντας υπογράμμισε ότι: «ποια είναι η δύναμη που συντρίβει τον κοινό νου που λέει ό,τι έγινε δεν έχει αξία». Δουλεύει μια κοινωνία ολόκληρη, άλλαξαν τις αποφάσεις και πλέον οδηγούμαστε στα φωτοβολταϊκά, αλλά τώρα κινδυνεύει από αυτά η κτηνοτροφία».
Θεόδωρος Μπαρής, Δήμαρχος Ερυμάνθου «Καθοριστικοί οι ΟΤΑ στη διάσωση των τοπικών κοινωνιών»
Ο Θεόδωρος Μπαρής, Δήμαρχος Ερυμάνθου σε παρουσίασή του επεσήμανε ότι: «Ο Δήμος Ερυμάνθου με εκτείνεται σε 600.000 στρέμματα ορεινών όγκων. Θέλω να επισημάνω ότι έχουμε ορεινούς οικισμούς που επιβιώνουν επειδή κάποιοι επιστρέφουν για αναψυχή στους συγκεκριμένους χώρους και κρατούν ενεργούς του οικισμούς. Εάν φυτρώσουν από πάνω από τις περιοχές μηχανές-τέρατα, ποιες τάσεις θα δημιουργηθούν και πόσο ο τόπος θα υποβαθμιστεί; Άρα, επανέρχομαι στην ανάγκη θέσπισης ειδικού χωροταξικού σχεδίου στους χώρους που θα γίνουν ΑΠΕ. Σε αυτές τις περιοχές οι πόροι τους είναι λίγοι. Πόσο ισχυρός είναι αυτός ο πόρος όταν στις τοπικές κοινωνίες αποδίδεται το 3% αντί για 10% που θέλει η ΚΕΔΕ;». Ακολούθως προχώρησε σε παρουσίαση τονίζοντας ότι το παγκόσμιο ενεργειακό περιβάλλον είναι διαρκώς μεταβαλλόμενο στις μέρες μας. Η οικονομική ύφεση, η κλιματική αλλαγή, η πανδημία, οι πολεμικές συρράξεις αποτελούν απειλές της ανθρώπινης υπόστασης. Η Ενέργεια εξαιτίας της μικρής διαθεσιμότητας και αύξησης στις τιμές οδηγεί σε ενεργειακή ένδεια σε διόλου αμελητέα πληθυσμιακά τμήματα. Επιπρόσθετα, οι τοπικές εξουσίες οδηγούνται σε συστηματική προσπάθεια μείωσης ενεργειακών απαιτήσεων της τοπικής κοινότητας και επιλέγουν την παραγωγή ενέργειας, όμως αυτή προσκρούει στην γραφειοκρατία και στην απροθυμία συνδρομής των πολιτών. Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι καθοριστικός στην διαδικασία μετάβασης. Κατά τον κ. Μπαρή, υπάρχει η ανάγκη δημιουργίας μοντέλου ενεργειακής διαχείρισης, με ενεργή συμμετοχή πολιτών και είναι καθοριστική η συμβολή της Αυτοδιοίκησης. Ειδικότερα, ο ρόλος των Δήμων στη διαχείριση ενεργειακής κατανάλωσης και αποδοτικότητας είναι νευραλγικός και πολυδιάστατος. Και αυτό γιατί είναι καθοριστικός ο κάθε Δήμος στην άσκηση τοπικών πολιτικών, στην υλοποίηση έργων για το περιβάλλον και στην βιώσιμη ενεργειακή διαχείριση. Οι δήμοι είναι διαμορφωτές της κοινής γνώμης και επιπρόσθετα συμβάλλουν στον προγραμματισμό της τοπικής ανάπτυξης. Εξήγησε επίσης ότι αποτελεί Εθνική προτεραιότητα ο σχεδιασμός και υλοποίηση ενός προγράμματος εξοικονόμησης ενέργειας σε υποδομές και λειτουργίες των δήμων, γιατί με αυτό τον τρόπο θα υπάρξει σημαντική μείωση λειτουργικού κόστους και εξοικονόμηση σημαντικών πόρων, προς όφελος της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας. Ο ρυθμιστικός ρόλος των ΟΤΑ Α’ Βαθμού και σε ενεργειακές απαιτήσεις ιδιωτικών κτιρίων είναι επίσης σημαντικός, καθώς καθορίζει τις πολεοδομικές και τοπικές ρυθμίσεις βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, την χρήση ηλιακών θερμοσιφώνων και νέων μορφών ενέργειας σε κατοικία και επαγγελματικά κτίρια και τέλος είναι εκείνοι που θεσπίζουν ειδικούς όρους δόμησης. Τέλος, ξεκαθάρισε ότι το Ενεργειακό Κόστος έχει γίνει θηλιά για τις δημοτικές αρχές και αυτός είναι και ο λόγος που λαμβάνονται μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας με θεσμοθετημένο στόχο 10% μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης. Μεταξύ άλλων οι Δήμοι προχωρούν σε αντικατάσταση οδοφωτισμού με λάμπες LED με στόχο την περιστολή ενεργειακού κόστους άνω του 60%. Κάνουν έργα ενεργειακής αναβάθμισης δημοτικών κτιρίων προϋπολογισμού 3 εκατομμυρίων ευρώ. Μέσω του προγράμματος Α. Τρίτσης θα λάβουν 600.000 ευρώ για ηλεκτροκίνηση είτε για ηλεκτρικά οχήματα είτε για ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων. Τέλος με το «Πρόγραμμα Ηλέκτρα» 2023 που στόχο έχει την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων του Δημοσίου, οι διαθέσιμοι πόροι είναι 640.000.000 ευρώ όμως αποτελεί ένα απαιτητικό εγχείρημα αλλά ιδιαίτερα χρήσιμο χρηματοδοτικό εργαλείο, καθώς η μείωση ενεργειακού αποτυπώματος των Δήμων συνιστά μια δύσκολη εξίσωση και μια μεγάλη πρόκληση. Η λύση που προτείνεται είναι να ιδρυθούν ενεργειακές κοινότητες, που είναι τοπικοί αστικοί συνεταιρισμοί αξιοποίησης καθαρών πηγών ενέργειας και αποτελούν το βασικό στοιχείο επίτευξης στόχων στην Ευρωπαϊκή Ένωση για ενεργειακή μετάβαση προώθηση αλληλέγγυας οικονομίας και ενεργειακής καινοτομίας, καθώς επίσης για αντιμετώπιση ενεργειακής κρίσης και προαγωγή ενεργειακής αειφορίας. Σήμερα λειτουργούν 1.689 ενεργές ενεργειακές κοινότητες και στόχος είναι η δημιουργία Ενεργειακής Κοινότητας στον Δήμο Ερυμάνθου με ποσοστό 15% στο συνεταιριστικό κεφάλαιο και ιδρυτικά μέλη: την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος, τον Δήμος Ερυμάνθου, τον Δήμο Δυτικής Αχαΐας, την ΔΕΥΑ Δυμαίων Δυτικής Αχαΐας και τον Δήμο Πηνειού. Ωστόσο το συγκεκριμένο εγχείρημα αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες που η τοπική δημοτική αρχή καλείται να ξεπεράσει. Καταλήγοντας ο κ. Μπαρής σημείωσε ότι για το ενεργειακό πρόβλημα χρειάζεται ενθάρρυνση και ενίσχυση της ενεργούς συμμετοχής πολιτών, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων σε παραγωγή ενέργειας. Απαιτείται η στρατηγική συνεργασία Δήμων στα θεσμικά όργανα εκπροσώπησης (ΠΕΔ, ΚΕΔΕ) για σχηματισμό τεκμηριωμένων θέσεων στο ενεργειακό ζήτημα, υπέρ των τοπικών κοινωνιών. Και υπογράμμισε ότι η ενεργειακή δημοκρατία διασφαλίζει ότι η ενεργειακή μετάβαση θα γίνει με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης και με την κοινωνία σε ενεργό και όχι παθητικό ρόλο. Σε αυτό το πλαίσιο είναι αναγκαία η δημιουργία ενεργειακών συνεταιρισμών.
