Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 3/4 2024 στον πολυχώρο πολιτισμού «Μηχανουργείο» στην Πάτρα η δεύτερη συνάντηση «ΕΞΕΝΑΝΤΙΑΣ» με θέμα: «Σε κλίμακα ήχου και χώρου».
Συνομίλησαν η Ράνια Καραΐσκου – Πολιτικός μηχανικός, με τον
Γιώργο Αθανασακόπουλο – Συνθέτη κιθαριστή.
Σε έναν δημιουργικό διάλογο αναδείχθηκαν έννοιες όπως αρμονία, μέτρο, τόνος, απόσταση, κλίμακα, χώρος κ.ά που έχουν από τη μια τη δική τους σημασία στο χώρο της μουσικής και των κατασκευών, όπως όμως έδειξαν οι εξαιρετικοί ομιλητές συναντώνται και σε μια άλλη διάσταση φωτίζοντας ευρύτερες αναζητήσεις του κοινωνικού ανθρώπου, πέραν από την μερικότητα της τεχνοκρατικής γνώσης που υπηρετούν.
Άλλωστε όπως επεσήμανε ο συντονιστής της εκδήλωσης ποιητής Διονύσης Καρατζάς η πρωτοβουλία περιοδικών συναντήσεων ΕΞΕΝΑΝΤΙΑΣ μέσα από τέτοιες αναγωγές των φαινομενικά αντιθέτων μπορεί να συμβάλλει σε δημιουργικές συνθέσεις και συνεργασίες
Στην εκδήλωση υπήρξε ενεργή παρέμβαση από αρκετούς συμμετέχοντες, που είδαν από τη δική τους θέση ομοιότητες με τις έννοιες που ανέδειξαν οι ομιλητές.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε μουσικά με τους Φώτη Τσιλεμέκη, Βασίλη Διαμαντόπουλο και Γιώργο Αθανασακόπουλο, να παρουσιάζουν έργα για τρεις κιθάρες.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΟΣΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΑΝ ΟΙ ΔΥΟ ΕΞΕΝΑΝΤΙΑΣ ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΕΣ
Γιώργος Αθανασακόπουλος, Μουσικός
Το μουσικό πεδίο είναι ένας ευρύς και ποικίλος χώρος που περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες και τις πτυχές της μουσικής, όπως η δημιουργία μουσικής έργου, η εκτέλεση σε διάφορα είδη και στυλ μουσικής, η διδασκαλία και η εκπαίδευση σε μουσική, η έρευνα και η ανάπτυξη νέων τεχνικών και εκφραστικών μέσων, καθώς και ο πολιτιστικός και κοινωνικός του ρόλος. Αυτό περιλαμβάνει επίσης την παραγωγή, την επεξεργασία και την προώθηση μουσικού υλικού, καθώς και τη συμμετοχή σε μουσικά γεγονότα και παραστάσεις.
Ο ρυθμός, είναι ο παλμός ή ο τρόπος με τον οποίο οργανώνονται οι νότες σε ένα χρονικό πλαίσιο. Εκφράζεται με κίνηση ή με χτύπημα.
Μια σειρά από φθόγγους που παράγουν ένα μελωδικό θέμα. Η μελωδική γραμμή εξελίσσεται παρουσιάζοντας μια συνεχή ροή φθόγγων. Εκφράζει συναισθήματα, ιδέες ή θέματα. Είναι το κύριο στοιχείο στη μουσική δημιουργία.
Παραγωγή ή αίσθηση κύματος πίεσης στον αέρα, ο οποίος αντιλαμβάνεται από το ανθρώπινο αυτί ως μουσική. Κάθε μουσική νότα έχει έναν συγκεκριμένο ήχο, χαρακτηριστικό για το όργανο ή τη φωνή που τον παράγει. Ο ήχος είναι ο πυρήνας της μουσικής και η βάση της ακουστικής αισθητικής.
Στη μουσική, ο όρος «τόνος» χρησιμοποιείται για να περιγράψει την απόσταση μεταξύ δύο φθόγγων. Συνήθως, ένας τόνος αναφέρεται στην απόσταση μεταξύ δύο συνεχόμενων φθόγγων σε μια κλίμακα.
Μια σειρά από νότες που ορίζουν το πλαίσιο μελωδίας ή αρμονίας. Κάθε κλίμακα ακολουθεί ένα συγκεκριμένο μοτίβο αποστάσεων μεταξύ των φθόγγων της, οι οποίες μπορεί να είναι μείζονες, ελάσσονες ή άλλες ανάλογα με τον τύπο της κλίμακας. Οι κλίμακες χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία μελωδιών και αρμονιών.
Αρμονία είναι ο τρόπος με τον οποίο οι νότες συνδυάζονται μαζί για να δημιουργήσουν μια ευχάριστη ακουστική αίσθηση. Αυτό μπορεί να συμπεριλαμβάνει ακόρντα, συμφωνίες ή ακολουθίες φθόγγων που υποστηρίζουν τη μελωδία. Η αρμονία είναι βασικό στοιχείο στη δομή και την εκφραστικότητα της μουσικής.
Ράνια Καραΐσκου, Μηχανικός
Οι μηχανικοί, έχουν σχέση με τη μουσική πολύ μεγαλύτερη απ’ όση φαντάζεται κανείς. Αυτό άλλωστε εκφράζεται και με την κοινή ορολογία που χρησιμοποιούν.
Η επανάληψη ή αλλιώς η περιοδικότητα, είναι έννοια βασική του φαινομένου “ρυθμός” και το συνοδεύει σε όλες του τις εκφάνσεις. Από την μουσική, την ποίηση, το χορό, και άλλες τέχνες μέχρι την αρχιτεκτονική με τον Αρχιτεκτονικό ρυθμό, τη μηχανική, τη στατιστική και άλλες επιστήμες.
Στον κλάδο των μηχανικών, επιτυγχάνεται ο ρυθμός σε μια κατασκευή, όχι μόνο με την επανάληψη στον χώρο και στο χρόνο, γραμμών, γεωμετρικών σχημάτων, υλικών, χρωμάτων, αρχιτεκτονικών ή δομικών στοιχείων, μαθηματικών σχέσεων και αναλογιών, αλλά και με τη συμμετρία, την αντίθεση, την ομοιότητα, τη γειτνίαση ή την προοδευτική ή τη διαβαθμισμένη αύξηση ή μείωση ποσοτήτων, μορφών, σχημάτων, χρωμάτων, επιφανειακών ή χωρικών δομικών ή αρχιτεκτονικών κλπ στοιχείων.
Όπως στη μουσική, με την επανάληψη, την περιοδικότητα ρυθμικών μοτίβων ο συνθέτης δημιουργεί τη μελωδία, έτσι κι ο μηχανικός, αξιολογεί τι είναι σημαντικό και τι όχι και με την επανάληψη δομικών ή αρχιτεκτονικών στοιχείων τα συνθέτει σε ένα ενοποιημένο κομμάτι ή έργο δημιουργώντας μια κατασκευή αντιστοίχως ευχάριστου αισθητικού και χρηστικού ενδιαφέροντος, που κυριολεκτικά μπορεί να μείνει ανάγλυφη στη μνήμη του κοινού που όχι μόνο τη βλέπει αλλά τη χρησιμοποιεί κιόλας. Μπορεί να την αγγίξει και να την αισθανθεί όχι μόνο με την όραση, αλλά και με όλες του τις αισθήσεις.
Όπως μια μελωδία, έτσι και μια κατασκευή έχει την ικανότητα να δημιουργήσει συναισθηματικές εμπειρίες αφού μπορεί να επηρεάσει και το περιβάλλον μέσα στο οποίο φιλοξενείται αλλά και το κοινό, τους αποδέκτες δηλαδή, είτε θετικά είτε αρνητικά.
Όπως ένα μουσικό όργανο βγάζει ήχο, το ίδιο συμβαίνει και σε μια κατασκευή. Όλοι μας κάποια στιγμή έχουμε μπεί σε ένα άδειο σπίτι κι έχουμε ακούσει τον αντίλαλο της φωνής μας, ή έχουμε ακούσει ένα πάτωμα ή μια πόρτα που τρίζει, τη βροχή που χτυπάει στο τζάμι ή σε ένα τσίγκο, τους ήχους από τον καυγά του γειτονικού ζευγαριού σε μια πολυκατοικία, τον θόρυβο που κάνουν τα αυτοκίνητα καθώς διασχίζουν μια γέφυρα κ.ο.κ.
Γι΄ αυτό και οι μηχανικοί, εξειδικεύονται πλέον πιο συστηματικά στην ακουστική μηχανική, μελετώντας τις διάφορες πτυχές της παραγωγής ήχου, ελέγχου και ανάλυσης, και σε συνδυασμό με τους αρχιτέκτονες, κατασκευάζουν τεχνικά έργα που εφαρμόζουν συγκεκριμένα αυτές τις έννοιες του ήχου και των δονήσεων.
Όλοι μας έχουμε εκτιμήσει ένα σπίτι με καλή ηχομόνωση, μια αίθουσα συναυλιών με σωστή ακουστική, ή ένα ηχογραφημένο τραγούδι από ένα επαγγελματικό στούντιο ηχογράφησης.
Ο ήχος μετράει το χώρο! Για τους μηχανικούς μάλιστα πολλές φορές αποτελεί συμπληρωματικό βοηθητικό στοιχείο για τις μετρήσεις τους. Για παράδειγμα, ήχο στέλνουμε στο βυθό με ένα ηχοβολιστικό μηχάνημα για να μετρήσουμε το βάθος του.
Στη μουσική, ο όρος «τόνος» χρησιμοποιείται για να περιγράψει την απόσταση μεταξύ δύο φθόγγων. Η απόσταση όμως, είναι ένα κοινό μαθηματικό μέγεθος για τις τέχνες και τις επιστήμες. Μέγεθος πολύ βασικό, κρίσιμο για την δομή και την οργάνωση μιας οικοδομής, ενός κατασκευαστικού φορέα, ενός οικιστικού συνόλου.
Οι μηχανικοί άλλωστε, πάντα υπολογίζουμε αποστάσεις. Για μας, η απόσταση σε μια κατασκευή, εκφράζεται για παράδειγμα ως η απόσταση των δομικών ή αρχιτεκτονικών του στοιχείων, ως η απόσταση των ράβδων οπλισμού του φορέα κατασκευής, ως η απόσταση από τα όρια του οικοπέδου, από ένα γειτονικό κτίριο, από ένα ρέμμα, από αιγιαλό και παραλία, από το κέντρο ενός οικισμού, κλπ.
Η τονική κλίμακα αποτελεί τη βάση, το θεμέλειο, ενός μουσικού θέματος. Οι μηχανικοί, δομούμε έτσι τη βάση μας, τα θεμέλια δηλαδή, ώστε αναλόγως να χτίσουμε την ανωδομή μας. Πιο απλά, αλλιώς θα θεμελιωθεί μια μικροκατασκευή, κι αλλιώς ένα πολυόροφο κτίριο, μια γέφυρα, ένας ουρανοξύστης, ένας κρηπιδότοιχος.
Έτσι κατασκευάζονται έργα διαφορετικής κλίμακας το ένα από το άλλο, ανάλογα με την σπουδαιότητά τους, τη λειτουργία και τη συχνότητα χρήσης, τους διαθέσιμους πόρους κλπ.
Η κλίμακα, η σκάλα δηλαδή, αποτελεί το βήμα, που γεφυρώνει με τα σκαλοπάτια της την καθ΄ ύψος απόσταση ανάμεσα σε δυο σημεία της κατασκευής ή της κατασκευής με τον περιβάλλοντα χώρο αλλά οι μηχανικοί συντάσσουμε και τα κατασκευαστικά σχέδιά μας με τέτοιες αναλογίες ως προς τα πραγματικά μεγέθη ώστε όπως λέμε να είναι υπό συγκεκριμένη κλίμακα.
Η κλίμακα, σημαντικό δομικό και αρχιτεκτονικό στοιχείο, επιπλέον μας προϊδεάζει, μας εισάγει νοητικά και αισθητικά για το τι είδους κατασκευή θα ακολουθήσει στη συνέχεια. Άλλου είδους σκάλα θα δούμε σε ένα νοσοκομείο, σε ένα σχολείο, σε ένα ανάκτορο ή σε ένα ναό για παράδειγμα.
Όπως στη μουσική, έτσι και οι μηχανικοί, σε συνδυασμό με την επιστήμη τους αλλά συνεπικουρούμενοι και από τη διαίσθησή τους, αναζητούν την αρμονία της κατασκευής τους. Από την αρμονία της σε σχέση με τον περιβάλλοντα χώρο, τον προσανατολισμό της, τη δομή και την οργάνωση των χώρων της, την αρμονία της σε σχέση με το κόστος και την ωφέλεια που θα προσφέρει, μέχρι τον εξοπλισμό και την επίπλωση που πρέπει να είναι ταιριαστά.
Όλα πρέπει να γίνονται με μέτρο. Αυτό είναι το κλειδί, που κάνει τη διαφορά σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας.
Δείτε πλούσιο φωτογραφικό υλικό από την εκδήλωση, με την κάμερα και τη ματιά της Μαρίας Κοσσυφίδου, στη σελίδα της πρωτοβουλίας ΕΞΕΝΑΝΤΙΑΣ στο facebook.
