Τρέμουν οι κάτοικοι του Γηροκομειού και των περιοχών που επλήγησαν από τη φωτιά του περασμένου Ιουλίου από το ενδεχόμενο να παρουσιαστούν πλημμυρικα φαινόμενα στις πρώτες βροχές του Φθινοπώρου. Και όχι άδικα, αφού όλο το πράσινο της περιοχής που συγκρατούσε τα νερά της βροχής έχει καεί και η διαβίωσή τους έχει υποβαθμιστεί.
Tου Γιώργου Ηλιόπουλου
Παντού μαύρο αντικρίζει κανείς σε περιοχές γύρω από τον περιαστικό ιστό που αποτελούσαν μέχρι πρότινος έναν σημαντικό πνεύμονα πρασίνου. Και τώρα, με τις πρώτες σταγόνες βροχής, το μυαλό των περισσότερων πάει στο τι πρόκειται να συμβεί εάν τα νερά είναι πολλά σε όγκο.
Ο Αντιπεριφερειάρχης Αχαΐας Φωκίων Ζαΐμης παρουσίασε στο Περιφειρειακό Συμβούλιο τις ενέργειες της ΠΕ Αχαΐας για την τραγική φωτιά στην περιοχή Γηροκομείο Πάτρας. Μεταξύ άλλων ανακοίνωσε ότι εκπονείται μελέτη οριοθέτησης του ρεματος Γηροκομειού, έχει ξεκινήσει επίσης ο καθαρισμός ενώ στο πλαίσιο αυτό υλοποιείται μνημόνιοσυνεργασίας με το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών για αυτοψία και εκτίμηση γεωτεχνικης επικίνδυνοτητας. Είχε επίσης προηγηθεί ανοικτή συνάντηση με τους φορείς και κατοίκους στις 15 Ιουλίου, μετά την πυρκαγιά, στα γραφεία της ΠΕ Αχαΐας. Ο κ. Ζαΐμης μιλώντας στον «Σ.Ε.» αναφέρει ότι: «Οι υπηρεσίες μας βρίσκονται σε αυξημένη ετοιμότητα για να καθαρίσουν ρέματα, ποτάμια, χείμαρρους και δρόμους αρμοδιότητάς μας σε όλη τη διοικητική επικράτεια της ΠΔΕ, ώστε να μην δημιουργηθούν πλημμυρικά φαινόμενα ενόψει φθινοπώρου και χειμώνα. Έτσι, οι υπηρεσίες μας, εξειδικευμένα συνεργεία της Περιφέρειας και πιστοποιημένοι εργολάβοι έχουν αναπτυχθεί σε σημεία που είθισται να παρουσιάζονται και τα μεγαλύτερα προβλήματα, για καθαρισμούς ενόψει των βροχοπτώσεων. Αυτό το θέμα δεν γίνεται μόνον τώρα αλλά σε σταθερή ετήσια βάση όμως φέτος και λόγω της υψηλής ξηρασίας, της κλιματικής αλλαγής και των πιθανών έντονων καιρικών φαινομένων είμαστε σε ακόμα μεγαλύτερη ετοιμότητα και επαφή με την κοινωνία. Συγκεκριμένα, προ εβδομάδων έγινε μια νέα σημαντική παρέμβαση καθαρισμών στον Βουραϊκό ποταμό, ενώ τις προηγούμενες ημέρες πραγματοποιήθηκε προληπτικός καθαρισμός και διάνοιξη κοίτης του ποταμού Χάραδρου από χρονίζοντα προβλήματα ετών από την πολιτική προστασία της ΠΔΕ στη γέφυρα πλησίον του Πανεπιστημίου Πατρών. Βέβαια είμαστε σε διαρκή επικοινωνία με την τεχνική υπηρεσία της Π.Ε. Αχαΐας, τους Δήμους και τους προέδρους όλων των Δημοτικών Κοινοτήτων της Π.Ε. Αχαΐας με στόχο την άμεση πληροφόρηση ώστε να δίνεται προτεραιότητα στα επείγοντα και να προχωράμε στους αναγκαίους καθαρισμούς». Στο ερώτημα μήπως έπρεπε να είχαμε προστρέξει νωρίτερα να εκπονήσουμε σχέδια αντιμετώπισης, καθώς η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα και έχει δείξει τις επιπτώσεις της στην καθημερινότητά μας, ο ίδιος απαντά: «Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι φωτιές που έχουν πλήξει το νομό, έχουν αποδυναμώσει τη φυσική προστασία από πλημμυρικά φαινόμενα. Οι κατολισθήσεις είναι καθημερινό φαινόμενο ιδιαίτερα μετά από μια μεγάλη πυρκαγιά. Επίσης, τα φερτά υλικά έχουν δημιουργήσει επικίνδυνη συσσώρευση υλικού για διέλευση υδάτων σε αρκετά σημεία. Ωστόσο, έχουμε αναπτύξει ένα ευρύ σχέδιο δράσης για καθαρισμούς σε ποτάμια, χείμαρρους και δρόμους, ώστε να είμαστε όσο το δυνατόν περισσότερο έτοιμοι τες βροχές. Ουσιαστικά αυτού του είδους οι εργασίες δεν σταματούν, αντίθετα ενισχύονται κάθε χρόνο ανάλογα με τις ανάγκες, τις ιδιαίτερες συνθήκες και τα μέσα που διαθέτουμε. Παράλληλα ασκούμε έντονη πολιτική πίεση σε όλους τους συναρμόδιους φορείς αλλά και σε φορείς που έχουν αποκλειστική αρμοδιότητα αντιπλημμυρικών έργων όπως το Δασαρχείο, το ΥΠΕΝ, την Κτηματική Υπηρεσία και τα συναρμόδια υπουργεία όπως ολοκληρώσουν τα απαραίτητα έργα ώστε να μην πλήττεται το δίκτυο της ΠΔΕ και να μην επιβαρυνόμαστε άσκοπα σε δαπάνες καθαρισμών από την πολιτική προστασία. Στο θέμα αυτό απαιτείται καλύτερος και ταχύτερος κεντρικός σχεδιασμός». Τέλος για το κατά πόσο υπάρχουν κάποιες περιοχές στην Πάτρα αλλά και την Αχαΐα που θεωρεί ότι είναι πιο ευάλωτες στις πλημμύρες σε σχέση με άλλες, ο ίδιος σημειώνει ότι: «Δεν θα ήταν δόκιμο να ονοματίσουμε συγκεκριμένες περιοχές και να περάσουμε λάθος μηνύματα. Όλες οι περιοχές της Αχαϊας έχουν σημασία ειδικά εκεί όπου υπάρχει κατοικήσιμη περιοχή και επιχειρήσεις. Η ανθρώπινη ζωή είναι πρώτα, μετά τα ζώα, τα υλικά αγαθά των πολιτών και βέβαια η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής μας που είναι μοναδική και με μεγάλη βιοποικιλότητα. Τα σημεία ενδιαφέροντος που γίνονται ή θα γίνουν παρεμβάσεις είναι αρκετά για αυτό απαιτείται προτεραιότητα με βάση αυτές τις αρχές που προανέφερα και με βάση την επικινδυνότητα των φαινομένων».
Η Πολιτική Προστασία
Ο Νίκος Γυφτάκης, υπεύθυνος της Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος, αναλύει το σχέδιο που έχει εκπονηθεί: «Είναι έτοιμες κάποιες εργολαβίες προκειμένου να καθαριστεί ο χείμαρρος του Γηροκομειού. Ο συγκεκριμένος χείμαρρος έχει τέσσερα κομμάτια: το πρώτο είναι επάνω από τη «Μέριμνα», ένα ακάλυπτο σημείο, το δεύτερο παράπλευρά της «Μέριμνας», το τρίτο είναι μια κατωφέρεια που είναι ακάλυπτη και το τέταρτο βρίσκεται σε αστικό ιστό που είναι καλυμμένο. Το έργο έχει δυσκολίες γιατί έχει μεγάλες εδαφικές κλίσεις, άρα με καταρρακτώδη βροχή τα νερά που θα συγκεντρωθούν θα είναι πολλά μέσα σε λίγο διάστημα. Υπάρχουν κάποια σημεία που λόγω αυθαιρεσιών το ποτάμι παρουσιάζει στενώσεις, υπάρχουν κάποιες υπογειοποιήσεις και άλλα ζητήματα πολεοδομικού χαρακτήρα κατάληψης του εδάφους που εμποδίζουν το έργο των συνεργείων. Σε αυτή την φάση εμείς δεν μπορούμε να πάμε να γκρεμίσουμε. Πάμε να διορθώσουμε ή να διευθετήσουμε την κοίτη και οι δυσκολίες είναι μεγάλες». Ακολούθως τονίζει ότι ο αστικός ιστός είναι διαμοφωμένος και τα συνεργεία αναγκάζονται να κάνουν τμηματικά τις παρεμβάσεις πο είναι απαραίτητες. Τα πλημμυρικα φαινόμενα δεν μπορούν να εξαλειφθούν αλλά εκείνο που μπορεί να γίνει είναι να περιοριστούν οι επιπτώσεις τους στα σπίτια των κατοίκων. «Να γκρεμίσουμε τα σπίτια και τις αυλές; Εμείς δεν έχουμε το δικαίωμα να το κάνουμε ως Πολιτική Προστασία» διασαφηνίζει ο κ. Γυφτάκης. Ο χείμαρρος παρουσιάζει πολλές στενώσεις λόγω αυθαρεσιών και έχουν καταγραφεί υπογειοποιήσεις που είναι αμφίβολο ποιος ιδιοκτήτης τις έχει κάνει. Το πρόβλημα δεν εμφανιζόταν τα προηγούμενα χρόνια διότι το δάσος συγκρατούσε τα νερά, τώρα όμως λόγω των μεγάλων κλίσεων το νερό σε ελάχιστο χρόνο θα συγκεντρωθεί στο χείμαρρο του Γηροκομείου με απρόβλεπτες συνέπειες.
«Χωρίς χρηματοδότηση δεν μπορούν να γίνουν ουσιαστικές παρεμβάσεις»
Από την πλευρά του ο Αντιδήμαρχος Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Πατρέων Μιχάλης Αναστασίου, αναφερόμενος στην πυρκαγιά τονίζει ότι: «Πρέπει να δοθούν χρήματα στον Δήμο διότι δεν είναι δυνατόν να λάβουμε μέτρα πολιτικής προστασία με μόλις 152.000 ευρώ που μας δόθηκαν πέρυσι ως ενίσχυση. Πρέπει να θωρακίσουμε τις πλαγιές και εάν δεν έχεις χρηματοδότηση, δεν μπορείς να κάνεις ουσιαστικές ενέργειες. Οι δικές μας υπηρεσίες έχουν προχωρήσει σε κάποιες παρεμβάσεις, όμως το ζητούμενο είναι μεγάλο για την θωράκιση». Σημειώνει ότι στην Πολιτική Προστασία του Δήμου Πατρέων απασχολούνται σήμερα… δύο άτομα, αριθμός που σαφώς δεν επαρκεί για να υλοποιήσει τα σχέδια που έχουν αποφασιστεί. «Δεν γίνεται να κλείσουμε άλλες υπηρεσίες με μεταφορά προσωπικού για να ενισχυθεί τελικά η Πολιτική Προστασία» εξηγεί ο κ. Αναστασίου. Συνεχίζοντας αναφέρει ότι από το 2014 μέχρι και σήμερα ο Δήμος έχει λάβει μέτρα για τις πυρκαγιές γύρω από την Πάτρα και ήδη έχουν τοποθετηθεί 11 υδροδεξαμενές για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Παράλληλα όμως ελήφθησαν τρία αγροτικά βυτία για την ενίσχυση των περιπολιών. Στον τομέα των πλημμυρών ο Δήμος έχει αναλάβει τον καθαρισμό των φρεατίων της περιοχής και αυτή την περίοδο γίνεται προσπάθεια με μικρά τεχνικά έργα να αντιμετωπιστούν τα πλημμυρικα φαινόμενα. Στο Γηροκομειό θα στηθεί ένα τοιχίο αντιστήριξης στην κάτω πλευρά της Υπαπαντής, έχει ήδη ξεκινήσει ο καθαρισμός του ρέματος και η αποξήλωση των καμμένων δέντρων, ενώ θα κατασκευαστεί ένα μικρό ρείθρο στο σημείο που θα βοηθάει τα βρόχινα νερά να βρουν διέξοδο στο ρέμα και να μην μεταφέρουν χωμάτινους όγκους στο πέρασμά τους. «Όλα αυτά έχουν γίνει την επόμενη ημέρα της πυρκαγιάς, μαζί με τον Δήμαρχο και την Πολιτική Προστασία του Δήμου. Γνωρίζουμε ποιες παρεμβάσεις πρέπει να γίνουν, αφού έγιναν τρεις φορές αυτοψία» καταλήγει ο κ. Αναστασίου.
Οι κάτοικοι φοβούνται
Από την πλευρά τους οι κάτοικοι του Γηροκομειού εκφράζουν την ανησυχία τους για το τι θα αντιμετωπίσουν το επόμενο διάαστημα. «Οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν κάνει μια πρώτη αποτίμηση. Έχει καθαριστεί το ρέμα, όχι όμως σε όλη την έκταση, όμως πρέπει να γίνουν έργα που θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε τις πλημμύρες. Οι παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν θα αποφαιστούν και από το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνώ, διότι έτσι όπως είναι το έδαφος επικλινές, πρέπει να δούμε ποια μέτρα θα υλοποιηθούν. Το Δασαρχείο δηλώνει ότι δεν χρειάζονται κορμοδέματα για να αντιμετωπίσουμε τις πλημμύρες. Δεν θεωρεί επίσης πιθανό να γίνουν κατολισθήσεις. Όμως οι αποφάσεις πρέπει να ληφθούν με επιστημονικά κριτήρια. Γιατί εμείς θεωρούμε σίγουρες τις κατολισθήσεις και μάλιστα από υψηλά σημεία. Δεν υπάρχουν δέντρα να συγκρατήσουν το νερό που θα παρασύρει τους χωμάτινους όγκους», αναφέρει στον «Σ.Ε.» η Ντίνα Παπάκου, πρόεδρος του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου «Παναγία η Γηροκομίτισσα».
Και συνεχίζοντας σημειώνει ότι οι διαδικασίες θωράκισης της περιοχής έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, όμως έχουν καθυστερήσει σημαντικά. «Εφόσον η περιοχή είχε τεθεί σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης οι παρεμβάσεις έπρεπε να είχαν γίνει και όχι όταν ξεσπάσουν οι βροχές» τονίζει. Στους κατοίκους επικρατεί ο φόβος των πλημμυρών καθώς όλα τα νερά θα οδηγηθούν σε ένα μικρό ρέμα που φθάνοντας στον αστικό ιστό ολοένα και μικραίνει. Το κυριότερο είναι ότι έχει υποβαθμιστεί η ποιότητα ζωής των κατοίκων καθώς τα πάντα έχουν καταστραφεί. «Από τη μια μεριά λέμε ευτυχώς που περιορίστηκε έγκαιρα το μέτωπο, αλλά από την άλλη η καταστροφή στο Γηροκομειό είναι τεράστια. Μαζί με το Δασύλλιο και το Κεφαλόβρυσο αποτελούν τους πνεύμονες οξυγόνου για όλη την πόλη. Πλέον δεν υπάρχει πράσινο στα όρια του Δήμου» καταλήγει η κ. Παπάκου. Μάλιστα υπογραμμίζει ότι με τις πρώτες στάλες της βροχής η περιοχή μυρίζει καμένο και η διαβίωση είναι εξαιρετικά δυσχερής
Η καταστροφή και τα έργα ανάπλασης
Από την πλευρά του ο Παναγιώτης Δημόπουλος, Καθηγητής στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, με γνωστικό αντικείμενο “Βοτανική και Οικολογία”, αναφερόμενος στην πυρκαγιά και τις επιπτώσεις της τονίζει στον «Σ.Ε.»: «Η πυρκαγιά στην περιοχή του γηροκομείου Πατρών και πέριξ του Καραμανδάνειου Νοσοκομείου Παίδων (το οποίο και επλήγη), μας υπενθύμισε με τον πιο βίαιο τρόπο, πώς η ανθρώπινη αμέλεια (μη καθαρισμοί κοινόχρηστων και ιδιωτικών χώρων, απορρίμματα κλπ.) ή οι κλιματικές συνθήκες και η επαρκής ή μη ετοιμότητα του μηχανισμού πρόληψης και καταστολής, μπορεί να οδηγήσουν στην εκδήλωση και εξάπλωση μιας επικίνδυνης για την ανθρώπινη ζωή, τις περιουσίες και τις κρίσιμες υποδομές πυρκαγιά, σχεδόν στο κέντρο της μητροπολιτικής περιοχής της Πάτρας. Η καταστροφή στον δεύτερο μεγαλύτερο πνεύμονα πρασίνου, μετά το Δασσύλιο, θεωρείται ολοκληρωτική, αφού θα χρειαστούν πολλά χρόνια, ακόμα και αν επιλεγούν αναδασώσεις, για να αποκατασταθεί η περιοχή. Και τα προβλήματα, δεν τελειώνουν στην απώλεια δέντρων, θάμνων και βιοποικιλότητάς, αισθητικής, που δημιουργούσαν μια καθημερινή, δωρεάν, από όλους προσβάσιμη και αξιοποιήσιμη (εκούσια ή ακούσια) περιβαλλοντική υπηρεσία. Το έντονο ανάγλυφο και τα εδάφη της περιοχής πρέπει άμεσα να προστατευθούν από τις βροχοπτώσεις που αναμένονται (πιθανόν και ραγδαίες) εντός των επόμενων κιόλας ημερών. Έχουν γίνει οι κατάλληλες αξιολογήσεις κινδύνου; Υπάρχει η κατάλληλη χρηματοδότηση και άμεσα διαθέσιμη; Πόσο γρήγορα θα ξεκινήσουν τα όποια έργα προτείνονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες και επιστημονικούς φορείς; Το Δασσύλιο είναι κατάλληλα προστατευμένο; Οι σκέψεις αυτές, σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν λόγο αντίδρασης και επιστημονικής νουθέτησης, αλλά απλώς μια ακόμα, επίκαιρη υπενθύμιση μήνες μετά, για να προλάβουμε (ή να μετριάσουμε) όσο μπορούμε τις επιπτώσεις που προκύπτουν μετά από μία τέτοια πυρκαγιά».
