Πρωτοφανή είναι τα επίπεδα ανομβρίας και υψηλών θερμοκρασιών στην Δυτική Ελλάδα αλλά και στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας. Απο τέλεσμα, μεγάλο μέρος της φυτικής παραγωγής να κινδυνεύει να χαθεί ενώ πολλά δέντρα και φυτά να έχουν υποστεί σημαντικές αλλοιώσεις. Η ουσία είναι ότι η κλιματική κρίση έκανε την εμ φάνισή της για τα καλά και πλέον το μοντέλο της παραγωγής που επικρατούσε μέχρι και σήμερα είναι επιβεβλημένο να αλλάξει.
Tου Γιώργου Ηλιόπουλου
Μιλώντας στον «Σ.Ε.» ο Πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ Δυ τικής Ελλάδος Αναστάσιος Τσάκωνας αναφέρει: «Είναι διπλό το στρες που υφίστα νται τα φυτά. Δεν είναι μό νο η ανομβρία αλλά και οι υψηλές θερμοκρασίες που τα επηρεάζουν. Αυτή τη στιγ μή λόγω μεγάλου οικονομι κού ενδιαφέροντος το βά ρος πέφτει στις ελιές, όμως και τα άλλα φυτά αντιμετωπί ζουν πρόβλημα. Μιλάμε για πρωτόγνωρη ανομβρία αλλά και για υψηλές θερμοκρασί ες πέρα από το μέσο όρο. Εί μαστε αρχές Νοεμβρίου και οι περισσότεροι κυκλοφο ρούν ακόμη με κοντομάνι κα αλλά και με ανοιξιάτικα ρούχα, κάτι που πριν μερι κά χρόνια δεν μπορούσε να το διανοηθεί κανείς. Ο συν δυασμός στρες, ξηρασίας και υψηλών θερμοκρασιών θα φέρουν την κατάσταση στο απροχώρητο. Στην Δυτι κή Ελλάδα δεν θα υπάρχουν μεγάλες απώλειες όμως κά τω από την Ηλεία και φθά νοντας στην Κρήτη θα έχου με επιπτώσεις στο φυτικό κεφάλαιο. Υπάρχουν πολλές ξηράνσεις φυτών και τις επι πτώσεις θα τις δούμε άμε σα». Αυτό αφορά το σύνολο της φυτικής παραγωγής και βέ βαια με έμφαση στην ελαιο παραγωγή που είναι βέβαιο ότι θα είναι μειωμένη σε σύ γκριση με το τι αναμενόταν από τις αρχές Σεπτεμβρίου. Σε επιστημονικό επίπεδο, κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πότε θα επέλθει η ισορροπία στο οικοσύστη μα ενώ οι προβλέψεις κά νουν λόγο για τις 20 Νοεμ βρίου, οπότε αναμένεται ένα ισχυρό κύμα βροχόπτωσης με πτώση της θερμοκρασίας. Ο κ. Τσάκωνας σημειώνει ότι δεν υπήρχαν σημαντικά δεδομένα για τις συγκεκρι μένη ακραία κατάσταση. Ου δείς μπορεί, για παράδειγμα, να πει πώς θα αντιδράσει η ελιά ή κάποιο άλλο φυτό στο ενδεχόμενο ξαφνικής βρο χόπτωσης, με δεδομένο ότι αυτή την περίοδο όλα τα φυ τά είναι αφυδατωμένα. «Αυτό που με βεβαιότη τα μπορώ να πω είναι ότι θα έχουμε πολλά σαπίσμα τα σε φυτά. Τα δέντρα εί ναι αδύναμα και η απότομη πρόσληψη νερού θα δημι ουργήσει σοβαρά προβλή ματα. Ήδη έχουμε υποβάθ μιση του τελικού προϊόντος και θα υπάρξει αύξηση της οξύτητας σε ορισμένα είδη», εξηγεί. Για να αντιμετωπιστεί η κα τάσταση θα πρέπει άμε σα να ξεκινήσει ένας διά λογος ώστε όπου υπάρχει η δυνατότητα άρδευσης με μεθόδους εξοικονόμησης νερού, τότε τα στρέμματα να μπορούν να ποτιστούν άμεσα. Διαφορετικά όπου δεν υπάρχει αυτός ο τρόπος θα πρέπει να βρεθεί μέθο δος συγκέντρωσης των όμ βριων υδάτων αλλά και μι > Ζητάει η παράταξη «Νέα Δυτική Ελλάδα» με παρέμβασή της αφιέρωμα κρών φραγμάτων όπου αυτό μπορεί να γίνει. «Πρέπει τα νερά που κατευ θύνονται στην θάλασσα να τα συγκεντρώνουμε για να γίνεται εμπλουτισμός του υδροφόρου ορίζοντα» εξηγεί ο κ. Τσάκωνας. Και συμπλη ρώνει ότι με δεδομένο ότι η κλιματική αλλαγή είναι πα ρούσα, οι παρεμβάσεις που απαιτούνται θα πρέπει να γί νουν άμεσα και χωρίς να χα θεί άλλος πολύτιμος χρόνος.
Οι επιπτώσεις στην παραγωγή ελαιολάδου
Η Περιφέρεια Δυτικής Ελ λάδας από την πλευρά της ενημερώνει το κοινό και τους αρμόδιους φορείς για τις σοβαρές επιπτώσεις που έχει η συνεχιζόμενη ανομ βρία στην παραγωγή ελαιο λάδου για το έτος 2024. Μετά από διαδοχική αλ ληλογραφία των Διευθύν σεων Αγροτικής Οικονο μίας της ΠΔΕ με το Υπουρ γείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) στις 22/5/2024 με Α.Π 149832/6359, 6/6/2024 με Α.Π 148483/7064 και 2/9/2024 με Α.Π 274396/8832, έγινε γνω στή η εκτίμηση παραγωγής ελαιολάδου και επιτραπέζι ων ελιών για την περίοδο 2024/25. Οι ελάχιστες χειμερινές βρο χοπτώσεις, σε συνδυασμό με τους παρατεταμένους θε ρινούς καύσωνες και τη συ
νεχιζόμενη ανομβρία, έχουν προκαλέσει σοβαρές ζημι ές στην ηρτημένη παραγω γή ελαιοκάρπου και ελαιο λάδου. Το ποσοστό των ξη ρικών ελαιώνων στην ΠΔΕ υπολογίζεται στο 80-85%. Οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και των τριών περιφερειακών ενοτήτων, σε συνεργασία με γεωτεχνι κούς, έχουν πραγματοποι ήσει επανειλημμένες αυτο ψίες στις ελαιοπαραγωγικές περιοχές και διαπίστωσαν το σοβαρό πρόβλημα λει ψυδρίας που έχει προκαλέ σει έντονο υδατικό στρες σε χιλιάδες ελαιόδενδρα, ιδιαί τερα σε μη αρδευόμενες πε ριοχές. Το φαινόμενο αυτό εκδη λώνεται με συρρίκνωση του ελαιοκάρπου, καρπόπτωση και εκτεταμένες ξηράνσεις των βλαστικών μερών. Οι ζημιές από την έως σήμε ρα ανομβρία είναι τόσο πο σοτικές όσο και ποιοτικές: Ποσοτικές Ζημιές: • ΠΕ Αχαΐας: Με περίπου 3.000.000 ελαιόδεντρα, η πλήρης δυνητική παραγωγή ήταν 12.000 τόνους παρθέ νου ή έξτρα παρθένου ελαιο λάδου. Αναμένεται παραγω γή περίπου 8.000 τόνους, δηλαδή μείωση τουλάχιστον κατά 33%. • ΠΕ Αιτωλοακαρνανίας: Με περίπου 6.200.000 ελαιό δεντρα, η πλήρης δυνητική παραγωγή ήταν 25.000 τό νους παρθένου ή έξτρα παρ θένου ελαιολάδου. Αναμέ νεται παραγωγή περίπου 16.000 τόνους, δηλαδή μεί ωση τουλάχιστον κατά 36%. • ΠΕ Ηλείας: Με περίπου 11.000.000 ελαιόδεντρα, η πλήρης δυνητική παραγωγή ήταν 30.000 τόνους παρθέ Δ. Κλάδης: «Η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη» Aπό την πλευρά του ο Πρόεδρος της ΔΕΥΑΠ Δι ονύσης Κλάδης αναφέ ρει ότι για την Πάτρα δεν υπάρχει πρόβλημα επάρ κειας νερού, ωστόσο σε κάθε περίπτωση τα ποσο στά των βροχοπτώσεων δεν ήταν αντίστοιχα άλ λων περιόδων. «Δεν έχει υπάρξει κανένα πρόβλημα με το νερό στο επίπεδο της επάρκειας. Η κατάσταση είναι άκρως διαχειρίσιμη» ση μειώνει χαρακτηριστικά. Ο Νοέμβρης ήταν ο μήνα που ο χειμώνας είχε κάνει αισθητή την παρουσία του με βροχές αλλά και πτώση της θερμοκρασίας, αλλά φέτος τα δεδομένα έχουν αλ λάξει αισθητά. Η Πάτρα, άλλωστε, τροφοδοτείται από το φράγμα Πείρου-Παραπείρου, γύρω στα 1500 κυβι κά την ώρα και υπάρχει συνέχεια ροή. Ωστόσο απαι τείται προσοχή για να μην υπάρχει κατασπατάληση. Η ΔΕΥΑΠ έχει πλήρη εικόνα των αποθεμάτων ανά πάσα στιγμή και μπορεί να μεταφέρει το νερό από άλλες πα ροχές. Μεγάλος όμως πονοκέφαλος είναι και η άρδευ ση με την χρήση νερού που προορίζεται για ύδρευση. Αυτό είναι ένας μόνιμος βραχνάς και απαιτείται η προ σοχή όλων. νου ή έξτρα παρθένου ελαιο λάδου. Αναμένεται παραγω γή περίπου 20.000 τόνους, δηλαδή μείωση τουλάχιστον κατά 33%. Συνολικά, αναμένεται απώ λεια πάνω από 23.000 τό νων ελαιολάδου (35%) για το έτος 2024. Ποιοτικές Ζημιές: Η συγκομιδή αφυδατωμέ νων καρπών θα προσδώσει αρνητικά οργανοληπτικά χα ρακτηριστικά στο ελαιόλα δο, επηρεάζοντας την ποι ότητά του και τον χαρακτη ρισμό του ως παρθένου ή έξτρα παρθένου. Για το έτος 2025, προβλέ πονται μεγαλύτερα προβλή ματα στην παραγωγή ελαι ολάδου, καθώς η καταπό νηση των βλαστών από την τρέχουσα ανομβρία θα επηρεάσει την εξέλιξη της ανθοφορίας και κατά συ νέπεια την παραγωγή της επόμενης χρονιάς. Οι βλα στοί που υπέστησαν έντο νο στρες ή ξήρανση φέτος, θα παρουσιάσουν μειωμέ νη παραγωγή την επόμενη χρονιά. Κατόπιν των ανωτέρω και όπως προκύπτει από την αλ ληλογραφία των Διευθύν σεων Αγροτικής Οικονο μίας της ΠΔΕ με το Υπουρ γείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, η ΠΔΕ μέ σω των αρμόδιων υπηρεσι ών της παρακολουθεί στενά και από την αρχή την εξέλι ξη του προβλήματος.
Όπως σημειώνει ο αρμόδι ος Αντιπεριφερειάρχης, Αν δρέας Φίλιας: «Καταλήγου με επομένως στην ανάγκη για Άμεσα Μέτρα Στήριξης. Συγκεκριμένα, οι ελαιοπα ραγωγοί της ΠΔΕ πρέπει να στηριχτούν οικονομικά από την πολιτεία, διότι διαφο ρετικά θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν την καλλιέρ γεια. Ζητούμε άμεση οικονο μική ενίσχυση και υποστή ριξη των παραγωγών, κα θώς και υλοποίηση μέτρων για τη βελτίωση των υποδο μών άρδευσης για την πρό ληψη παρόμοιων προβλη μάτων στο μέλλον. Η Πε ριφέρεια Δυτικής Ελλάδας παραμένει στη διάθεση των αρμόδιων φορέων για οποι αδήποτε διευκρίνιση ή πε ραιτέρω συζήτηση κριθεί απαραίτητη.» Τέλος, προκειμένου το πρό βλημα να αναδειχθεί στις πραγματικές του διαστάσεις θα υπάρξει ενδελεχής ενη μέρωση όλων των εμπλεκο μένων φορέων, των παρα γωγών και του συνόλου της τοπικής κοινωνίας σε επό μενο Περιφερειακό Συμβού λιο.
Δ. Κλάδης: «Η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη»
Aπό την πλευρά του ο Πρόεδρος της ΔΕΥΑΠ Δι ονύσης Κλάδης αναφέ ρει ότι για την Πάτρα δεν υπάρχει πρόβλημα επάρ κειας νερού, ωστόσο σε κάθε περίπτωση τα ποσο στά των βροχοπτώσεων δεν ήταν αντίστοιχα άλ λων περιόδων. «Δεν έχει υπάρξει κανένα πρόβλημα με το νερό στο επίπεδο της επάρκειας. Η κατάσταση είναι άκρως διαχειρίσιμη» ση μειώνει χαρακτηριστικά. Ο Νοέμβρης ήταν ο μήνα που ο χειμώνας είχε κάνει αισθητή την παρουσία του με βροχές αλλά και πτώση της θερμοκρασίας, αλλά φέτος τα δεδομένα έχουν αλ λάξει αισθητά. Η Πάτρα, άλλωστε, τροφοδοτείται από το φράγμα Πείρου-Παραπείρου, γύρω στα 1500 κυβι κά την ώρα και υπάρχει συνέχεια ροή. Ωστόσο απαι τείται προσοχή για να μην υπάρχει κατασπατάληση. Η ΔΕΥΑΠ έχει πλήρη εικόνα των αποθεμάτων ανά πάσα στιγμή και μπορεί να μεταφέρει το νερό από άλλες πα ροχές. Μεγάλος όμως πονοκέφαλος είναι και η άρδευ ση με την χρήση νερού που προορίζεται για ύδρευση. Αυτό είναι ένας μόνιμος βραχνάς και απαιτείται η προσοχή όλων.
Μ. Σιούτας: «Οι αντικυκλώνες εμποδίζουν τις βροχές»
O Mιχάλης Σιούτας, Δι δάκτωρ Μετεωρολογίας του ΑΠΘ και πρώην με τεωρολόγος του Κέντρου Μετεωρολογικών Εφαρ μογών ΕΛΓΑ αναφέρει από την πλευρά του ότι: «Ο φθινοπωρινός και ρός είναι όμορφος, αλλά η έλλειψη βροχών αφήνει ένα κενό, αφαιρεί την ατμο σφαιρική πινελιά που τελειοποιεί το φυσικό σκηνικό της εποχής. Το χώμα είναι στεγνό, τα πεσμένα φύλλα είναι ξερά στο έδαφος και τα ποτάμια δεν γεμίζουν νε ρά όπως θα έπρεπε. Το ήπιο κρύο είναι χρήσιμο για τη φύση, η οποία προετοιμάζεται για τον χειμώνα, ενώ απολαμβάνουμε μια ακόμα «ανάσα» από την αβάσταχτη ζέστη του περασμένου καλοκαιριού. Δυστυχώς οι βροχές καθυστερούν κι ο λόγος είναι η επίμονη εγκατάσταση αντικυκλώνων πάνω από τη χώ ρα μας που εμποδίζουν την έλευση υγρών αερίων μα ζών από τη Μεσόγειο και τον Ατλαντικό. Αυτό το θερμό και ξηρό φθινόπωρο πιθανόν συνδέεται με τις ευρύτε ρες παγκόσμιες αλλαγές στο κλίμα. Τον Οκτώβριο που μόλις πέρασε οι βροχοπτώσεις ήταν δραματικά μειωμένες, κατά 90% ή περισσότερο στο με γαλύτερο μέρος της χώρας. Οι επιπτώσεις είναι δυσμε νείς στην αγροτική μας παραγωγή, στα υδάτινα αποθέ ματα ενώ η έλλειψη υγρασίας αυξάνει επίσης και τον κίνδυνο πυρκαγιών. Ίσως η επόμενη περίοδος βροχο πτώσεων να έρθει από τα μέσα Νοεμβρίου, αν κι αυτό εξαρτάται από την ευρύτερη διάταξη των καιρικών συ στημάτων στο βόρειο ημισφαίριο».
Να αποζημιωθούν οι παραγωγοί για τις απώλειες στη σοδειά
Tην άμεση καταγραφή των ζημιών στην παραγωγή από την παρατεταμένη ανομβρία και την αποζημίωση των πληγέντων, ζητά με επερώτησή του προς τον πρόεδρο του Περιφερειακού Συμβουλίου Δυτικής Ελλάδος, ο περιφερειακός σύμβουλος Π.Ε. Ηλείας της παράταξης «Νέα Δυτική Ελλάδα» Διονύσης Καπλάνης.
Όπως αναφέρει «η κλιματική αλλαγή αποτελεί πλέον απτή πραγματικότητα. Οι επιπτώσεις της πλήττουν μεταξύ άλλων τις αγροτικές καλλιέργειες, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται ο βασικός άξονας της διατροφικής μας αλυσίδας, γεγονός που εγείρει ιδιαίτερες ανησυχίες.
Οι προβλέψεις για τα επόμενα χρόνια δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικές και απαιτείται η λήψη άμεσων μέτρων περισσότερο από ποτέ.
Ο παρατεταμένος καύσωνας με υψηλές θερμοκρασίες σε πολλές περιοχές της χώρας, καθώς και η συνεχιζόμενη ανομβρία των τελευταίων ετών έχουν συντελέσει στην καταστροφή του ελαιόκαρπου, – βασικό στοιχείο διατροφής – υποβάθμιση της ποιότητας του παραγόμενου ελαιόλαδου, με άμεσο αποτέλεσμα να πληγεί οικονομικά ο τομέας αυτός.
Ο αγροτικός κόσμος εκφράζει την έντονη ανησυχία του και χρειάζεται άμεσα βοήθεια και στήριξη. Ωστόσο, η απουσία συντονισμού των εμπλεκομένων φορέων και υπηρεσιών, η αδράνεια και η ολιγωρία στην εφαρμογή μέτρων για την αντιμετώπιση του προβλήματος και η απουσία δραστικού εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού αντιμετώπισης των φαινομένων της κλιματικής αλλαγής, αλλά και το αυξανόμενο κόστος παραγωγής, οδηγούν σε εγκατάλειψη των αγροτικών εκτάσεων, με απότοκο τις τεράστιες οικονομικές απώλειες και τη συνακόλουθη ερήμωση της περιφέρειας.
Η Νότια Ελλάδα, η Πελοπόννησος και η Κρήτη, όπου το ποσοστό της ελαιοκαλλιέργειας είναι πολύ υψηλό και αποτελεί μονοκαλλιέργεια σε αρκετές περιοχές όπως στην Ηλεία, πλήττονται βαρύτατα, με ανυπολόγιστες ζημιές στην τοπική και εθνική οικονομία.
Επερωτάται ο αρμόδιος Αντιπεριφερειάρχης , ποιες ενέργειες έχει κάνει η
Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος ώστε να διεκδικήσει τα παρακάτω μέτρα:
- Άμεση καταγραφή των ζημιών από κλιμάκια γεωπόνων.
- Να αποζημιωθούν πλήρως και εγκαίρως οι παραγωγοί.
- Να αναθεωρηθεί ο κανονισμός του ΕΛΓΑ και να προσαρμοστεί στις σύγχρονες προκλήσεις που θέτει η κλιματική αλλαγή.
- Να εκπονηθεί εθνικό στρατηγικό σχέδιο αντιμετώπισης της κλιματικής Αλλαγής».
