Του Παναγιώτη Γιαλένιου, εκδότη του «Συμβούλου Επιχειρήσεων» και του symboulos.gr
Το 2024 έχει ήδη καταγραφεί ως μια χρονιά καμπής για το παγκόσμιο πολιτικό σύστημα, μια χρονιά όπου η πολιτική σταθερότητα και οι παραδοσιακοί κομματικοί μύθοι δοκιμάζονται έντονα. Στην Ελλάδα, η αποδιοργάνωση του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα της κρίσης του προοδευτικού χώρου. Οι εσωτερικές διαμάχες και οι αντιπαραθέσεις που ξέσπασαν με την εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη στην ηγεσία, μετά την αποχώρηση του Αλέξη Τσίπρα, ανέδειξαν την αδυναμία της αριστερής παράταξης να διαχειριστεί τις εσωτερικές της κρίσεις. Οι σκηνές ντροπής στο συνέδριο του κόμματος επιβεβαίωσαν τη βαθιά ρήξη στο εσωτερικό του και την αδυναμία εύρεσης κοινού οράματος για το μέλλον. Η διάλυση ενός ιστορικού κόμματος της ελληνικής αριστεράς εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αμφισβήτησης και κρίσης της προοδευτικής πολιτικής, τόσο στην Ευρώπη όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η ίδια εικόνα καταγράφεται και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπου η πολιτική επάνοδος του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ σηματοδοτεί την ενίσχυση λαϊκίστικων και εθνικιστικών τάσεων. Ο Τραμπ κατάφερε να ανασυσπειρώσει την εκλογική του βάση, επικεντρώνοντας την προεκλογική του εκστρατεία σε θέματα οικονομικής ασφάλειας, αυστηρής μεταναστευτικής πολιτικής και αντίθεσης στην πολιτική ορθότητα, που πολλοί Αμερικανοί θεωρούν υπερβολική. Η νίκη του αυτή υπογραμμίζει τη στροφή προς πιο συντηρητικές και εθνικιστικές πολιτικές, γεγονός που δημιουργεί νέες προκλήσεις για τις προοδευτικές δυνάμεις τόσο στις ΗΠΑ όσο και παγκοσμίως.
Αυτές οι πολιτικές ανατροπές δεν είναι τυχαίες. Η κοινωνία, αντιμέτωπη με διαρκείς οικονομικές κρίσεις, ανισότητες και κοινωνικές εντάσεις, ζητά πλέον συγκεκριμένες λύσεις στα προβλήματα της καθημερινότητας. Οι ψηφοφόροι φαίνεται να απορρίπτουν τους παραδοσιακούς πολιτικούς μύθους και τις αόριστες υποσχέσεις. Η ανάγκη για συγκεκριμένες και άμεσες απαντήσεις στα προβλήματα των πολιτών γίνεται πιο επιτακτική από ποτέ. Οι πολίτες απαιτούν ηγεσίες που κατανοούν τις ανάγκες τους και είναι σε θέση να προσφέρουν ουσιαστικές λύσεις. Αν οι προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις δεν ανανεώσουν το πρόγραμμά τους και δεν προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις των πολιτών, κινδυνεύουν να χάσουν την επαφή με τις λαϊκές μάζες, αφήνοντας χώρο σε λαϊκιστικές και ακροδεξιές δυνάμεις να κερδίσουν έδαφος.
Σε διεθνές επίπεδο, οι πολιτικές εξελίξεις είναι εξίσου σημαντικές . Η Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν και η Κίνα του Σι Τζινπίνγκ επιδιώκουν να διαμορφώσουν μια νέα παγκόσμια αρχιτεκτονική, με στόχο την αποδυνάμωση της αμερικανικής ηγεμονίας και τη δημιουργία ενός πολυπολικού κόσμου. Η χρήση οργανισμών όπως οι BRICS και ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης, στους οποίους συμμετέχουν σημαντικές αναδυόμενες οικονομίες, αποτελεί μέρος αυτής της στρατηγικής. Οι Ρωσία και Κίνα προωθούν την ανάπτυξη εναλλακτικών οικονομικών συστημάτων, με στόχο τη μείωση της εξάρτησης από το δολάριο και την απεξάρτηση από το δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η πρόταση της Ρωσίας για ένα χρηματιστήριο σιτηρών και η εισαγωγή νέων συστημάτων πληρωμών που δεν εξαρτώνται από το δολάριο αποτελούν μέρος αυτής της στρατηγικής. Οι πρωτοβουλίες αυτές αντικατοπτρίζουν την επιθυμία των αναδυόμενων οικονομιών να δημιουργήσουν ένα εναλλακτικό πλαίσιο οικονομικής συνεργασίας, μακριά από τον έλεγχο των ΗΠΑ και της Δύσης.
Αυτές οι γεωπολιτικές εξελίξεις καταδεικνύουν ότι ο κόσμος κινείται προς έναν πολυπολικό χαρακτήρα. Η Δύση πρέπει να προσαρμοστεί γρήγορα σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, αποδεχόμενη ότι η κυριαρχία της δεν είναι πλέον δεδομένη. Η πρόσφατη σύνοδος κορυφής του Καζάν, όπου ο Πούτιν παρουσίασε ένα νέο σύστημα πληρωμών που θα είναι πλήρως αποσυνδεδεμένο από το δολάριο, αποτελεί μια ακόμα ένδειξη των ραγδαίων αλλαγών. Οι χώρες που έχουν πληγεί από τους δυτικούς πολέμους ή βρίσκονται στο περιθώριο της παγκόσμιας οικονομίας, βλέπουν στις προτάσεις αυτές μια ευκαιρία να ενταχθούν σε ένα νέο παγκόσμιο σύστημα που δεν εξαρτάται από την κυριαρχία των ΗΠΑ.
Η κοινωνία, σε αυτό το κρίσιμο σημείο καμπής, δεν έχει περιθώριο για πολιτικά παιχνίδια και εσωστρέφεια. Απαιτείται μια υπεύθυνη πολιτική δύναμη που θα δώσει απαντήσεις στα άμεσα προβλήματα της καθημερινότητας. Εάν οι προοδευτικές δυνάμεις δεν καταφέρουν να ανταποκριθούν σε αυτές τις προκλήσεις, κινδυνεύουν να απολέσουν τη θέση τους ως κύριοι εκφραστές των λαϊκών στρωμάτων. Το κενό αυτό θα προσπαθήσουν να καλύψουν λαϊκιστικές και ακροδεξιές δυνάμεις, που υπόσχονται άμεσες και ριζοσπαστικές λύσεις.
Το 2024 μπορεί να σηματοδοτήσει την αρχή μιας νέας εποχής, όπου οι πολιτικοί μύθοι θα καταρρεύσουν και οι ηγέτες θα κληθούν να προσφέρουν απτές λύσεις σε πραγματικά προβλήματα. Η Ιστορία θα κρίνει ποιοι κατάφεραν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της εποχής και ποιοι θα παραμείνουν στο περιθώριο της πολιτικής σκηνής.
