Του Γιώργου Ηλιόπουλου
Ο τρίτος πιο επιβαρυμένος κόλπος σε όλη την χώρα σε όγκο σκουπιδιών είναι ο Πατραϊκός. Στην θλιβερή αυτή διαπίστωση προχώρησε ο Γιώργος Παπαθεοδώρου, Καθηγητής Γεωλογικής και Περιβαλλοντικής Ωκεανογραφίας στο Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών
O καθ. Γιώργος Παπαθεοδώρου
Ο κ. Παπαθεοδώρου ασχολείται εδώ και πολλά χρόνια με τη ρύπανση των ελληνικών θαλασσών και μέσω του προγράμματος Oceanus Lab του Πανεπιστημίου Πατρών, πραγματοποίησε πρόσφατα έρευνα στον Σαρωνικό, στον Θερμαϊκό Κόλπο και τον Πατραίκό κόλπο. Η έρευνα έγινε με την υποστήριξη του Typhoon Project του Ιδρύματος Αθ. Λασκαρίδη.
*Εκείνο που διαφαίνεται είναι ότι ο Σαρωνικός Κόλπος είναι ο πιο επιβαρυμένος κόλπος της χώρας και παρουσιάζει τις υψηλότερες συγκεντρώσεις βενθικών απορριμμάτων, σύμφωνα με τα στοιχεία του κ. Παπαθεοδώρου ( Το θέμα ανέδειξε σε πρόσαφτο δημοσίευμα της η Καθημερινή) .
Ο μέσος όρος είναι 12.145 απορρίμματα/τ. χλμ. Τ
οπικά όμως οι συγκεντρώσεις μπορεί να φτάνουν και τα 240.000 απορρίμματα/τ. χλμ.
*Στον Θερμαϊκό, ο μέσος όρος της συγκέντρωσης των βενθικών απορριμμάτων είναι 14.951 απορρίμματα/τ. χλμ., με τις συγκεντρώσεις να φτάνουν ανά σημεία έως και τα 85.000 απορρίμματα/τ. χλμ.
*Τέλος, στον Πατραϊκό Κόλπο, δεδομένα από μηχανότρατες έδειξαν μέσο όρο συγκέντρωσης βενθικών απορριμμάτων 641 απορρίμματα ανά τ. χλμ. και τοπικά μέγιστες συγκεντρώσεις περί τα 10.000 απορρίμματα/τ. χλμ. Είναι επόμενο οι πιο ρυπασμένες θαλάσσιες περιοχές να είναι εκείνες κοντά στα μεγάλα αστικά κέντρα. Τα περισσότερα απορρίμματα καταλήγουν στη θάλασσα μέσω ποταμών και χειμάρρων και δευτερευόντως από θαλάσσιες πηγές (ναυτιλία – ακτοπλοΐα).
Η έρευνα
Στο πλαίσιο αυτών των ερευνών συλλέχθηκαν 3.500 απορρίμματα με αλιευτικά σκάφη, συγκεκριμένα μηχανότρατες με «πόρτες», ενώ επιπλέον χρησιμοποιήθηκαν υποβρύχια κατευθυνόμενα οχήματα (ROVs). Ερευνήθηκε μια συνολική επιφάνεια θαλάσσιου πυθμένα περίπου 20 τετρ. χιλιομέτρων.
Ο Σαρωνικός κόλπος είναι κατά πολύ περισσότερο επιβαρυμένος με πυκνότητες απορριμμάτων που κυμαίνονται από 20- 3.400 αντικείμενα ανά τετρ. χιλιόμετρο και τοπικά ανέρχονται σε 10.000. Από στοιχεία που διαθέτει το Oceanus Lab, στο δυτικό Κορινθιακό κόλπο καταγράφηκαν 116, στο βόρειο Λακωνικό 85 και στην περιοχή της θάλασσας των Εχινάδων (εξωτερικός Πατραϊκός) 72 αντικείμενα ανά τετρ. χιλιόμετρο του πυθμένα, αντίστοιχα.
Ο Πατραϊκός κόλπος, είναι μόλις η δεύτερη περιοχή, διεθνώς, η οποία παρακολουθείται όσον αφορά στα βενθικά απορρίμματά του, δηλαδή τα απορρίμματα που αναπαύονται στον πυθμένα του. Τα συγκριτικά στοιχεία δείχνουν μια ανησυχητική αύξηση της πυκνότητας με τις τελευταίες μετρήσεις να την ανεβάζουν σε περίπου 600 αντικείμενα ανά τετρ. χιλιόμετρο. Αντίθετα, η σύσταση των απορριμμάτων παραμένει σταθερή δηλώνοντας σταθερές πηγές ρύπανσης.
Τέλος, πρόσφατα, διαπιστώθηκε η είσοδος στον Πατραϊκό απορριμμάτων που σχετίζονται με την περίοδο της πανδημίας. Απολυμαντικά μαντήλια, μάσκες και γάντια εντοπίστηκαν στις ακτές και στα ρηχά νερά του, εμπλουτίζοντας έτσι την ρυπαντική ποικιλία του κόλπου.
Δραστηριοποίηση τουΣυνδέσμου Προστασίας και Ορθολογικής Ανάπτυξης του Κορινθιακού Κόλπου «Ο ΑΡΙΩΝ»
Τα παραπάνω αποτελέσματα κέντρισαν το ενδιαφέρον του Συνδέσμου Προστασίας και Ορθολογικής Ανάπτυξης του Κορινθιακού Κόλπου «Ο ΑΡΙΩΝ». Στις 18 Σεπτεμβρίου 2024 μετά από πρόσκληση του Συνδέσμου προς τον κ. Παπαθεοδώρου ελήφθη η απόφαση συνεργασίας μαζί του αποκλειστικά για την θάλασσα του Κορινθιακού Κόλπου και στόχος της συνεργασίας είναι η τεκμηρίωση της προστασίας από δραστηριότητες και εγκαταστάσεις – αλιεία, υδατοκαλλιέργειες, ΑΠΕ κ.α. – που καταστρέφουν τις πολύτιμες και προστατευόμενες αυτές περιοχές) . Το ενδιαφέρον επικεντρωνόταν στην Ποσειδωνία oceanica ένα θαλάσσιο φυτό που ζει μόνο στη Μεσόγειο θάλασσα. Σχηματίζει υποθαλάσσια λιβάδια που μπορούν να βρεθούν σε βάθος έως και 40 μέτρων.
Περιγράφοντας ενδεικτικά τα τεράστια οφέλη της Ποσειδωνίας oceanica και τις πιθανές επιπτώσεις από την καταστροφή της, ο κ. Παπαθεοδώρου είχε τονίσει μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:
«Η Ποσειδωνία oceanica είναι ένα φυτό, είναι φύκι το οποίο έχει κατορθώσει και έχει επιβιώσει κάτω από το νερό και ο λόγος που η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί ότι είναι ένα οικοσύστημα προτεραιότητας, είναι γιατί μας προσφέρει πάρα πολλές οικοσυστημικές υπηρεσίες. Προσφέρει πάρα πολλά πράγματα στο περιβάλλον, όπως ότι απορροφά το διοξείδιο του άνθρακα, παράγει οξυγόνο όπως κάθε φυτό, προστατεύει τις ακτές από την διάβρωση κι αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για την χώρα μας γιατί αποσβένει την ένταση των κυμάτων και βεβαίως είναι ο βρεφονηπιακός σταθμός πάρα πολλών θαλάσσιων οργανισμών πάνω από 1.400 θαλάσσια είδη διαβιούν μέσα στην Ποσειδωνία oceanica.
Επίσης, ως ένας εξαιρετικός βιολογικός δείκτης καθώς ουσιαστικά φιλτράρει το νερό, και παρουσιάζει ευαισθησία ως προς το ρυπασμένο θαλάσσιο περιβάλλον, μας αποτυπώνει την καταστροφή η οποία υφίσταται στις περιοχές αυτές. Ο πρώτος μάρτυρας που το λέει είναι η Ποσειδωνία, καθώς αυτή συρρικνώνεται και πεθαίνει.
Επιπρόσθετα, με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία με την οποία έχει εναρμονιστεί και η ελληνική νομοθεσία, δεν μπορεί να γίνει οποιαδήποτε δράση ενέργειας στο θαλάσσιο παράκτιο περιβάλλον, χωρίς να υπάρχει πρώτα εγκεκριμένη Περιβαλλοντική Μελέτη για αποτύπωση της Ποσειδωνίας, καθώς και τις πιθανές επιπτώσεις από την εγκατάσταση οποιουδήποτε έργου.
Είναι μία τεράστια πηγή πλούτου και ζωής. Αρκεί να τα εντοπίσουμε, να τα χαρτογραφήσουμε και να τα προστατεύσουμε».
