O ποιητής Διονύσης Καρατζάς μιλά για την έκδοση «Μίκης Θεοδωράκης, Χρονολόγιο» του Γιώργου Β. Μονεμβασίτη (Εκδ. Ιανός, Αθήνα 2024) στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου στις 30 Ιανουαρίου 2025 στην Αθήνα :
Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί φίλοι,
Νιώθω ιδιαίτερη τιμή και χαρά που παρευρίσκομαι εδώ στο πάνελ ανάμεσα σε εξέχοντες δημιουργούς και εκφραστές της μουσικής και του ελληνικού τραγουδιού. Την ευκαιρία αυτή μου έδωσε ο αγαπητός μου Γιώργος Μονεμβασίτης, με αφορμή την έκδοση «Μίκης Θεοδωράκης, Χρονολόγιο» και τον ευχαριστώ,.
Όταν το 1986 εκδόθηκε η έκτη ποιητική συλλογή μου «Χρώματα φωνήεντα», την ταχυδρόμησα στον Μίκη Θεοδωράκη, εκφράζοντας έτσι την βαθιά εκτίμηση και αγάπη στο έργο και τους αγώνες του που έθρεψαν την γενιά μου. Πού να φανταστώ ότι μετά από έξι περίπου μήνες θα μου απαντούσε με ιδιόχειρη επιστολή για να με ευχαριστήσει και να με καλέσει στο Βραχάτι. Είχε ήδη μελοποιήσει 18 ποιήματά μου και ήθελε να τα ακούσω παίζοντάς τα στο πιάνο. Βέβαια, ποτέ δεν είχα σκεφτεί να γράψω ποιήματα ή στίχους για τραγούδια. Γι’ αυτό η έκπληξή μου μετατράπηκε σε μοναδική χαρά.
Ο πρώτος κύκλος τραγουδιών μας «Τα πρόσωπα του ήλιου» δισκογραφήθηκε και κυκλοφόρησε το 1987. Ακολούθησαν άλλοι τρεις «Ως αρχαίος άνεμος», «Η Βεατρίκη στην οδό Μηδέν» και τα «Λυρικότερα», ενώ μένει αδισκογράφητο το «κύκνειο άσμα» του, όπως ο ίδιος ονόμασε το έργο μας «Ραψωδία για βαρύτονο και ορχήστρα εγχόρδων». Η συνεργασία μας εξελίχθηκε σε ειλικρινή φιλία που επέδρασε ευεργετικά στη ζωή και τη γραφή μου.
Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν ο γνήσιος λαϊκός άνθρωπος με τις αδυναμίες του, το χιούμορ του, τα οράματά του, την αγάπη του στην ομορφιά. Γι’ αυτό και στο έργο του συνυπάρχουν ο πόνος και η χαρά, η μοναξιά και η ελπίδα, ο έρωτας και ο αγώνας, η αντίφαση και η αναζήτηση. Και πάντοτε επεδίωκε την ισορροπία ανάμεσα στη σκέψη και το συναίσθημα, ως απείκασμα της συμπαντικής αρμονίας.
Τον «Μουσικό Γαλαξία» του, όπως ο ίδιος ονόμασε και σχεδίασε το σύνολο των έργων του, χρόνια τώρα εξερευνά ο επίμονος ανιχνευτής και μελετητής του Θεοδωρακικού έργου Γιώργος Μονεμβασίτης και, ως «σεσημασμένος επετειολόγος», τον χαρτογραφεί στη σπουδαία έκδοση «Μίκης Θεοδωράκης, χρονολόγιο» με ιδιαίτερο και ελκυστικό τρόπο. Δεν καταχωρίζει γεγονότα και πληροφορίες ανά έτος, αλλά ανά ημέρα κάθε μήνα και με αναφορές, στη συνέχεια, σε έτη. Και το κάνει με ακρίβεια λεπτουργού και με ευθύνη αγάπης. Έτσι, η κάθε ημέρα του μήνα υφαίνει ένα διαρκές παρόν, που αναδεικνύει τη συνεχή δημιουργική πορεία του Θεοδωράκη, με στοιχεία σχετικά με τους συνεργάτες, με πρόσωπα από τους χώρους της τέχνης και της και με γεγονότα που έπαιξαν ιδιαίτερο ρόλο στη ζωή του. Για παράδειγμα παραθέτω ένα απόσπασμα:
21 ΑΠΡΙΛΙΟΥ
1915: Γεννήθηκε στην Chihuahua Μεξικού ο Anthony Quinn (+3.6.2001) Ο ένας και μοναδικός Αλέξης Ζορμπάς στην ομώνυμη ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη (1964). Την αγάπη του για τον Μίκη Θεοδωράκη εκδήλωση θεαματικά στο αντάμωμά τους στο Μόναχο (9.7.1995).
1938: Γεννήθηκε στην Αθήνα ο Γιάννης Φέρτης (+14.4.2024) Συμμετείχε ως αφηγητής σε ερμηνείες του «Άξιον εστί»
1967: Πρώτη ημέρα στην παρανομία
1983: Άρχισε να διασκευάζει στην Αθήνα, για χορωδία, τον κύκλο Η μπαλάντα του Μαουτχάουζεν
2004: Δήλωσή του για το Κυπριακό Δημοψήφισμα (Σχέδιο Ανάν)
2009: Τιμήθηκε με ειδικό βραβείο από την ΠΑΕ Εργοτέλης
2015: Συναυλία του Μανώλη Μητσιά στο Μ.Μ.Α. με τίτλο Διότι δεν συνεμορφώθην… Σκηνοθεσία-επιμέλεια οπτικού υλικού, Παντελής Βούλγαρης. Η διαμόρφωση του προγράμματος έγινε από τον συντάκτη του παρόντος. Στο πρόγραμμα 13 τραγούδια του Μ.Θ. Η συναυλία επαναλήφθηκε την επομένη.
Βλέπουμε από το παράδειγμα πώς συνδυάζεται η ζωή του Θεοδωράκη με την τέχνη, την πολιτική, την κοινωνία, τον αθλητισμό.
Αρχίζοντας να διαβάζω το «χρονολόγιο» φαντάστηκα να βρίσκομαι σε θέατρο μνήμης του 20ου αιώνα και να παρακολουθώ ένα έργο πλοκής εκπλήξεων με 12 πράξεις σε 365 σκηνές.
Κάθε ημέρα είναι μία σκηνή της παγκόσμιας ζωής του αιώνιου Μίκη, που ερμηνεύεται από θίασο ταλαντούχων δημιουργών και επιφανών ανθρώπων της πολιτικής και της κοινωνίας με επίκεντρο την προσωπικότητα και το έργο του, αποκαλύπτοντας τον πολύχρωμο κόσμο του. Ημέρα με την ημέρα ζωντανεύουν τόποι και ιστορίες, ορχήστρες και συναυλίες, εξορίες και περιοδείες, εικόνες και συνειρμοί, και εναλλάσσονται συναισθήματα αγωνίας, αισιοδοξίας, αγάπης.
Ο Γιώργος Μονεμβασίτης, με αυτό το έργο του, διατρέχει την αγωνιστική και καλλιτεχνική πορεία ενός μύθου, που πάλεψε και ανέδειξε την αλήθεια του μέσα από την καρδιά του λαού του, του απλού πολίτη, στον οποίο ενέπνευσε την ελπίδα και το πάθος για πραγματική ελευθερία και δικαιοσύνη. Και το κατόρθωσε με το τραγούδι, λόγιο και λαϊκό, με αγώνα και με δύναμη ονείρου.
Ο Γιώργος Μονεμβασίτης, καταγράφοντας επετείους και γεγονότα, διαστέλλει τον χρόνο και τον χώρο σε περιπέτεια φωτός, συγκίνησης και χρέους συμμετοχής.
Το «χρονολόγιο», φίλε Γιώργο, θα το έχω πάντοτε δίπλα μου για να αισθάνομαι καθημερινά μέλος μιας κοινωνίας ανθρώπων που δημιουργούν έργα όχι για να ξεχνιόμαστε αλλά για να μην ξεχνάμε την ευθύνη απέναντι στον εαυτό μας και τους άλλους ως στάση διαρκούς εγρήγορσης.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Διονύσης Καρατζάς
Ιανός, Αθήνα
30.1.2025
ΔΕΙΤΕ ΤΟ VIDEO ΤΗΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ
