Του Γιώργου Ηλιόπουλου
Από την 1η Μαρτίου (Σάββατο Καρναβαλιού) τίθεται σε εφαρμογή η υποχρεωτική χρήση της ψηφιακής κάρτας εργασίας για τις επιχειρήσεις του τομέα του τουρισμού και της εστίασης, καλύπτοντας περίπου 1,5 εκατομμύρια εργαζομένους συνολικά. Εκείνη την η μέρα κλιμάκια από άλλες περιοχές θα βρεθούν στην Πάτρα και μέσα σε καρναβαλικούς ρυθμούς θα κάνουν ελέγχους με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την όχληση καταστηματαρχών και θαμώνων. Χρειάζεται προσοχή διότι τα πρόστιμα είναι υψηλά, αφού για κάθε αδήλωτο εργαζόμενο οι εργοδότες θα κληθούν να πληρώσουν πρόστιμο 10.500 ευρώ.
Η νέα αυτή ρύθμιση αποτελεί επέκταση του μέτρου που ήδη εφαρμόζεται σε άλλους κλάδους της ελληνικής οικονομίας και έχει ως στόχο τη διασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων. Παράλληλα, παρέχει τη δυνατότητα ελέγχου του πραγματικού χρόνου εργασίας και της αμοιβής τους, ενισχύοντας τη διαφάνεια και την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας.
Η ψηφιακή κάρτα εργασίας αναμένεται να έχει ευεργετική επίδραση, καθώς οι εργαζόμενοι σε κλάδους όπως τα ξενοδοχεία, τα καταλύματα, τα ενοικιαζόμενα δωμάτια, τα camping και οι χώροι εστίασης, οι οποίοι παραδοσιακά καταγράφουν αυξημένη ζήτηση κατά την τουριστική περίοδο, θα βρίσκονται υπό αυστηρότερη εποπτεία.
Το υπουργείο Εργασίας εξετάζει την απαλλαγή ή τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για τις υπερωρίες που δηλώνονται μέσω της ψηφιακής κάρτας εργασίας στις εν λόγω επιχειρήσεις.
Στόχος αυτής της παρέμβασης είναι η μείωση του οικονομικού βάρους των εργαζομένων και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τομέα, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι μισθοί και να καθίσταται πιο ελκυστική η εργασία στους συγκεκριμένους κλάδους.
Γ. Παππάς: «Θα υπολογίζεται αυτόματα ο μισθός»
Μιλώντας στον «Σ.Ε.» ο Πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Δυτ. Ελλάδας Γιώργος Παππάς τονίζει ότι: «Το μέτρο κινείται στην σωστή κατεύθυνση. Θα καταπολεμήσει την εισφοροδιαφυγή και θα βάλει την εργασία σε ένα πλαίσιο. Από εκεί και πέρα θα υπολογίζεται και μάλιστα αυτόματα η μισθοδοσία, όμως αυτό θα γίνει σε ένα δεύτερο επίπεδο. Όσες ώρες κτυπάει την κάρτα ο εργαζόμενος θα υπολογίζονται και οι ώρες που απασχολήθηκε. Θεωρώ ότι όμως πρέπει να επιλυθούν και κάποια προβλήματα που θα ανακύψουν όπως τα ξενοδοχεία, αλλά και την εστίαση, εξαιτίας των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούν. Υπάρχουν κυλιόμενα ωράρια, ενδεχομένως κάποιες απότομες αλλαγές στην εργασία στην περίπτωση ασθένειας και όλα αυτά πρέπει να επιλυθούν στην πράξη για την αποφυγή προστίμων. Οι επιχειρήσεις πρέπει να το βάλουν στην κουλτούρα τους γιατί θα τις βοηθήσει σημαντικά».
Ο κ. Παππάς αναγνωρίζει ότι το νέο μέτρο συνεπάγεται επιπλέον κόστος και για τις επιχειρήσεις και θα πρέπει να οριστεί υπεύθυνος που θα επιβλέπει εάν τηρείται σωστά η διαδικασία. Διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος της επιβολής άδικων προστίμων. Ο ορθός τρόπος παρακολούθησης είναι το κλειδί στη λειτουργία των επιχειρήσεων.
«Το πρόστιμο βέβαια είναι ιδιαίτερα υψηλό και δυσκολεύει την λειτουργία των επιχειρήσεων σημαντικά. Διασφαλίζονται τα δικαιώματα των εργαζομένων όμως δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα» αναφέρει ο κ. Παππάς. Στην παρούσα φάση δεν υπάρχει κάποιοι χρηματοδοτικό εργαλείο για την αντιμετώπιση του επιπλέον κόστους εξαιτίας της κάρτας εργασίας.
Όπως εξηγεί επίσης ο κ. Παππάς η έναρξη της εργασίας θα γνωστοποιείται αυτόματα στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ II. Το ίδιο και η λήξη. «Ο ελεγκτής θα γνωρίζει πριν επισκεφθεί έναν χώρο εργασίας ποιοι εργαζόμενοι πρέπει να βρίσκονται εκεί.
Εργαζόμενοι που βρίσκονται στο χώρο εργασίας ενώ έχει γνωστοποιηθεί η αποχώρησή τους ή δεν έχει δηλωθεί η έλευσή τους θα εντοπίζονται άμεσα και εύκολα από τους ελεγκτές. Οι σημαντικότερες παραβάσεις που εντοπίζονται από την Επιθεώρηση Εργασίας αφορούν στα ωράρια εργασίας, υπερεργασία, αδήλωτες και απλήρωτες υπερωρίες και διαπιστώνονται ακόμα και σε επιχειρήσεις που υποχρεώθηκαν να εγκαταστήσουν την ψηφιακή κάρτα εργασίας. Επομένως το υπουργείο Εργασίας και ο ΕΦΚΑ πρέπει να λαμβάνει πρόσθετες εξασφαλίσεις, ώστε να διασφαλιστεί η σωστή χρήση της και να αποτρέπονται οι καταστρατηγήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο η πραγματοποίηση επιτοπίων ελέγχων από την Επιθεώρηση Εργασίας με βάση αξιολόγηση κινδύνου της κάθε επιχείρησης και με τα δεδομένα από την ψηφιακή κάρτα που θα έχουν εκ των προτέρων οι ελεγκτές, αποτελεί σημαντικό χαρακτηριστικό στον εντοπισμό των παραβάσεων.
Εκείνο που ξεκαθαρίζει ο κ. Παππάς είναι οι επιχειρηματίες της εστίασης να μην θεωρήσουν ότι θα δοθεί περίοδος ανοχής από το κράτος.
Ο ίδιος δηλώνει σίγουρος ότι την περίοδο του Καρναβαλιού ειδικά κλιμάκια θα βρεθούν σε επιχειρήσεις της Πάτρας από άλλες πόλεις για να κάνουν ελέγχους. Το γεγονός ότι θα είναι Καρναβάλι δεν θα πτοήσει κανέναν υπάλληλο να επιβάλλει πρόστιμα. Και βέβαια παρότι ο συνωστισμός θα είναι μεγάλος αυτό θα δυσκολέψει τους ελέγχους, δεν θα τους αποτρέψει όμως και στην πράξη να είναι αυστηροί.
Τι έδειξε μέχρι σήμερα η εμπειρία
Αξιοσημείωτο είναι ότι το μέτρο της ψηφιακής κάρτας εργασίας εφαρμόζεται ήδη από το 2023 σε άλλους τομείς, όπως οι τράπεζες, τα μεγάλα σουπερμάρκετ, οι ασφαλιστικές εταιρείες, οι εταιρείες φύλαξης, οι ΔΕ-ΚΟ και άλλοι φορείς του Δημοσίου. Η εφαρμογή της κάρτας στους παραπάνω τομείς έχει φέρει ήδη σημαντικά αποτελέσματα, με τον αριθμό των επιχειρήσεων που τηρούν την ψηφιακή κάρτα να αγγίζει τις 73.000 και τον αριθμό των εργαζομένων που επηρεάζονται να ανέρχεται σε περίπου 750.000.
Βέβαια μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί διάφοροι τρόποι παράκαμψης της κάρτας εργασίας τους οποίους όμως γνωρίζουν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί. Όπως καταγγέλλουν Ομοσπονδίες εργαζομένων στους κλάδους των υπηρεσιών και στο λιανικό και χονδρικό εμπόριο, οι τεχνικές παράκαμψης της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας είναι οι ακόλουθες:
– Εργαζόμενοι που δουλεύουν για λογαριασμών τρίτων εταιριών (shop in a shop) σε καταστήματα καλλυντικών.
– Εργαζόμενοι (κυρίως μετανάστες) που απασχολούνται σε super markets, logistics και πολυκαταστήματα με τις ειδικότητες του picker προετοιμασίας παραγγελιών και του φορτοεκφορτωτή.
– Εργαζόμενοι που πιάνουν δουλειά στις 5 π.μ. έχουν λάβει οδηγία να χτυπούν κάρτα στις 6 π.μ. και γενικά μια ώρα αργότερα από την κανονική προσέλευση, ώστε να παραταθεί το 8ωρο της εργασίας τους, χωρίς την υποχρέωση καταβολής υπερωριών.
– Εταιρίες security που αναλαμβάνουν εργολαβίες 24ωρων – 7ήμερων εβδομαδιαίων φυλάξεων εγκαταστάσεων και κτιρίων του Δημοσίου, χτυπούν τις κάρτες την ημέρα ενώ εργάζονται νύχτα, για να μην λαμβάνουν το επίδομα νυχτερινής απασχόλησης.
– Παραβιάσεις του ωραρίου καταγράφονται και στα συνεργεία καθαρισμού, καθώς διαπιστώνεται ότι τις κάρτες των εργαζόμενων τις χτυπούν οι προϊστάμενοι.
– Οι ωρομίσθιοι εργαζόμενοι (μερική απασχόληση) υποχρεώνονται να χτυπούν την Ψηφιακή Κάρτα για 4ωρη απασχόληση, ενώ δουλεύουν 8ωρο.
– Παραβάσεις εντοπίζονται στα ωράρια απασχόλησης παρά την Ψηφιακή Κάρτα στους εργαζόμενους των ηλεκτρονικών παραγγελιών και των οδηγών.
– Οι προσωπάρχες καταστημάτων έχουν ζητήσει από τους εργαζόμενους να τους εκτυπώσουν το QR CODE από τις ψηφιακές κάρτες εργασίας, ώστε να τις χτυπούν οι ίδιοι όποτε θέλουν.
Οι εργασιακές σχέσεις στον κλάδο είναι ιδιαίτερα περίπλοκες και χρειάζεται προσοχή
Το μεγάλο ζητούμενο για την εστίαση είναι το μη μισθολογικό κόστος
Οι επιχειρηματίες της εστίασης αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό το νέο μέτρο και θεωρούν ότι είναι ένα επιπλέον κόστος για τους ίδιους και τις επιχειρήσεις τους. Υπάρχουν πολλά πρακτικά ζητήματα για τον τρόπο εφαρμογής της κάρτας εργασίας, για παράδειγμα σε έναν υπάλληλο που παραδίδει ταυτόχρονα παραγγελίες και απουσιάζει ή για κάποιον υπάλληλο που χρειάστηκε εκτάκτως να απασχοληθεί εξαιτίας επιπρόσθετων υποχρεώσεων της επιχείρησης.
«Οι εργασιακές σχέσεις στην εστίαση είναι εξαιρετικά πολύπλοκες και διαφοροποιούνται από οποιονδήποτε άλλο κλάδο. Είναι πρόδηλο πως η εστίαση είναι υπέρ της καταγραφής της εργασίας καθώς και της πληρωμής αυτής. Το απαρχαιωμένο πλαίσιο εργασιακών σχέσεων λειτουργεί εις βάρος εργαζομένων, επιχειρήσεων και δημοσίων εσόδων», τονίζει στον «Σ.Ε.» ο Τάσος Γιατράς, Πρόεδρος του Συλλόγου Εστίασης και Αναψυχής Αχαΐας .
Εξηγεί όμως ότι η εστίαση λόγω της φύσης αλλά και της έντασης της εργασίας έχει το υψηλότερο μη μισθολογικό κόστος από οποιονδήποτε άλλο κλάδο της οικονομίας.
Μάλιστα σημειώνει ότι οι τζίροι που πραγματοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά σε αργίες, Κυριακές και νυχτερινές ώρες εκτοξεύουν το μη μισθολογικό κόστος σε μεγέθη εξωπραγματικά για οποιαδήποτε επιχείρηση .
«Το μεγάλο πρόβλημα είναι το κόστος. Το Υπουργείο έχει καταλάβει ότι η εστίαση δεν είναι εμπορικό κατάστημα και έχει ιδιαιτερότητες. Συζητείται να υπάρξει μια νομοθετική παρέμβαση να μην υπάρξουν προσαυξήσεις του μη μισθολογικού κόστους σε υπερωρίες και υπερεργασίες».
Έτσι η απόφαση που έχει ληφθεί είναι οι υπερωρίες που δηλώνονται στην ψηφιακή κάρτα εργασίας να μην επιβαρύνονται με τις καθιερωμένες ασφαλιστικές εισφορές. Αυτό όμως σημαίνει σημαντική απώλεια εσόδων για το κράτος.
«Συνεπώς το κρίσιμο είναι το μη μισθολογικό κόστος. Αυτονόητα είμαστε υπέρ της καταγραφής και πληρωμής της εργασίας των εργαζομένων. Επιβάλλεται λοιπόν, άμεσα, να υιοθετηθούν πολιτικές που θα δίνουν λύσεις στις πραγματικές ανάγκες του κλάδου», εξηγεί ο κ. Γιατράς.
Στην πράξη πολλές επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να προβούν σε προσλήψεις για να μην «συλληφθούν» να απασχολούν τους ίδιους εργαζόμενους με 7ήμερη εργασία όπως συμβαίνει σήμερα ιδίως σε επιχειρήσεις της εστίασης. Είναι «κοινό μυστικό» ότι το μόνιμο προσωπικό απασχολείται όλη την εβδομάδα ενώ για τα Σαββατοκύριακα προσλαμβάνονται εργαζόμενοι με συμβάσεις μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης.
Τέλος θέμα παράτασης της προθεσμίας ωστόσο δεν αντιμετωπίζεται από το υπουργείο Εργασίας ενώ τα κενά πληροφόρησης για τις υποχρεώσεις που θα αναλάβουν οι επιχειρήσεις από τη στιγμή που θα προχωρήσουν στην ενεργοποίηση της ψηφιακής κάρτας εργασίας θα αντιμετωπιστούν με μια πανελλαδική καμπάνια ενημέρωσης που θα ξεκινήσει άμεσα.
Χρ. Κανελλής: «Επιβεβλημένη η πίστωση χρόνου»
Πίστωση χρόνου στην εφαρμογή του νέου μέτρου ζητάει ο κλάδος των ξενοδόχων. Και αυτό γιατί δεν ανοίγουν όλα τα ξενοδοχεία ταυτόχρονα. Είναι δεδομένο ότι θα ανακύψουν προβλήματα που θα πρέπει στην πράξη να καταγραφούν και να ξεπεραστούν.
Διαφορετικά, υπό το βάρος των αφίξεων και της εξυπηρέτησης των πελατών, οι ξενοδόχοι θα είναι αναγκασμένοι να βρίσκουν λύσεις, ενώ η πίεση από τον φόρτο εργασίας θα είναι ασφυκτική.
Ο Χρήστος Κανελλής, Αντιπρόεδρος των Ξενοδόχων του Νομού Αχαΐας, σημειώνει ότι: «Εμείς ως κλάδος έχουμε ζητήσει την παράταση του μέτρου για τον Ιούνιο. Ο λόγος είναι ότι τα περισσότερα εποχιακά ξενοδοχεία είναι κλειστά. Θα ανοίξουν Απρίλιο ή Μάιο και θα πρέπει να υπάρχει μια περίοδος προσαρμογής, ώστε από Ιούνιο να γίνουν πράξη οι νέες αλλαγές.
Επίσης θα προκύψουν προβλήματα καθώς θα καταγραφούν ταυτόχρονα χιλιάδες ηλεκτρονικές αναφορές για τους εργαζόμενους και τον τρόπο απασχόλησής τους και ίσως το ηλεκτρονικό σύστημα δεν θα μπορεί να ανταπεξέλθει. Σκεφτείτε επίσης ότι ως κλάδος έχουμε ορισμένες ιδιαιτερότητες, δηλαδή όταν ένα γκρουπ καθυστερήσει να έρθει ή ένας πελάτης θέλει να μπει στο δωμάτιο του άμεσα, δεν μπορείς να του το αρνηθείς επειδή ο υπάλληλος έχει διακόψει το ωράριο του. Είναι δηλαδή πρακτικά ζητήματα που ανακύπτουν για τον τρόπο εφαρμογής του μέτρου».
Σημειώνει επίσης ότι οι ιδιαιτερότητες αυτές έχουν μεταφερθεί στο Υπουργείο όμως ακόμη δεν έχουν ξεκαθαριστεί ώστε να γνωρίζουν οι επιχειρηματίες με ποιο τρόπο θα εφαρμοστεί στον κλάδο τους το νέο μέτρο. Και απαιτείται επίσης και ένα διάστημα διαβουλεύσεων.
Πρακτικά κατά τον κ. Κανελλή ήδη οι ξενοδοχειακές μονάδες αρχίζουν να προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα και αγοράζουν προγράμματα που ανταποκρίνονται στην ανάγκη καταγραφής του ωραρίου των εργαζομένων μέσω ηλεκτρονικής κάρτας εργασίας. «Είναι δεδομένο ότι χρειάζεται ένα διάστημα προσαρμογής. Δεν είναι δυνατό με το που θα ανοίξει η σεζόν το σύστημα να λειτουργήσει. Το 70% των ξενοδοχείων είναι εποχιακά, οπότε θα υπάρξει μια αναστάτωση στην εφαρμογή του, γιατί εκτός από τα ξενοδοχεία είναι τα καταλύματα και αρκετοί άλλοι κλάδοι με τουριστικό αντικείμενο».
Σημειώνει επίσης ότι θα υπάρχει ένα επιπλέον κόστος για τα ξενοδοχεία μιας το νέο λογισμικό για να αγοραστεί απαιτούνται 100 ευρώ το μήνα, ωστόσο θα ανακύψουν και πρακτικά ζητήματα εφαρμογής.
«Ένας εργαζόμενος σε καταλύματα μπορεί να χρειαστεί να περπατάει ακόμη και 20 λεπτά για να φθάσει στον χώρο εργασίας του, λόγω του τεράστιου μεγέθους της επιχείρησης. Δίνει το σύστημα μια ευελιξία ενός τετάρτου της ώρας για να δηλωθεί η εργασία. Εάν το τέταρτο περάσει τότε ο επιχειρηματίας κινδυνεύει με πρόστιμο 10.500 ευρώ» σημειώνει ο κ. Κανελλής.
Όλα αυτά στην πράξη πρέπει να επαναξιολογηθούν και να επαναπροσδιοριστούν. Ωστόσο το οικονομικό κόστος εφαρμογής το νέου μέτρου αυξάνει το κόστος λειτουργίας σε μια οικονομία και έναν ανταγωνισμό διεθνοποιημένο.
