Το Μεγάλο Σάββατο είναι η ημέρα της σιωπής, της αναμονής και της ελπίδας. Το σώμα του Χριστού αναπαύεται στον τάφο, ενώ η ψυχή Του κατέρχεται στον Άδη για να σώσει το ανθρώπινο γένος. Η Εκκλησία βιώνει το “μυστήριο του Σαββάτου”, την απόλυτη μετάβαση από τον θάνατο στη ζωή.
Descent from the Cross, Peter Paul Rubens 1612 – 1614
Ο πιο χαρακτηριστικός ύμνος της ημέρας είναι ο επιτάφιος θρήνος:
«Η ζωή εν τάφω κατετέθης, Χριστέ…»
Ένας ύμνος που, ενώ ψάλλεται το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, διαποτίζει πνευματικά και το Μεγάλο Σάββατο, προαναγγέλλοντας την Ανάσταση.
Ακολουθεί ένα σχετικό εκπληκτικό video με τον Γεώργιο Χατζηχρόνογλου, Πρωτοψάλτη– Μουσικοδιδάσκαλο, Άρχων Υμνωδός της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας με τη σχετική περιγραφή:
Την ημέρα του Μεγάλου Σαββάτου, εορτάζουμε «την θεόσωμον ταφήν και την εις άδου κάθοδον» του Κυρίου. Αν και η ταφή έγινε το απόγευμα της Μ. Παρασκευής, η Εκκλησία έκρινε ορθό να αφιερώσει ιδιαίτερη μέρα προς τιμήν και μελέτη του μυστηριώδους αυτού γεγονότος. Ο Χριστός αναπαύεται μέσα στον τάφο, όπως «αναπαύθηκε» όταν πρωτοδημιούργησε τον κόσμο την έβδομη μέρα. Όμως αναπαύεται ως θεάνθρωπος. Το πανάχραντο σώμα Του θάπτεται στον τάφο, αλλά πνευματικά ο ίδιος μεταβαίνει στον Άδη και συνεχίζει το σωτηριώδες έργο του. Καλεί κοντά Του όλους τους δικαίους της Παλαιάς Διαθήκης, από τον Αδάμ και την Εύα μέχρι τους έσχατους ανθρώπους του Θεού, ώστε να μην λείψει κανείς από το προσκλητήριο της σωτηρίας, που είναι τελικά μια αναδημιουργία του κόσμου και ολοκλήρωσης της ανθρωπότητας.
Τους ύμνους αποδίδει αριστοτεχνικά ο Άρχων Υμνωδός της Μ.Χ.Ε. Γιώργος Χατζηχρόνογλου. Το δε βίντεο προέρχεται από ζωντανή μετάδοση της Δημόσιας Τηλεόρασης.
Η επεξεργασία της εικόνας έγινε από τον Λεωνίδα Τσούκαλα, Καθηγητή Βυζαντινής Μουσικής Εκκλ. Ιδρύματος Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.
https://www.youtube.com/watch?v=iNHwGqnAb_0&t=27s
Πρωί Μεγάλου Σαββάτου – Η “Πρώτη Ανάσταση”
Το πρωί τελείται ο Όρθρος και η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Κατά τη διάρκειά της, η θλίψη μετατρέπεται σε προσμονή χαράς. Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η στιγμή που ο ιερέας πετάει δαφνόφυλλα και αλλάζει άμφια από πένθιμα σε αναστάσιμα, συνοδευόμενος από κωδωνοκρουσίες.
Παραδοσιακά τοπικά έθιμα στην Πάτρα και την Αχαΐα:
- Στην ενορία Παντάνασσας, αναβιώνει κάθε χρόνο το έθιμο με τις τρακατρούκες. Παλαιότερα, πιστοί μετέβαιναν έξω από την εβραϊκή συναγωγή το πρωί της Πρώτης Ανάστασης και πετούσαν τρακατρούκες ως συμβολική αναγγελία ότι ο Μεσσίας ήρθε – μια έμπρακτη δήλωση πίστης μέσα από τοπικό λαϊκό τελετουργικό.
- Στον ναό του Αγίου Δημητρίου στην Πάτρα, ο ιερέας βγαίνει τρέχοντας από το Ιερό φωνάζοντας το αναστάσιμο μήνυμα και ρίχνει κάτω με θόρυβο τα μπότια (πήλινα σκεύη), ενώ από τον γυναικωνίτη πέφτουν πολύχρωμα λουλούδια, σε μια συγκλονιστική ατμόσφαιρα έκρηξης χαράς και ζωής.
- Στην παλιά Ερμού της Πάτρας, γνωστή για τα εργαλεία και τα αγροτικά καταστήματα, υπήρχε το έθιμο οι καταστηματάρχες να χτυπούν φτυάρια και εργαλεία, προκαλώντας εκκωφαντικό θόρυβο. Αν και τα είδη των καταστημάτων έχουν αλλάξει, το έθιμο επιβιώνει σήμερα με σπάσιμο λαμπτήρων, πιάτων και άλλων αντικειμένων στη διάρκεια της Πρώτης Ανάστασης.
Αναστάσιμη Ακολουθία – Το Φως της Ελπίδας
Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, οι πιστοί γεμίζουν τις εκκλησίες κρατώντας τις λαμπάδες τους. Ο ιερέας προσκαλεί με τη φράση «Δεῦτε λάβετε φῶς», και όλοι μεταδίδουν το Άγιο Φως. Το αποκορύφωμα έρχεται με το θριαμβευτικό «Χριστός Ανέστη». Οι καμπάνες χτυπούν, οι καρδιές γεμίζουν φως και οι πόλεις φωτίζονται από πυροτεχνήματα και χαμόγελα.
Στην Πάτρα, ο επιβλητικός ναός του Αγίου Ανδρέα πλημμυρίζει από κόσμο, ενώ στον εξωτερικό χώρο εξελίσσεται ένα πανηγυρικό σκηνικό με φώτα, χαρμόσυνες φωνές και λαμπερά πρόσωπα.
Ένα Πάσχα ζωντανής πίστης και λαϊκής ψυχής
Το Μεγάλο Σάββατο και οι επόμενες μέρες δεν είναι απλώς εορτές: είναι βίωμα, παράδοση, συμμετοχή. Η Αχαΐα με τον πλούτο των εθίμων της – από τις τρακατρούκες και τα μπότια, μέχρι την κουλούρα και τις ιπποδρομίες – αποδεικνύει ότι η Ορθόδοξη Ανάσταση στην Ελλάδα είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια θρησκευτική τελετή: είναι εορτασμός ζωής, ελπίδας και ταυτότητας.
