Ποιο το περιβάλλον που διαμορφώνεται στον Πολιτισμό την επόμενη ημέρα περιορισμού της πανδημίας; Ένας τομέας που επλήγη ανεπανόρθωτα από την κρίση είναι και αυτός του πολιτισμού, ο οποίος προσπαθεί να βρει το βηματισμό του σε ένα θολό τοπίο.
Σημαντικά ερωτήματα ζητούσαν απαντήσεις στην ενδιαφέρουσα εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 1 Δεκεμβρίου στο πλαίσιο του 23ου Forum Ανάπτυξης. Αξιόλογοι ομιλητές μίλησαν όχι μόνο για αυτό που βιώσαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας αλλά και για ότι είχε προηγηθεί νωρίτερα.
Συντόνισε ο εκδότης του «Σύμβουλου Επιχειρήσεων» Παναγιώτης Γιαλένιος, διοργανωτής του 23ου Forum Ανάπτυξης, ο οποίος επεσήμανε ότι και τα 23 χρόνια της διοργάνωσης ο πολιτισμός κατείχε εξέχουσα θέση στις συνεδριακές εκδηλώσεις.
Στο στούντιο ο ποιητής Διονύσης Καρατζάς άνοιξε τη δημόσια συζήτηση τονίζοντας ότι Πολιτισμός είναι η εσωτερίκευση των αξιών. Όπως ανέφερε ο κ. Καρατζάς, «Πιστεύω ότι υπάρχει μια σύγχυση ανάμεσα στις έννοιες που είναι σχετικές με τον πολιτισμό. Για τους πολλούς ο πολιτισμός και οι δημιουργοί του έχουν καταγραφεί στις συνείδησή τους ως περιθωριακοί τύποι ή ως αιθεροβάμονες και για τους πολιτικούς ως ένα άλλοθι στην όποια αδυναμία διαχείρισης ή αντιμετώπισης αυτού του ζωτικού τομέα της κοινωνίας μας. Εάν δούμε και λίγο πίσω τώρα το παρελθόν, παλιότερα χωρίς να εξωραΐζω είχαμε μύθους, δηλαδή ένα λόγο βαθύτερο που καθοδηγούσε και πρόβαλε αξίες. Σήμερα σε αυτήν την μαζοποίηση των πραγμάτων γλιστρήσαμε σε παραμύθια από τους πολιτικούς, τους διαχειριστές και μάνατζερ, έκδοτες, δισκογραφικές εταιρείες (που δεν υπάρχουν τώρα πια), μας έστρεψαν στην επιφάνεια πάρα στο βάθος· έτσι νομίζω ότι κάπου έχουμε χαθεί. Επομένως από τη μεριά των δημιουργών πιστεύω ότι χρέος τους είναι με σεμνότητα και ειλικρίνεια να αποφύγουμε τις καταγγελίες και όλα αυτά που κατά καιρούς βλέπουμε στις οθόνες μας και να μιλήσουμε με αλήθεια. Η οποία απαιτεί γνώση, θάρρος, τόλμη και προπαντός ειλικρίνεια» τόνισε.
Και ο κ. Καρατζάς κατέληξε λέγοντας «η ειλικρίνεια είναι μια βασική αρετή που τη χρειάζονται όλοι, οι δε πολιτικοί εάν μιλήσουνε χωρίς δεύτερες σκέψεις θα ήταν πιο πειστικοί και θα είχαμε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη. Η δική μου πρόταση είναι πως οι Καλλιτέχνες, δημιουργοί με όλες τις μορφές, να συμβάλλουν και να συμπράξουν ώστε να δούμε την επόμενη ημέρα της πανδημίας με ένα άλλο βλέμμα. Γιατί αυτό κυρίως μπορεί να προσφέρει ο πολιτισμός».
Γιώργος Ανδρέου, Συνθέτης: Να εισάγουμε την καλλιτεχνική δημιουργία στην εκπαίδευση
Το θέμα της εκδήλωσης είναι ο πολιτισμός την επόμενη μέρα, όμως σκέφτομαι από την άλλη ποιος ήταν ο πολιτισμός την προηγουμένη μέρα από την Covid19. Λέω πολλά χρόνια πως δεν έχουμε κανονική Ακαδημία Μουσικής ούτε παραδοσιακής ούτε και ακαδημαϊκής, δεν έχουμε Ακαδημία Χορού, Θεάτρου, μας λείπουν πολλά ακαδημαϊκά και θεσμικά, τα οποία είναι τα οχυρά μας και οι εκκινήσεις μας, για να μπορούμε να διαχειριστούμε τον πολιτισμό στη χώρα μας, όπως τον εννοούμε εμείς, όπως τον έλεγε ο Σεφέρης «ο ελληνικός τρόπος», ο δικός μας πολιτισμός, οι δικές μας αξίες, οι δικές μας οπτικές.
Υπάρχουν χώρες οι οποίες είναι πολύ πιο μπροστά από εμάς και έχουν κάνει πράγματα που θα μπορούσαμε να τα υιοθετήσουμε χωρίς να κάνουμε τον έξυπνο και να βοηθήσουμε κατ’ ουσίαν την Καλλιτεχνική Δημιουργία και την ίδια ώρα να τολμήσουμε να εισάγουμε την Καλλιτεχνική Δημιουργία μέσα στην εκπαίδευση.
Είναι πολύ δυσάρεστο ότι ένα μεγάλο κομμάτι νέων ανθρώπων έχουν σοβαρότατα ζητήματα παιδαγωγική στάσης, έχουν τεράστιες ελλείψεις σε πολιτισμικές και καλλιτεχνικές πληροφορίες, θα έλεγα και σε επιστημονικές γενικά.
Η παιδεία μας τρέχει ασθμαίνουσα να ακολουθήσει μια κοινωνία η οποία λόγω της δεκαετούς οικονομικής κρίσης είναι μια κοινωνία πικρή, σκληρή, επιθετική, εκδικητική μπορώ να πω πολλές φορές».
Βασίλης Κοσμόπουλος, Σκηνοθέτης – Παραγωγός: Εθνική κινηματογραφία δεν φτιάχνεται χωρίς Ακαδημία
Θα ήθελα να μιλήσω με το παράδειγμα του κινηματογράφου, των οπτικοακουστικών τεχνών. Αλλά μέσα από το παράδειγμα του κινηματογράφου μπορούν να τεθούν προβλήματα και ζητήματα που ήδη έχουν αναφερθεί.
Γιατί πολύ σωστά το ερώτημα ποια είναι η επόμενη μέρα, πατάει στο ποια ήταν η προηγούμενη. Θα ήθελα δε να αναφερθώ σε δύο προηγούμενες μέρες· στην ημέρα για το σινεμά ή τον πολιτισμό πριν το 2010 δηλαδή πριν την οικονομική κρίση, όπου σαν χώρα ζούσαμε σε ένα διαφορετικό περιβάλλον ή και σε μια διαφορετική πραγματικότητα. Και στην πραγματικότητα προ covid στα χρόνια της κρίσης. Δηλαδή εάν θέλουμε να πούμε ποια θα είναι η επόμενη μέρα μετά την πανδημία θα πρέπει να ρωτήσουμε τους εαυτούς μας αν διδαχτήκαμε πραγματικά κάτι από την κρίση» τόνισε ο κ. Κοσμόπουλος.
Και συνεχίζοντας επεσήμανε ότι «είμαστε μια χώρα που ταυτόχρονα
έχει έλλειψη Ακαδημίας Κινηματογράφου και μιλάμε ότι είναι ένα αίτημα 70 ετών, των κινηματογραφιστών να αποκτήσουν Ακαδημία και θα έπρεπε να υπάρχει εδώ και δεκαετίες. Γιατί μεγάλα ταλέντα όπως έχουμε βγαίνουν πραγματικά και από μικρή σχολή, από το εξωτερικό και από το περίπτερο της γειτονιάς τους και από τη δουλειά που κάνουμε βλέποντας ταινίες. Εθνική κινηματογραφία δεν φτιάχνεται χωρίς Ακαδημία κινηματογράφου».
Λευτέρης Γιοβανίδης, Θεατρικός Σκηνοθέτης : Οι άνθρωποι του πολιτισμού να στηρίξουμε την κοινωνία
«Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό να μπορέσουμε να καταλάβουμε ακριβώς τι έχει συμβεί, τι συμβαίνει και τι θέλουμε.
Βεβαίως ο καλλιτεχνικός χώρος στην Ελλάδα είναι διασπασμένος και κατά συνέπεια δύσκολα μπορούμε να συμπράξουμε, να έχουμε κοινή πορεία και κοινή διεκδίκηση πραγμάτων.
Ο πολιτισμός στην επόμενη μέρα πάντα έχει να κάνει με τις νεότερες γενιές, οι οποίες έχουν μια άλλη σχέση με αυτό που λέγεται διαδίκτυο και ψηφιακή εικόνα.
Όταν αυτή η νεολαία φτάσει κάποια στιγμή και πάρει την ευθύνη στα χέρια της τι θα καταλαβαίνει από αυτό που λέμε ποίηση» ανέφερε ο κ. Γιοβαννίδης. Και συνέχισε τονίζοντας ότι «πρέπει να καταλάβουμε όλοι ποια θα είναι αυτή η επόμενη μέρα όπως πολύ σωστά τίθεται σαν θέμα, μετά την πανδημία. Πως θα υπάρχει το θέατρο, ο κινηματογράφος, η ποίηση και όλες οι μορφές Τέχνης.
Για να υπάρξει μια κοινωνία είναι απαραίτητο να υπάρξει πολιτισμός, είναι πολύ σωστά όπως ειπώθηκε πνευματική τροφή. Ένα κομμάτι που δεν έχει ειπωθεί τον τελευταίο καιρό θεωρώ ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την επόμενη μέρα είναι η ψυχική υγεία.
Κατά πόσο αυτή τη στιγμή επηρεάζονται οι άνθρωποι συναισθηματικά, είναι φορτισμένοι από όλο αυτό που συμβαίνει, πως η πολιτεία το καταλαβαίνει αυτό και πως μπορούμε εμείς ως άνθρωποι του πολιτισμού να στηρίξουμε την κοινωνία».
Σταύρος Σολωμός, Καλλιτεχνικός Διευθυντής Πολυφωνικής Χορωδίας Πάτρας : Να επιστρέψουμε στην καθημερινότητα της δημιουργίας
Δεν είναι δυνατόν να μην επικεντρωθώ στην Πολιτεία του Πλάτωνα, να μη θυμηθούμε πως η λέξη ήθος είχε ιδιαίτερη βαρύτητα στους αρχαίους και όσον αφορά την επίδραση της μουσικής στην ψυχή του ανθρώπου.
Στη συνέχεια θα ήθελα να συμφωνήσω απόλυτα με τον κ. Γιοβανίδη ο οποίος τοποθέτησε πάρα πολύ σοφά το πρόβλημα το οποίο αναπτύσσεται σε αυτές τις μέρες που βιώνουμε όλοι, το θέμα της ψυχικής υγείας υπονοώ και πως θα μπορέσει κάποιος να το ξεπεράσει, εάν ήδη έχει δεχτεί επίθεση τέτοιου είδους, κατάθλιψη κτλ.
Αντίδοτο σε όλα αυτά βεβαίως είναι ο Πολιτισμός, όλες οι μορφές Τέχνης και η Μουσική εάν θυμηθούμε από την αρχαιότητα τον Ιπποκράτη ο οποίος παρατηρούσε κάνοντας μουσική στους ασθενείς τους πως θα αντιδράσουν και από την άλλη πλευρά τη μουσική του Μότσαρτ η οποία επιστημονικά έχει αποδειχθεί ότι προσφέρει ουσιαστικά στον ψυχισμό του ανθρώπου. Περιμένω πως και πως την επόμενη μέρα για να ξαναζήσω τα παιδιά που θα έρθουν εδώ για να συνεχίσουν τη σπουδή τους, την ημέρα που θα έρθει ο χορωδός για να κάνει μαζί μου δοκιμή, που θα έρθει ο μουσικός να παίξει στην ορχήστρα της παραδοσιακής μουσικής ή της έντεχνης, αυτός είναι ο στόχος ο προσωπικός μου για την επόμενη μέρα. Περιμένω πως και πώς να επιστρέψουμε στην καθημερινότητα της δημιουργίας.
Νίκος Σαραφόπουλος, Συγγραφέας – Ερευνητής : Υπάρχει μια κληρονομιά που δεν αναδεικνύεται
Θα λέγαμε ότι η πολιτιστική περιουσία και ιδιοκτησία είναι μια διάσταση που έχει απτά και συγκεκριμένα παραδείγματα μέσα στον ιστό της πόλης μας. Υπό αυτή την έννοια η παρέμβαση μου είναι για την πόλη, μέσα στην πόλη, για το δομημένο της περιβάλλον, του πολιτισμού για την ακρίβεια.
Για να γίνω πιο πρακτικός και εικονογραφικός στην γεωγραφική εκδοχή της πόλης στο μυαλό μου έχω 7 άξονες της πορείας∙ ένας είναι ο δρόμος της παραλιακής ζώνης ως πρόκληση τη θάλασσα, ένας δεύτερος δρόμος είναι των αρχαιοτήτων και ως ενοποίηση του πολιτισμού. Τρίτος δρόμος είναι των βιομηχανικών κτιρίων ως ζητούμενο.
Ένας άλλος δρόμος είναι του πολιούχου Αγίου Ανδρέα αναδεικνύοντας συνολικά το προσκύνημα. Πέμπτος δρόμος ο μεγαλύτερος και κατ’ αρχάς θετικός και ως προς το σχεδιασμό είναι των δημοτικών κτηρίων και της δημοτικής περιουσίας. Έκτος δρόμος είναι των πλατειών, της αρχιτεκτονικής του ιστορικού κέντρου ως νησίδες πολιτισμού και ποιότητας ζωής και έβδομος των Τεχνών.
Υπάρχει μια κληρονομιά πολιτιστική η οποία δεν αναδεικνύεται εν τω συνόλω, ούτε τονίζονται οι ιδιαιτερότητες, ούτε είναι γνωστές στους εκτός Πατρών ενδεχόμενα άλλους φίλους. Αυτοί οι 7 δρόμοι ενδεικτικά μας δίνουν τη δυνατότητα να ενσωματωθούν σε ένα απτό μέλλον στις διεργασίες της πόλης.
Βάγια Ζεπάτου, Καλλιτεχνική διευθύντρια της Ορχήστρας «Θανάσης Τσιπινάκης» : Να μπούμε στην καινούργια πραγματικότητα
Αναρωτιέμαι πόσο άλλαξε η ζωή μας, πόσο προβληματιζόμαστε όλο αυτό το διάστημα. Επίσης πόσα αναθεωρούμε, πόσα περιμένουμε να ξαναχτίσουμε, είναι περίεργο και πρωτόγνωρο το συναίσθημα, δεν θα έλεγα δύσκολο αλλά καινούργιο. Βασικά νομίζω ότι ούτως ή άλλως θα πρέπει να συγκεράσουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, τα είδη υπάρχοντα δεδομένα και να μπούμε στην καινούργια πραγματικότητα ο καθένας με τον τρόπο του.
Σίγουρα όλο αυτό που περνάμε και ζούμε με τη χρήση του διαδικτύου και τα κοινωνικά δίκτυα έχουν φτιαχτεί από τον άνθρωπο μόνο και μόνο για να επικοινωνεί. Όχι φυσικά όμως για να εκφράζεται μέσα από αυτά, αλλά δυστυχώς στην εποχή μας είναι ο μοναδικός επιβεβλημένος τρόπος. Δεν υπάρχει κάποιος άλλος τρόπος για να εκφραστεί κάποιος Καλλιτέχνης, εξ ου και όλα αυτά που κάνουμε μέσω του διαδικτύου∙ οι παραστάσεις, οι συναυλίες και τα οποία εύχομαι πολύ σύντομα να τελειώσουν.
Σε σχέση με τον Πολιτισμό και τη χώρα μας γενικότερα, νομίζω ότι η Ελλάδα και οι Πνευματικές της αξίες φυσικά έχουν τόσο μεγάλη ιστορία και πρέπει να ξαναβρούμε τον τρόπο να την τιμήσουμε τόσο αυτήν όσο και την αίγλη της χώρας την οποία ζούμε.
Σίγουρα εδώ που φτάσαμε θέλω να πιστεύω ότι το κράτος οφείλει να στηρίξει τους Καλλιτέχνες και όλους τους ανθρώπους των Τεχνών και των Γραμμάτων.
Γιάννης Γεωργακάκης, Mέλος της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, Συνιδρυτής «ΡΕΦΕΝΕ» : Μια άλλη όμορφη ματιά στην πραγματικότητα
Αυτό που ήθελα να τονίσω είναι ότι η πραγματικότητα δεν παύει να κυλάει δίπλα μας με όλα της τα προβλήματα, το περιβάλλον, τη μετανάστευση, την παγκοσμιοποίηση και βέβαια ο πολιτισμός που είναι μια άλλη ματιά στην πραγματικότητα, όμορφη θα έλεγα πολύ σίγουρα θα πρέπει να την έχει υπόψη του κάθε στιγμή.
Και το λέω αυτό γιατί η διάσταση που λέγεται παγκοσμιοποίηση και το μέσο που χρησιμοποιούμε αυτή τη στιγμή, η επιτακτική ανάγκη της πρόταξης της υγείας, του συνόλου από μεριάς της πολιτικής στην κάθε μέρα μας έχουν φτιάξει μια επικίνδυνη συγκυρία. Στον παρονομαστή μπαίνει αυτό που λέμε υγεία και να το πω ακόμα πιο αδρά ο κίνδυνος της ζωής. Δυστυχώς στον αριθμητή η εκάστοτε πολιτική εξουσία μπορεί να βάλει ότι θέλει και το έχουμε δει τον τελευταίο καιρό που τρέχει η πανδημία του Covid.
Όμως επειδή ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον και μέσα από αυτή του την ιδιότητα δικαιώνεται, άκουσα στη συζήτηση μια καταπληκτική λέξη πολίτης με ότι μπορεί να φέρει αυτό. Πολίτης σημαίνει αμέσως – αμέσως σύνολο, συζήτηση, ομάδα, ζύμωση, δημοκρατία, φωνή ενωμένη απέναντι σε οποιαδήποτε αυθαιρεσία. Εύχομαι ο πολιτισμός την επόμενη μέρα του Covid να συνεχίσει να αποδεικνύει ότι η πραγματικότητα είναι μεγαλύτερη από τη λογική της εξήγηση.
Ανδρέας Τσιλίρας, Πολιτιστικός διαχειριστής, συνιδρυτής «Mosaic : Ο πολιτισμός στο εξωτερικό είναι μια τεράστια αγορά
Θα μιλήσω για τη λειτουργία που έχουμε ως ενδιάμεσοι ανάμεσα είτε στο κοινό είτε στην πολιτεία από τη μια πλευρά και από την άλλη τους δημιουργούς, τους επαγγελματίες του πολιτισμού, καλλιτεχνικούς φορείς κτλ. Όσες φορές έχει γίνει κάτι είτε σε κεντρικό είτε σε τοπικό επίπεδο, έχει γίνει επειδή κάποια πρόσωπα βγήκαν μπροστά. Και όχι επειδή κάποιοι θεσμοί λειτούργησαν σαν θεσμοί.
Είτε μιλάμε για το παράδειγμα του Χατζιδάκη, είτε για τον Μπένο στην Καλαμάτα σε μικρότερη κλίμακα είτε άλλα, μιλάμε για προσωπικές πρωτοβουλίες και προσωπικές μάχες που έβαλαν μπροστά το δικό τους κύρος, ρευστοποιώντας την όποια φήμη είχαν για να μπορέσουν να προχωρήσουν λίγο τα πράγματα. Δεν έγινε ποτέ κάτι οργανωμένο και καλό είναι να μην το περιμένουμε.
Καλό είναι να κοιτάξουμε τι γίνεται στο εξωτερικό παγκοσμίως στον κλάδο του πολιτισμού, τι έκαναν πριν, τι κάνουν τώρα και πως αυτή την εμπειρία τους μπορούμε να την αξιοποιήσουμε.
Ο πολιτισμός στο εξωτερικό έχει διευρυνθεί πολύ περισσότερο από αυτό που λέμε εμείς. Δηλαδή μιλάμε για έναν δημιουργικό και πολιτιστικό κλάδο, που ξεπερνάει τα όρια των Τεχνών όπως τα ξέρουμε και βάζει μέσα και άλλα επαγγέλματα, άλλους τομείς και άλλες επιστήμες και είναι μια τεράστια αγορά.
