Tου Παναγιώτη Γιαλένιου , εκδότη του Σύμβουλου Επιχειρήσεων
H φάση που περνά η χώρα από υγειονομικής και οικονομικής πλευράς είναι από τις κρισιμότερες. Ένα χρόνο μετά την εμφάνιση του πρώτου κύματος της covid-19 και η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί, αντιθέτως βρισκόμαστε στην αρχή ενός τρίτου κύματος πανδημίας με ανεξερεύνητες μεταλλαγμένες μορφές του ιού. Ακόμη και το περιβόητο εμβόλιο είναι μεν πραγματικότητα σε διάφορες εκδοχές, πλην όμως δεν παρέχει ακόμη τη βεβαιότητα της εξόδου από την κρίση, παρά τις φιλότιμες επικοινωνιακές προσπάθειες των πολιτικών, σε συνεργασία με τις ωφελούμενες -παντοιοτρόπως- φαρμακευτικές εταιρείες.
Υγεία ή Οικονομία;
Έχουμε πολλές φορές διατυπώσει τη θέση ότι η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της υγειονομικής και οικονομικής κρίσης, που περνάει και η χώρα μας, θα είναι πιο αποτελεσματική αν η κοινωνία είναι σωστά ενημερωμένη χωρίς επικοινωνιακές ντρίπλες και ψευτοδιλήμματα. Δυστυχώς όλο και περισσότεροι πολίτες, ενώ δεν αμφισβητούν τις συνέπειες της επέλασης του κορωνοϊού, εντούτοις αμφισβητούν τα δεδομένα που τους παρουσιάζονται επισήμως και αναζητούν και άλλες επιστημονικές προσεγγίσεις, που δεν «στρογγυλεύουν» την κατάσταση.
Συμβάλλοντας και εμείς στο μέτρο των δυνάμεών μας σε αυτήν την σφαιρικότερη ενημέρωση, φιλοξενούμε τακτικά κείμενα από επιστήμονες με υψηλό κύρος στο τομέα τους, για τους οποίους έχουμε από «πρώτο χέρι» γνώση του τρόπου της ερευνητικής τους δουλειάς. Μια τέτοια πρωτοβουλία, με διεπιστημονική σύνθεση που διαρκώς διευρύνεται, είναι και το «Δίκτυο Διαλόγου, Έρευνας και Ανάλυσης για τη Δημόσια Υγεία», η Διεπιστημονική Ομάδα Παραγωγής Έρευνας, Ιδεών και Προτάσεων Πολιτικής για μια Πολύπλευρη και Σφαιρική Προσέγγιση της Δημόσιας Υγείας.
Με ανοιχτή επιστολή του το Δίκτυο, με ημερομηνία 9 Φεβρουαρίου ζητά ενεργοποίηση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας ΤΩΡΑ –αντίβαρο στο καταστροφικό lockdown. Στην εκτενή επιστολή επισημαίνονται σημαντικά και επίκαιρα ζητήματα όπως:
- Η αποτυχία των μέτρων που ελήφθησαν το προηγούμενο διάστημα και οι σπασμωδικές αναθεωρήσεις αποφάσεων πριν καν εφαρμοστούν ή πριν αναλυθεί το αποτέλεσμά τους είναι απόδειξη ότι υπάρχει επιστημονική αβεβαιότητα σε παγκόσμιο επίπεδο για την αποτελεσματικότητά τους. Η στρατηγική διαχείρισης κάθε κρίσης Δημόσιας Υγείας οφείλει ΠΑΝΤΑ να αναλύει τόσο τα δυνητικά οφέλη όσο και τις αρνητικές επιπτώσεις των μέτρων. Αρνητικές επιπτώσεις που δεν αφορούν μόνο τη νόσο COVID-19, αλλά την υγεία του πληθυσμού στο σύνολό της (σωματική, ψυχική και κοινωνική ευεξία), συμπεριλαμβανομένων και πολλών άλλων νοσημάτων πέρα από τη νόσο COVID-19.
- Το ερώτημα σήμερα δεν είναι αν θα έπρεπε εφαρμοστεί lockdown αλλά γιατί, μετά από τόσους μήνες, δεν χρησιμοποιούμε κανένα άλλο εργαλείο για τη διαχείριση της πανδημίας ώστε να ελαττώσουμε όσο είναι δυνατόν την έκταση και τη χρονική διάρκεια των lockdown. Το δίλημμα «οικονομία ή υγεία» είναι ξεκάθαρα ψευτοδίλημμα. Οι επιπτώσεις των lockdown στη Δημόσια Υγεία, που θα πλήξουν κυρίως πληθυσμιακές ομάδες που δεν κινδυνεύουν σοβαρά από τον ιό (συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών), αναμένεται να είναι δραματικές και θα μας απασχολήσουν για χρόνια.
- Οφείλουμε να σπάσουμε αυτόν το φαύλο κύκλο. Είναι αδιανόητο ακόμη και σήμερα να παραμένει η χώρα μας με το lockdown ως το μοναδικό εργαλείο αντιμετώπισης της πανδημίας, σε αντίθεση με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και άλλων οργανισμών.
- Είναι καθοριστικό η διαχείριση της πανδημίας να βασιστεί σε ένα οργανωμένο σχέδιο πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και κοινοτικής υγείας. Στα πλαίσια αυτά, καταθέτουμε τις ακόλουθες προτάσεις που έχουμε επισημάνει εδώ και μήνες:
- Άμεση ενεργοποίηση και στήριξη της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, τόσο σε κρατικό επίπεδο (κέντρα υγείας, ΠΕΔΥ, περιφερειακά ιατρεία) όσο και σε ιδιωτικό επίπεδο (ιδιώτες ιατροί συμβεβλημένοι με τον ΕΟΠΥΥ).
- Άμεση απεμπλοκή των νοσοκομείων από τη δειγματοληψία, τον διαγνωστικό έλεγχο και την αντιμετώπιση ατόμων προσβεβλημένων με SARS-CoV-2 που δεν χρήζουν νοσοκομειακής φροντίδας.
- Άμεση συνεργασία μεταξύ ΕΟΔΥ και Ιατρικών Συλλόγων για τη δημιουργία και επικαιροποίηση πρωτοκόλλων κατ’ οίκον και εξ’ αποστάσεως αντιμετώπισης και παρακολούθησης ασθενών με COVID-19 που δεν χρήζουν νοσηλείας, με αποζημίωση των ιατρών.
- Άμεση νομοθέτηση της δωρεάν συνταγογράφησης και πλήρους αποζημίωσης από τον ΕΟΠΥΥ του διαγνωστικού ελέγχου (μοριακά τεστ και rapid test αντιγόνων/αντισωμάτων) για όσους έχουν συμπτώματα ύποπτα για COVID-19 και για τις στενές επαφές τους.
- Άμεση αποκέντρωση του διαγνωστικού ελέγχου και της ιχνηλάτησης, με δημιουργία δικτύου εργαστηρίων και ομάδων ιχνηλάτησης σε επίπεδο Περιφέρειας και Νομού.
- Άμεση ενεργοποίηση υπηρεσιών/ομάδων κοινοτικής φροντίδας, όπως για παράδειγμα ο θεσμός «Βοήθεια στο σπίτι».
- Άμεση ανάπτυξη ενός δικτύου υγείας με σκοπό την παροχή ιατρικής και ψυχικής υποστήριξης ασθενών με COVID-19 που δεν χρήζουν νοσοκομειακής φροντίδας.
- Άμεση υλοποίηση προγραμμάτων συστηματικού και επαναλαμβανόμενου διαγνωστικού ελέγχου σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων και άλλες δομές φιλοξενίας.
- Άμεσος σχεδιασμός τυχαιοποιημένων ή αντιπροσωπευτικών δειγματοληψιών με συγκεκριμένα επιδημιολογικά πλάνα, αντί για τυφλές και ανούσιες δειγματοληψίες, χρησιμοποιώντας rapid tests αντιγόνου και/ή μοριακά tests, σε τακτά χρονικά διαστήματα και σε κάθε νομό της χώρας, ώστε να παρακολουθείται συστηματικά η επιδημιολογική εικόνα και να λαμβάνονται έγκαιρα και στοχευμένα μέτρα σε τοπικό επίπεδο.
- Άμεση δημοσιοποίηση όλων των στοιχείων επιδημιολογικής επιτήρησης, με στοιχεία όπως ο αριθμός διαγνωστικών τεστ ανά περιοχή, ο αριθμός νοσηλευομένων ανά νοσοκομείο και γεωγραφική περιοχή, τα δεδομένα ιχνηλάτησης, ο αριθμός ασθενών που προσβάλλονται εντός των νοσοκομείων, κ.ά.
Τα ανωτέρω μέτρα πρέπει να συνδυαστούν με άλλες παρεμβάσεις στην κοινότητα, όπως μέτρα περιορισμού του συγχρωτισμού σε μέσα μαζικής μεταφοράς και σχολεία, προώθηση της τηλεργασίας, ενεργοποίηση όλων των υφιστάμενων υποστηρικτικών δομών σε Δήμους και Περιφέρειες, και συστηματική ενημέρωση του πληθυσμού σε όλα τα επίπεδα. Η πανδημία COVID-19, αποτελεί διεπιστημονικό ζήτημα, με διαφορετικές επιπτώσεις για κάθε πληθυσμιακή ομάδα, σχετιζόμενες τόσο με τον ιό όσο και με αυτά καθαυτά τα μέτρα.
Απαιτείται πλέον μια σφαιρική προσέγγιση για να διασφαλίσουμε ότι η στρατηγική διαχείρισης θα έχει, συνολικά και μακροχρόνια, όφελος για όλες τις πληθυσμιακές και κοινωνικές ομάδες, αλλά και ότι θα εξασφαλίζει το σύνολο της Υγείας με την ευρύτερη έννοιά της. Η στρατηγική βασιζόμενη αποκλειστικά και μόνο σε ακραίους και οριζόντιους περιορισμούς εγείρει σοβαρές αμφιβολίες για το όφελος και διαμορφώνει βάσιμες εκτιμήσεις για τις σοβαρές βλάβες στην Υγεία του πληθυσμού. Οφείλουμε άμεσα να λάβουμε όλα τα ανωτέρω μέτρα ώστε να περιορίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την έκταση και διάρκεια των lockdown.
