Άρθρο του Θανάση Γιανναδάκη*
Ενεργειακή Δημοκρατία και Κοινωνική Συμμετοχικότητα
Που βρισκόμαστε, ποιοι οι κίνδυνοι και ποιες οι αναγκαιότητες
Η κρίση πριν και κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία αλλά και το διακύβευμα της Πράσινης Μετάβασης αναδεικνύουν την ενέργεια ως αγαθό για τους πολίτες και βασική προϋπόθεση για τη συμμετοχή στην οικονομική ζωή του τόπου, των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η Ενέργεια δεν μπορεί να αποτελεί μέσο άντλησης υπερκερδών από ολιγοπώλια, όπως εξελίσσεται με την πολιτική της κυβέρνησης ,μια πολιτική από τη μία επιδότησης της ακρίβειας και από την άλλη διασφάλισης των υπερκερδών των ομίλων παραγωγής και πώλησης ενέργειας.
Η φθηνή πρόσβαση στην ενέργεια, ο εξηλεκτρισμός της παραγωγής και η αποδέσμευση από τα ορυκτά καύσιμα με την κοινωνικοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας μέσα από συμμετοχικά και κυκλικά συνεργατικά σχήματα πρέπει να αποτελούν εθνικό και ευρωπαϊκό στόχο.
Γιατί η ενέργεια δεν μπορεί να αποτελεί προνομιακό πεδίο ολιγοπωλίων μιας και μέσω του κόστους της ενέργειας κινδυνεύουμε να οδηγηθούμε σε αντίστοιχα ολιγοπώλια εμπορικά, παραγωγικά τα οποία θα διαλύσουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τους αγρότες, τους αυτοαπασχολούμενους, την κοινωνική συνοχή την ίδια.
Γιατί η κυκλική διαχείριση της παραγωγής, διαχείρισης αποβλήτων και η ενεργειακή αξιοποίηση τους από συνεργατικά σχήματα του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα αποτελούν όρους βιώσιμης περιβαλλοντικής διαχείρισης και συνάμα οικονομικής ενίσχυσης της ραχοκοκαλιάς της ελληνικής υπαίθρου.
Γιατί η ενέργεια, εν τέλει, μπορεί για την Ελλάδα να αποτελέσει και σημαντική οικονομική βοήθεια για το ασφαλιστικό σύστημα μέσω της πραγματικής λειτουργίας ενός Ταμείου Αλληλεγγύης Γενεών.
Η κοινωνικοποίηση των ΑΠΕ δεν είναι άλλη μια πολιτική μαρκίζα ευκαιρίας.
Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα με πλούσιο δυναμικό σχεδόν σε όλα τα πεδία των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας δεν είναι δυνατό οι πολίτες να μην μπορούν να έχουν πρόσβαση στην πλούτου μέσω εργαλείων κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής. Η θέσπιση των ενεργειακών κοινοτήτων είναι ένα πρώτο βήμα το οποίο όμως κατά κύριο λόγο αφορά σε κοινωφελείς οργανισμούς ή σε μεγάλα τραστ ενεργειακών ομίλων που εισχωρούν σε συνεργατικά σχήματα.
Χρειαζόμαστε τη διαμόρφωση ενός ριζοσπαστικού, καινοτόμου αλλά και αυστηρού ρυθμιστικού πλαισίου, ως προς τις εγγυήσεις και τις δεσμεύσεις προς τους πολίτες, όπου θα είναι δυνατό να προχωρήσουν επενδύσεις με συμμετοχική χρηματοδότηση απευθείας από τους πολίτες. Αυτή είναι μια πιο προωθημένη πρόταση από τα αντισταθμιστικά οφέλη που συνήθως περιγράφονται για βιομηχανικού τύπου ΑΠΕ και δημιουργεί συνθήκες κοινωνικοποίησης της παραγωγής ενέργειας η οποία μπορεί να είναι σαφώς καλύτερη γιατί
- καθιστά τους πολίτες συμμέτοχους στην παραγωγή πλούτου στον τομέα της Ενέργειας και της Βιώσιμης Ανάπτυξης μιας και διευρύνει την κεφαλαιακή βάση των επενδύσεων και μπορεί να είναι προσιτή προς τους πολίτες οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να αξιοποιήσουν τις όποιες αποταμιεύσεις τους χωρίς υψηλό κίνδυνο ρίσκου
- δημιουργεί περισσότερο χώρο μόχλευσης ιδιωτικών κεφαλαίων με σαφώς καλύτερη απόδοση από την κλασσική αποταμίευση
- δημιουργεί συνθήκες ισόρροπης ανάπτυξης με κοινωνικό και περιβαλλοντικό πρόσημο
Τι πρέπει να κάνουμε και τι όχι
Για όλα αυτά πρέπει να αντληθούν σημαντικοί πόροι για το ηλεκτρικό δίκτυο μεταφοράς και διανομής από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σε αντιδιαστολή με το πενιχρό ποσό των 376 εκ. ευρώ που έχει ήδη δεσμεύσει η Κυβέρνηση. Δεν μπορεί το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας να είναι κορεσμένο για τους πολλούς και διαθέσιμο μόνο για τους μεγάλους ομίλους παραγωγής ενέργειας.
Για όλα αυτά η εντατικοποίηση προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις πρέπει να αποτελούν παράμετρο αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας που πλήττει οριζόντια την ελληνική οικογένεια και συνθήκη ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων. Χωρίς να στρεβλώνει το ίδιο το κράτος την αγορά της ενέργειας μέσω της δημιουργίας τεχνητής αύξησης των τιμών και χωρίς να δημιουργούνται συνθήκες αποκλεισμού στην πράξη για τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Για όλα αυτά χρειάζεται προώθηση των κοινόχρηστων μικροδικτύων παραγωγής και διαχείρισης ΑΠΕ σε επίπεδο γειτονιάς. Οι τεχνικές λύσεις υπάρχουν. Χρειάζεται όμως και πολιτική βούληση.
Επιπλέον, η Ελλάδα θα πρέπει να μπει ακόμα πιο δυναμικά στον τομέα της Έρευνας και της Τεχνολογίας για την παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας ενισχύοντας την εθνική της βιομηχανία και προωθώντας κυκλικά οικοσυστήματα τα οποία θα παράγουν προστιθέμενη αξία από την προστασία του περιβάλλοντος. Άλλωστε, το να είμαστε εθνικά εξαρτημένοι από την εισαγωγή υδρογονανθράκων δεν διαφέρει από το να είμαστε το ίδιο και περισσότερο, ίσως, εξαρτημένοι από την εισαγωγή τεχνικού εξοπλισμού για την παραγωγή και αποθήκευση ΑΠΕ. Τουναντίον, η επένδυση στην εγχώρια παραγωγή ενεργειακών έξυπνων συστημάτων και του σχετικού εξοπλισμού αποτελεί σημαντική παράμετρο αντιμετώπισης της εκροής επιστημονικού δυναμικού και της δημιουργίας καλά πληρωμένων θέσεων εργασίας. Με αξιοποίηση όλων των κρίκων της παραγωγικής αλυσίδας, από την πρώτη ύλη μέχρι τη διαχείριση των αγροτοκτηνοτροφικών αποβλήτων.
Η νέα Κυβέρνηση που θα προκύψει, πρέπει να επικαιροποιήσει τα μητρώα γεωθερμικών πεδίων δυναμικού βιομάζας σε συνεργασία με το ΙΓΜΕ, το ΚΑΠΕ, το ΓΕΩΤΕΕ και το ΤΕΕ, με στόχο την εκπόνηση ενός συνολικού ενεργειακού και περιβαλλοντικού σχεδιασμού. Και προφανώς, να αποκτήσουμε ένα σύγχρονο και κοινωνικά αποδεκτό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ. Με διαβούλευση και γνήσιες δημοκρατικές διαδικασίες.
Το ΠΑΣΟΚ Κίνημα Αλλαγής ζητά την θετική κρίση των πολιτών για μια πραγματική αλλαγή στον Τομέα της Ενέργειας
Για όλα αυτά χρειάζεται μια πραγματικά προοδευτική πρόταση διακυβέρνησης. Το ΠΑΣΟΚ Κίνημα Αλλαγής καταθέτει μια τέτοια πρόταση στον Ελληνικό Λαό και ζητά την στήριξή της από τις κοινωνικές και παραγωγικές ομάδες που πλήττονται από μια στρεβλή και ολιγοπωλιακή «Πράσινη μετεξέλιξη των Οικονομικών Συμφερόντων» σε Κοινωνική Πράσινη Μετάβαση.
*Θανάσης Γιανναδάκης
Δρ. Μηχανολόγος Μηχανικός
Πρώην Πρόεδρος ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδας
Μέλος Γραμματείας Περιφερειακής Παράταξης «Δυτική Ελλάδα-Δικαίωμα στην Πρόοδο»
Μέλος Νομαρχιακής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής Αχαΐας
