Του Παναγιώτη Γιαλένιου εκδότη του «Συμβούλου Επιχειρήσεων»
Περίοδος έντασης αυτή που βιώνουμε με τους αγρότες στους δρόμους, την πανεπιστημιακή κοινωνία σε αναβρασμό, την ακρίβεια να τραβά την ανηφόρα, τα κόμματα ιδίως της αντιπολίτευσης σε αναζήτηση προσανατολισμού και την κυβέρνηση να «τρέχει» να περάσει επώδυνες μεταρρυθμίσεις πριν μαραθούν οι εκλογικές δάφνες και προκύψουν «ατυχήματα» στον ευρωεκλογικό στίβο του προσεχούς Ιουνίου.
Φυσικά όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα ευρωπαϊκό εκρηκτικό περιβάλλον, με δύο πολέμους να εξελίσσονται κοντά μας και με τα θύματα τους να μας απασχολούν μόνο ως αριθμοί πλέον.
Εν μέσω όλων αυτών πως ενημερώνεται καθημερινά η κοινωνία; Στο ερώτημα αυτό πριν λίγο καιρό από αυτήν τη στήλη είχαμε βάλει να απαντούν δύο κορυφαίοι διανοητές, ο Ουμπέρτο Εκο και ο Νόαμ Τσόμσκι που τα γραπτά τους αποτελούν «ευαγγέλιο» σε όσους μελετούν τα ζητήματα επικοινωνίας και κυρίως χειραγώγησης τα κοινωνίας.
Και οι δύο τονίζουν ο καθένας από τη σκοπιά του ότι η κοινωνία, μέσω της υπερβολικής εστίασης του ΜΜΕ στο θέαμα και της γλωσσικής εξουσίας που αυτά έχουν διαμορφώσει ,βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πραγματικότητα όπου οι μάζες συχνά χάνουν την ικανότητα να εκτιμούν και να κρίνουν τα γεγονότα με βάση την ουσία τους. Και καταληκτικά τονίζουν ότι η αντίσταση σε αυτήν την τάση απαιτεί ενεργή συμμετοχή, κριτική σκέψη και ανεξάρτητη αναζήτηση γνώσης από τα μέλη της κοινωνίας.
Επανερχόμαστε στο θέμα θέλοντας να δούμε λίγο βαθύτερα την τάση που συναντάμε στην πλειοψηφία(αν όχι σε όλα) στα συστημικά λεγόμενα ΜΜΕ ( που ελέγχουν με πολλαπλό τρόπο συντριπτικά το είδος της ενημέρωσης στην κοινωνία μας) να αφιερώνουν συστηματικά δυσανάλογο χρόνο κάθε μέρα σε γεγονότα τύπου «Ο Άλλος Άνθρωπος» και λίγο πριν για τον πατήρ Αντώνιο και την Κιβωτό του Κόσμου και έπεται συνέχεια.
Αξίζει να σημειώσουμε ορισμένες πτυχές αυτής της ενημέρωσης και του στόχου της έτσι τουλάχιστον όπως την αντιλαμβανόμαστε εμείς.
Αρχικά η αφορμή είναι πραγματική και επ’ αυτής δεν μπορούμε να ασκήσουμε οιανδήποτε κριτική. Ένας ιερωμένος φαίνεται, με τα στοιχεία που έχει ως τώρα η δικαιοσύνη, να καταχράστηκε το σχήμα του και την μεγάλη κοινωνική αποδοχή που έχει το έργο του σε ότι αφορά κυρίως τα «παιδιά ενός κατώτερου θεού» και το θέμα πλέον βρίσκεται στα χέρια των υπευθύνων. Αντίστοιχα ένας ενεργός πολίτης με μεγάλη κοινωνική αποδοχή και σημαντικό έργο στο χώρο τα αλληλεγγύης των ανθρώπων, που δεν έχουν ένα πιάτο φαγητό, καταγγέλλεται με στοιχεία ότι καταχράστηκε για την εξυπηρέτηση προσωπικών παθών και αδυναμιών τις οικονομικές δωρεές και την εμπιστοσύνη της κοινωνίας. Και η περίπτωσή του βρίσκεται στα χέρια της δικαιοσύνης.
Ως εδώ καλά κάνουν τα μέσα ενημέρωσης και πληροφορούν το κοινό τους για τα γεγονότα.
Οι ενστάσεις μας υπάρχουν από τον τρόπο και το χρόνο που αφιερώνουν και για μακρύ διάστημα σε αυτά ιδίως τα θέματα.
Αισθανόμαστε ότι ο στόχος ξεπερνά την αναφορά στο γεγονός. Η αντιμετώπιση δεν είναι για παράδειγμα ίδια με την κατάχρηση που διώκεται από τη δικαιοσύνη ένας επιφανής επιχειρηματίας, ένας πολιτικός ( ίδίως αν ανήκει σε κάθε φορά συμπολιτευόμενο χώρο) ή κάποιο άλλο πρόσωπο με ισχυρή συστημική στήριξη . Στις περιπτώσεις αυτές (και για όσες βρίσκουν το δρόμο της δημοσιότητας) καταγράφεται το γεγονός και συνεχίζεται η ενημέρωση με τη υπόλοιπη ατζέντα. Ούτε ρεπορτάζ πάνω στο ρεπορτάζ, ούτε αναλύσεις ειδικών κάθε προέλευσης, ούτε «πρωϊνάδικα» και «μεσημεριανά μαγκαζίνα» με περισπούδαστες αναλύσεις και δακρύβρεκτες ιστορίες. Ίσως για να είμαστε ακριβείς να υπάρχει εκτενής αντιμετώπιση και τέτοιων καταστάσεων αν ο εν λόγω «υπόδικος» εξυπηρετεί ως τέτοιος την έκβαση κάποιων ενδοσυστημικών συγκρούσεων.
Με βάση αυτήν την καταγραφή η υποψία μας αφορά το ότι θεωρούμε ότι βρίσκεται σε ένταση μια «επίθεση» σε αυτό που συμβολίζουν με το έργο τους οι προαναφερόμενοι «Άλλος Άνθρωπος» και «Κιβωτός του Κόσμου».
Και αυτό που συμβολίζουν και οι ίδιοι δυστυχώς φαίνεται ότι έχουν καταπατήσει είναι η έννοια της Αλληλεγγύης.
Η Αλληλεγγύη που κατά τη διάρκεια περιόδων ακραίας αβεβαιότητας και ανισοτήτων, μπορεί να λειτουργήσει ως στήριγμα για την αντιμετώπιση των προκλήσεων των πιο ευάλωτων ομάδων της κοινωνίας. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την παροχή οικονομικής στήριξης, την προώθηση προγραμμάτων κοινωνικής πρόνοιας ή την ανάπτυξη πολιτικών που ενισχύουν τη δικαιοσύνη και την ισότητα. Η αλληλεγγύη που δεν αποτελεί μόνο μια ηθική υποχρέωση, αλλά είναι και ένα αναγκαίο εργαλείο για να αντέξει η χειμαζώμενη κοινωνία.
Φαίνεται ότι αυτό ενοχλεί όσους δεν ελέγχουν τους μηχανισμούς συλλογικής αντοχής της κοινωνίας μας και επιθυμούν να τους αντικαταστήσουν με δομές εντός τους συστήματος τους με όλες τις σχετικές συνέπειες.
Πατούν λοιπόν πάνω σε ανθρώπινα πάθη, που δυστυχώς άνθρωποι με έργο και συνεισφορά και αναγνώριση δεν ελέγχουν ως όφειλαν εκ του ηγετικού τους ρόλου.
Είμαστε βέβαιοι ότι η «επίθεση» αφού έχει βρεθεί το μοντέλο θα συνεχιστεί και πολλών ακόμη η σειρά έρχεται.
Σε αυτό ποιά θα μπορούσε να είναι η αντίδραση των πολλών συνανθρώπων μας πού συγκροτούν τις κοινότητες αλληλεγγύης και αισθάνονται την «επίθεση» στο αξιακό τους σύστημα;
Κωδικοποιημένα ως απάντηση θα σημειώναμε:
- Ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας: Η διαφάνεια στις δραστηριότητες και οι λογοδοσίες στους δωρητές και την κοινότητα είναι βασικά στοιχεία για την προστασία του κοινωνικού έργου. Οι οργανώσεις πρέπει να είναι διαφανείς σχετικά με τη χρήση των πόρων και τα αποτελέσματα των δράσεών τους.
- Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση: Εκπαίδευση των μελών της κοινότητας σχετικά με τις πρακτικές και τις αξίες του κοινωνικού έργου που μπορεί να βοηθήσει στην προστασία από καταχρήσεις. Οι άνθρωποι πρέπει να είναι ενημερωμένοι για τα δικαιώματά τους και να μπορούν να αναγνωρίζουν τις ανεπιθύμητες πρακτικές.
- Δημιουργία μηχανισμών ελέγχου: Οι οργανώσεις κοινωνικού έργου μπορούν να δημιουργήσουν μηχανισμούς ελέγχου και αξιολόγησης για την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων τους και την ανίχνευση πιθανών καταχρήσεων.
- Ενίσχυση της συνεργασίας: Η αλληλεγγύη και η συνεργασία μεταξύ των μελών της κοινότητας μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των προκλήσεων και στην προστασία του κοινωνικού έργου από πιθανές καταχρήσεις.
- Διασφάλιση της ανεξαρτησίας: Οι οργανώσεις κοινωνικού έργου πρέπει να διασφαλίζουν την ανεξαρτησία τους και την αυτοδιαχείρισή τους από εξωτερικές επιρροές που μπορούν να οδηγήσουν σε καταχρήσεις.
Θεωρούμε ότι τέτοιοι μηχανισμοί μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία και την προώθηση του κοινωνικού έργου παράλληλα με την τιμωρία των ατόμων που κάνουν κατάχρηση της εμπιστοσύνης της κοινότητας.
