Του Νικολάου Σαραφόπουλου *
Ήδη τις τελευταίες δεκαετίες αρκετοί μελετητές, συμπολίτες κυρίως, έχουν εγκύψει στη νεότερη ιστορία της πόλης ερευνώντας σε βάθος και παρουσιάζοντας με τα έργα τους πολλές πλευρές της. Παράλληλα υπάρχουν επί μέρους φορείς που έχουν συγκεντρώσει αρχεία, έγγραφα, έντυπα, υλικά και χαρακτηριστικά κειμήλια της νεότερης ιστορίας της Πάτρας (Δημοτική Βιβλιοθήκη, Μουσείο Τύπου, Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο, Γενικά Αρχεία του Κράτους, Πανεπιστήμιο Πατρών, κ.α).
Είναι πλέον σήμερα σαφής η αναγκαιότητα συγκρότησης Μουσείου Πόλης των Πατρών, με σύγχρονη αντίληψη και ολιστική προσέγγιση, με δικτύωση των επιμέρους υπαρχόντων και των υπό δημιουργία σχημάτων και με σταθερά βήματα πέρα από τις συγκυρίες. Κλείνουν είκοσι χρόνια από την αρχική πρόταση του Ορέστη Σκαλτσά (1), όπως αναδείχθηκε σε τρεις σχετικές Ημερίδες της Εταιρείας Αχαϊκών Σπουδών (12 Μαΐου και 25 Νοεμβρίου 2018, 3 Νοεμ. 2019) (2).
Είναι ώριμη πλέον η πρόταση δημιουργίας Μουσείου Πόλης των Πατρών για την περίοδο από το 1800 μέχρι σήμερα στους χώρους του παλαιού Δημοτικού Νοσοκομείου. Ήδη στο χώρο αυτό, μετά την επικείμενη ανακατασκευή του, ο Δήμος Πατρών σχεδιάζει να υλοποιήσει πρόγραμμα ψηφιοποίησης της ιστορίας. Εφόσον απελευθερωθούν οι υπάρχουσες αίθουσες είναι δυνατόν να συγκροτηθεί ο πυρήνας Μουσείου Πόλης υπό του Δήμου Πατρών, με τη στήριξή του και συνεργασία της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και Επιστημονικών Ενώσεων.
Η λειτουργία «Μουσείου της Πόλης», ως αφετηριακός τόπος αρχικής συγκέντρωσης υλικών κι ανάπτυξης, ως εκκολαπτήριο δηλαδή όσων χαρακτηριστικών κι αποκλειστικών θεμάτων και δημιουργημάτων της πόλης δεν έχουν μέχρι σήμερα ανάλογα προβληθεί, θα δώσει τη δυνατότητα να παρουσιασθούν, αλλά και να ερευνηθούν συστηματικά, θέματα από την ιστορία της που έχουν ιδιαίτερο ιστορικό, γνωστικό, διδακτικό και ψυχαγωγικό ενδιαφέρον για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της.
Ως παραδείγματα αναφέρονται (Βλ. Συνημμένη εικόνα από χειρόγραφη Σύνθεσή μου της 4ης-11-2019):
- Εισαγωγική σύνδεση της ιστορίας της πόλης από τους μυκηναϊκούς χρόνους έως το 1800 (Εξωτερικός σύνδεσμος Εφορεία Αρχαιοτήτων: Μυκηναϊκό νεκροταφείο Βούντενης, Αρχαιολογικό Μουσείο, Κάστρο, Ωδείο).
- Η Πάτρα μετά τον απελευθερωτικό αγώνα του 1821 (Σύνδεσμοι: Γ.Α.Κ., Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο, Πανεπιστήμιο Πατρών).
- Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική και η πολεοδομική συγκρότηση και εξέλιξη της πόλης (Δημοτική Βιβλιοθήκη, Πανεπιστήμιο, ΤΕΕ, Συνεργασίες).
- Ο εξαγωγικός ρόλος του λιμανιού της και η καλλιέργεια της σταφίδας ως άξονες της οικονομικής της ανάπτυξης και της κοινωνικής της διαμόρφωσης. Η Πάτρα ως βιομηχανικό κέντρο και η εποχή της αποβιομηχάνισης (Σύνδεσμοι: Λαογραφικό Μουσείο, μελλοντικό Οίνου και Αμπέλου, Βιομηχανικό, Ναυτικό).
- Η μεταναστευτική (προς Η.Π.Α.) περίοδος του λιμανιού. Η Πάτρα και τα μεγάλα γεγονότα της ιστορίας του τόπου μας σε αυτή την περίοδο (διχασμός, εγκατάσταση μικρασιατικού ελληνισμού, οικονομικές και πολιτικές περιπέτειες του μεσοπολέμου, ο βομβαρδισμός της πόλης το 1940, η κατοχή και η εθνική αντίσταση, ο εμφύλιος, η μετεμφυλιακή περίοδος, η δικτατορία, οι προσωπικότητες της Πάτρας και Αχαΐας, οι συλλογικές οργανώσεις, τα κοινωνικά και ιδεολογικά ρεύματα, κ.ά.) (Δημοτική Βιβλιοθήκη, Πανεπιστήμιο, Ιδιωτικές Συλλογές, Μουσείο Τύπου, Συνεργασίες κ.λπ.).
- Ο Απόστολος Ανδρέας και η πόλη (Σύνδεσμοι: Ιερός Ναός, Ιστορικές Μονές).
- Το Kαρναβάλι, ο Καραγκιόζης, οι Αθλητικές και Μουσικές δράσεις, κ.ά. (Πυρήνας “Κέντρο” στα παλαιά Σφαγεία, Δημοτική Πινακοθήκη, Ωδείο και Θέατρο και συναφείς εξωτερικοί Σύνδεσμοι)
Αυτό το Μουσείο Πόλης:
α) Θα εκθέτει τα σχετικά κειμήλια, κινηματογραφικά ντοκυμαντέρ και με ψηφιακή προβολή τα υλικά που έχουν συγκεντρωθεί καθώς και όσα υπάρχουν σε δημόσια ή ιδιωτικά αρχεία και συλλογές και θα τα αξιοποιεί για την προβολή της φυσιογνωμίας της πόλης και της περιοχής της. Εκδηλώσεις και στο εξαιρετικό Αίθριο.
β) Θα προωθήσει πολλαπλασιαστικά την προσφορά για δημόσια έκθεση ιδιωτικών υλικών. Θα προσφέρει ταυτόχρονα τον κατάλληλο και αξιόπιστο χώρο που μπορεί να εμπιστευθεί κάποιος σχετικά ιδιωτικά αρχεία του είτε προς φύλαξη είτε για εξασφάλιση και οριστική διατήρησή τους (ψηφιοποίηση).
γ) Θα αποτελέσει χώρο μελέτης, έρευνας και παρουσίασης των νέων προσεγγίσεων, συγκρότησης αρχείου δημιουργών που έχουν σχέση με την περιοχή και προβολής του έργου τους.
δ) Θα επιδιώξει να τονώσει αυτές τις έρευνες προσανατολίζοντας θεματικά και παρέχοντας ενίσχυση και κίνητρα στους ερευνητές ( οργανωμένες παρουσιάσεις, έκδοση των μελετών τους, ενθάρρυνση και υποστήριξη μεταπτυχιακού επιπέδου ερευνητικών προγραμμάτων). Ακόμα θα λειτουργήσει ως αφετηριακός τόπος αρχικής συγκέντρωσης κι ανάπτυξης, ως εκκολαπτήριο δηλαδή όσων χαρακτηριστικών κι αποκλειστικών θεμάτων και δημιουργημάτων της πόλης δεν έχουν μέχρι σήμερα ανάλογα προβληθεί.
ε) Θα είναι μια διαρκής παιδευτική και πολιτιστική προσφορά στους δημότες, στους νέους, στους σπουδαστές.
στ) Θα είναι μια σφαιρική προσέγγιση της ιστορίας της πόλης για τον επισκέπτη, που θα του δώσει το κίνητρο να εμβαθύνει στις πολλές πλευρές της παρουσίας αυτής της πόλης.
Η ίδρυση και λειτουργία «Μουσείου της Πόλης των Πατρών”, αποτελεί προτεραιότητα Προσφοράς προς την Πάτρα και θεωρούμε ότι πρέπει να υπάρχει δημόσια δέσμευση Ευθύνης, με συνέχεια και συνέπεια, των Αυτοδιοικητικών Αρχών Δήμου Πατρών και Περιφέρειας.
Πιστεύουμε ότι θα αναπτυχθούν γόνιμες συνεργασίες και συζεύξεις, ώστε ένα συνολικό όραμα να βρεί τα βήματά του και να δοθεί πληρέστερο στον πολιτιστικό χάρτη το στίγμα της Πόλης μας.
Σημειώσεις: (1) Ορέστης Σκαλτσάς, “Για το Μουσείο της Πόλης”, Ημερίδες της ΕΑΣ 12-5-2018 και 25-11-2018, Πρακτικά Εκδηλώσεων ΕΑΣ 2018-19, σελ. 10 κ.μ. (2) Νικόλαος Σαραφόπουλος, Χαιρετισμός στο Συμπόσιο της ΕΑΣ 2 και 3-11-2019, Πρακτικά ό.π., σελ. 46 κ.μ. (Βλ. και συνοπτικό άρθρο στην “Ανασκόπηση «Συμβούλου Επιχειρησεων”, Ιαν. 2019, σελ 10).
*Ο Νικόλαος Σαραφόπουλος είναι Ερευνητής – Συγγραφέας και πρώην Πρόεδρος της «Εταιρείας Αχαϊκών Σπουδών».
