Του Γεώργιου Αγγελόπουλου, Ομότιμου Καθηγητή Πανεπιστημίου Πατρών
Σήμερα 8/3/2024, πραγματοποιείται στη Βουλή μέσω έντασης, η ψήφιση του σχεδίου νόμου για τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια. Για το θέμα αυτό έχει αναλωθεί πολύ πνεύμα και μελάνι.
Εδώ επιθυμώ να καταθέσω μία άποψη υπέρ της ίδρυσης ιδιωτικών Πανεπιστημίων, έχοντας ως αρχή ότι πρέπει κανείς να ξεκινήσει από την εκπαίδευση και μετά να πάει όπου θέλει.
Δε θα μακρηγορήσω. Θα εκθέσω τα τρία κατά τη γνώμη μου βασικά επιχειρήματα «υπέρ» και τα τρία «κατά», διαπιστώνοντας ταυτόχρονα ότι τον τελευταίο καιρό έχουν ασύμμετρα πληθύνει τα δημοσιεύματα «κατά» της ίδρυσης.
Υπέρ
1. Η απαγόρευση των ιδιωτικών Πανεπιστημίων αποτελεί αρνητική πρωτοτυπία στο δυτικό κόσμο, αυτό το κόσμο που έχει σήμερα την τεχνολογική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη.
2. Τη σημερινή εποχή πρέπει να υφίσταται συναγωνισμός ή υγιής ανταγωνισμός.
3. Κόστος. Αποτελεί σήμερα ίσως και το πλέον ισχυρό κριτήριο. Πολλοί νέοι έχουν σπουδάσει ή σπουδάζουν στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στις λεγόμενες «υψηλής ζήτησης» σχολές, όπως Ιατρική, Νομική και Πολυτεχνείο καταβάλλοντας δίδακτρα υψηλού κόστους που βαρύνουν την Εθνική Οικονομία.
Κατά
1. Άρθρο 16 του Συντάγματος που ορίζει ότι η σύσταση Ανώτατων Σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται.
2. Δεν εξασφαλίζεται επαρκώς ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας των υπό ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων όπως ορίζει το νομοσχέδιο, γεγονός που θα οδηγήσει στην εμπορευματοποίηση της Ανώτατης Παιδείας. Έτσι τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια θα μετατρέψουν την εκπαίδευση σε κατάρτιση και θα λειτουργούν ως «εκπαιδευτήρια».
3. Θα υπάρξουν αρνητικές συνέπειες ιδίως στα περιφερειακά Πανεπιστήμια λόγω της μείωσης του αριθμού των εισακτέων με γνωστές σε όλους επιπτώσεις.
Τι γίνεται με το άρθρο 16? Λέγεται ότι «βοή λαού, οργή θεού». Σύμφωνα με το δημοσίευμα του Οικονομικού Ταχυδρόμου (06.03.2024/21:19 https://www.ot.gr/2024/03/06/epikairothta/koinonia/dimoskopisi-to-541-yper-tis-idrysis-idiotikon-panepistimion/) υπέρ της ίδρυσης ιδιωτικών Πανεπιστημίων τάσσεται το 54,1% του λαού, δηλαδή η πλειοψηφία των πολιτών, θεωρώντας ότι θα συμβάλλει στην αναβάθμιση και των δημοσίων Πανεπιστημίων, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση της Opinion Poll για λογαριασμό του Action 24. Επομένως το άρθρο 16 του Συντάγματος πρέπει να αναθεωρηθεί και να εκσυγχρονιστεί σύντομα έτσι ώστε να μην αφήνει «παραθυράκια» ή αμφιβολίες για την Ανώτατη εκπαίδευση.
Τα Πανεπιστήμια σήμερα κακώς καλούνται Δημόσια. Στη πραγματικότητα είναι Κρατικά. Δεν έχουν την ευαγγελιζόμενη αυτοδιοίκηση, χρηματοδοτούνται από την εκάστοτε κυβέρνηση και το σύνολο των μελών ΔΕΠ (Διδακτικό Ερευνητικό Προσωπικό, που αποτελείται από Καθηγητές, Αναπληρωτές, Επίκουρους και Λέκτορες) μισθοδοτούνται από το κράτος. Επιπλέον οι ανωτέρω έχουν τα ερευνητικά τους προγράμματα στον Ειδικό Λογαριασμό Κονδυλίων Έρευνας που είναι διακριτή νομική και οικονομική οντότητα και λειτουργεί σύμφωνα με το Ν. 4957/2022. Υφίστανται επομένως ήδη ιδιωτικοοικονομικές διατάξεις. Επιπλέον κάποια μεταπτυχιακά προγράμματα των Πανεπιστημίων έχουν δίδακτρα.
Ανταγωνισμός υφίσταται στα Δημόσια Πανεπιστήμια? Σήμερα όχι. Είναι σίγουρο ότι με κάθε νόμο θα υπάρχουν αδυναμίες, τίποτε δεν είναι τέλειο. Θα μείνουμε στο ότι το καλύτερο είναι εχθρός του καλού? Όχι. Μπορούμε καλύτερα? Σίγουρα ναι. Όμως έχω την πεποίθηση ότι με τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια θα βελτιωθούν και τα αντίστοιχα Δημόσια καθόσον τα προβλήματα δεν λύνονται μόνο με χρήματα, που σίγουρα χρειάζονται, αλλά με την καθοριστική ανθρώπινη παρέμβαση.
Υπάρχουν και πολλοί άλλοι λόγοι υπέρ της ίδρυσης ιδιωτικών Πανεπιστημίων όπως η μη διαρροή επιστημονικού δυναμικού και οικονομικών κεφαλαίων, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού, ή σύγχρονη ανάπτυξη της χώρας κλπ., που έχουν κατά καιρούς αναλυθεί διεξοδικά και δεν θα αναλυθούν στο παρόν σύντομο κείμενο.
*Γεώργιος Αγγελόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής
Πανεπιστήμιο Πατρών, Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Χημικών Μηχανικών,
Αναπληρωτής Πρυτάνεως 2014-2020,
Πρόεδρος Περιφερειακού Συμβουλίου Έρευνας και Καινοτομίας Δυτικής Ελλάδας 2017-2019,
Μέλος Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων,
Πρόεδρος του Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Κυκλικής Οικονομίας και Περιβάλλοντος,
Μέλος Εθνικής Αρχής Προσβασιμότητας (2021 – σήμερα).
